L-​Art—Is-​“Sisien” Tagħha Tqegħdu b’Kumbinazzjoni?

SABIEX it-​temperaturi ma jkunux estremi, l-​art trid iddur f’distanza preċiża mix-​xemx. F’sistemi solari oħrajn, ġew notati xi pjaneti li jduru maʼ stilel li jixbhu lix-​xemx u huma kunsidrati bħala li qegħdin fiż-​‘żona abitabbli’—jiġifieri, kapaċi jżommu fihom ilma likwidu. Imma anki dawn il-​pjaneti li jingħad li huma abitabbli xorta jistgħu ma jkunux tajbin biex jgħixu n-​nies fuqhom. Dawn iridu jduru bil-​veloċità li suppost u anki jkunu kbar kemm suppost.

Kieku l-​art kienet ħarira iżgħar u eħfef milli hi, il-​forza tal-​gravità kienet tkun iktar dgħajfa u ħafna mill-​atmosfera prezzjuża taʼ l-​art kienet taħrab fl-​ispazju. Dan nistgħu narawh fil-​każ tal-​qamar u ż-​żewġ pjaneti Merkurju u Marte. Huma iżgħar u jiżnu inqas mill-​art, u b’hekk għandhom ftit atmosfera jew xejn. Imma x’jiġri kieku l-​art kienet kemm kemm akbar u itqal milli hi?

Kieku, il-​gravità taʼ l-​art tkun iktar qawwija, u gassijiet ħfief, bħall-​idroġenu u l-​ħeljum, idumu iktar biex joħorġu mill-​atmosfera. Il-​ktieb użat għall-​istudju tax-​xjenza, Environment of Life, jispjega: “Xi ħaġa iktar importanti hi li l-​bilanċ delikat li hemm bejn il-​gassijiet taʼ l-​atmosfera jiġi mfixkel.”

Jew ikkunsidra l-​ossiġnu biss, li huwa bżonnjuż biex in-​nar jaqbad. Kieku l-​livell tiegħu kellu jiżdied b’1 fil-​mija, in-​nirien fil-​foresti kienu jaqbdu iktar taʼ spiss. Mill-​banda l-​oħra, kieku l-​gass tad-​dijossidu karboniku li għandu x’jaqsam maʼ l-​effett serra, kellu jkompli jiżdied, konna nbatu l-​konsegwenzi minn art li tisħon iżżejjed.

L-​Orbita taʼ l-​Art

Karatteristika ideali oħra hija l-​għamla tad-​dawra li tagħmel l-​art max-​xemx, jew l-​orbita. Kieku l-​orbita ma kinitx daqshekk f’għamla taʼ ċirku, konna nbatu minn temperaturi estremi li ma konniex nissaportuhom. Minflok, l-​art għandha orbita kważi ċirku perfett. M’għandniex xi ngħidu, is-​sitwazzjoni kienet tinbidel li kieku xi pjaneta enormi bħal Ġove kellha tgħaddi minn ħdejha. F’dawn l-​aħħar snin ix-​xjenzati sabu evidenza li xi stilel għandhom pjaneti kbar jixbhu lil Ġove jduru qrib tagħhom. Ħafna minn dawn il-​pjaneti li jixbhu lil Ġove għandhom orbita ovali. Kwalunkwe pjaneti li jixbhu lill-​art u li jkunu f’sistemi bħal dawn żgur li jinqalgħulhom il-​problemi.

 L-​astronomu Geoffrey Marcy qabbel dawn is-​sistemi esterni tal-​pjaneti maʼ l-​erbaʼ pjaneti Merkurju, Venere, l-​Art, u Marte, li huma l-​qalba tas-​sistema solari tagħna. F’intervista, Marcy qal : “Ara kemm huwa perfett dan [l-arranġament]. Qisu ġawhra. Għandek orbiti ċirkulari. Dawn jinsabu kollha fl-​istess livell. Qegħdin iduru fl-​istess direzzjoni. . . . Kważi qisu xi misteru.” Jistaʼ dan kollu jiġi spjegat bħala li ġara b’kumbinazzjoni?

Is-sistema solari tagħna għandha karatteristika oħra taʼ l-​għaġeb. Il-​pjaneti ġganti Ġove, Saturnu, Uranu, u Nettunu jduru max-​xemx f’distanza ’l bogħod minna li mhix perikoluża. Dawn il-​pjaneti ma jhedduniex, anzi għandhom sehem importanti ferm. L-​astronomi xebbhuhom maʼ apparat li jiġbed il-​ħmieġ fis-​sema għax il-​gravità tagħhom tiġbed meteori kbar. Dawn il-​meteori kieku jistgħu jkunu taʼ periklu għall-​ħajja fuq l-​art. Tabilħaqq, is-​“sisien” taʼ l-​art tqegħdu tajjeb ferm. (Ġob 38:4) Kemm id-​daqs u kemm il-​pożizzjoni taʼ l-​art fis-​sistema solari huma preċiż kif għandhom ikunu. Imma mhux hekk biss. L-​art għandha karatteristiċi uniċi oħrajn li mingħajrhom il-​bnedmin ma jgħixux.

L-​Ossiġnu u l-​Fotosinteżi

Tlieta u sittin fil-​mija tal-​piż taʼ l-​organiżmi ħajjin fuq l-​art huwa magħmul minn atomi taʼ l-​ossiġnu. Iktar minn hekk, l-​ossiġnu fil-​parti taʼ fuq taʼ l-​atmosfera jipproteġi lill-​pjanti u lill-​annimali fuq l-​art mir-​raġġi ultravjola tax-​xemx. Imma l-​ossiġnu jirreaġixxi malajr meta jiltaqaʼ maʼ elementi oħra. Per eżempju, l-​ossiġnu jirreaġixxi mal-​ħadid u jagħmel is-​sadid. Mela, l-​atmosfera kif iżżomm fiha l-​livell taʼ 21 fil-​mija minn dan l-​element li jirreaġixxi malajr?

It-tweġiba hija l-​fotosinteżi. Dan huwa proċess li permezz tiegħu l-​ħaxix taʼ l-​art juża d-​dawl tax-​xemx biex ibiddlu f’ikel. Bil-​fotosinteżi jsir ukoll l-​ossiġnu. Fil-​fatt iktar minn elf miljun tunnellata t’ossiġnu joħorġu fl-​atmosfera kuljum. The New Encyclopædia Britannica tispjega: “Mingħajr fotosinteżi mhux talli l-​provvista taʼ l-​ikel bażiku ma tibqax ġejja iktar, talli fl-​aħħar mill-​aħħar l-​Art tispiċċa mingħajr ossiġnu.”

 Fil-​kotba tax-​xjenza ssib paġni sħaħ bl-​ispjegazzjoni taʼ kif il-​proċess tal-​fotosinteżi jaħdem pass pass. Ċerti passi għadhom ma jifhmuhomx għalkollox. L-​evoluzzjonisti ma jistgħux jispjegaw kif kull pass evolva minn xi ħaġa iktar sempliċi. Fil-​fatt, kull pass jidher komplikat tgħidx kemm u m’hemmx mezz kif tispjegah b’mod iktar sempliċi. “M’hemm l-​ebda opinjoni dwar l-​oriġini tal-​proċess tal-​fotosinteżi li hi aċċettata b’mod ġenerali,” tammetti The New Encyclopædia Britannica. Wieħed evoluzzjonista ttratta l-​problema ħafif ħafif billi qal li l-​fotosinteżi ġiet “ivvintata” minn “ftit ċelluli pijunieri.”

Għalkemm dak li qal ma kienx xjentifiku, kixef xi ħaġa oħra li wkoll hi taʼ l-​għaġeb: Il-​fotosinteżi għandha bżonn ħitan taʼ ċelluli fejn dan il-​proċess ikun jistaʼ jsir mingħajr xkiel, u biex dan il-​proċess jibqaʼ għaddej hemm bżonn li ċ-​ċelluli jkomplu jirriproduċu. Dan kollu seħħ biss b’kumbinazzjoni fi ftit “ċelluli pijunieri”?

Minn Ċellula li Tirriproduċi Waħedha għall-​Bniedem

X’ċans hemm li l-​atomi jinġabru flimkien biex jifformaw l-​iktar ċellula sempliċi li tkun kapaċi tirriproduċi waħedha? Ix-​xjenzat Christian de Duve, rebbieħ tal-​Premju Nobel, fil-​ktieb tiegħu jammetti li jekk tibbaża t-​twelid taʼ ċellula tal-​batterja fuq iċ-​ċans li hemm li l-​atomi li jifformawha jingħaqdu flimkien, lanqas jekk iddum tistenna sa l-​eternità ma tipproduċilek waħda.—A Guided Tour of the Living Cell.

Wara li ddiskutejna dan is-​suġġett sa dan il-​punt, ejja nħallu ċ-​ċellula tal-​batterja u nikkunsidraw il-​biljuni taʼ ċelluli speċjalizzati tan-​nervituri li jifformaw moħħ il-​bniedem. Ix-​xjenzati jiddeskrivu moħħ il-​bniedem bħala l-​iktar struttura fiżika komplikata li teżisti fl-​univers magħruf. Huwa uniku tassew. Per eżempju, sezzjonijiet kbar minn moħħ il-​bniedem huma żoni li jassoċjaw ħaġa m’oħra. Dawn iż-​żoni janalizzaw u jinterpretaw l-​informazzjoni li tiġi mill-​parti tal-​moħħ li għandha x’taqsam mas-​sensi. Waħda miż-​żoni li jassoċjaw ħaġa m’oħra tinsab wara ġbinek. Din il-​parti tużaha meta toqgħod tirrifletti fuq il-​meravilji taʼ l-​univers. Jistaʼ jkun li dawn iż-​żoni li jassoċjaw ħaġa m’oħra jiġu spjegati bħala li bdew jeżistu b’kumbinazzjoni? L-​evoluzzjonista Dr. Sherwin Nuland fil-​ktieb tiegħu The Wisdom of the Body jammetti li fl-​ebda annimal ieħor ma tistaʼ ssib xi ħaġa li tixbah lil xi partijiet importanti taʼ dawn iż-​żoni fil-​moħħ.

Ix-xjenzati wrew li l-​moħħ uman jipproċessa l-​informazzjoni b’rata ħafna iktar mgħaġġla mill-​aqwa kompjuter. Trid iżżomm f’moħħok li kien il-​bniedem, bl-​isforzi kollha li għamel matul bosta snin, li pproduċa t-​teknoloġija moderna tal-​kompjuter. Allura xi ngħidu dwar moħħ il-​bniedem li huwa tant superjuri? Żewġ xjenzati, John Barrow u Frank Tipler, fil-​ktieb tagħhom jammettu li l-​evoluzzjonisti, b’mod ġenerali, saru jaqblu bejniethom rigward l-​evoluzzjoni tal-​ħajja intelliġenti. Dawn jaqblu li din l-​evoluzzjoni tal-​ħajja intelliġenti—ħajja li għandha abbiltà li tipproċessa l-​informazzjoni simili għal dik li għandhom il-​bnedmin—tant hija impossibbli li ma tantx hemm iċ-​ċans li setgħet tiġri fi kwalunkwe pjaneta oħra fl-​univers viżibbli kollu. Dawn ix-​xjenzati jikkonkludu li l-​eżistenza tagħna hija “inċident estremament fortunat.”—The Anthropic Cosmological Principle.

Ġara Dan Kollu b’Kumbinazzjoni?

Għal liema konklużjoni wasalt? Jistaʼ jkun li l-​univers bl-​għeġubijiet kollha li fih, tassew ġie b’kumbinazzjoni? Ma taqbilx li kull biċċa mużika sabiħa bilfors li kkomponieha xi ħadd u li l-​istrumenti jridu jkunu intonati jew irranġati b’mod preċiż biex jinstemgħu tajjeb? Allura xi ngħidu għall-​univers taʼ l-​għaġeb tagħna? Il-​matematiku u astronomu David Block josserva li aħna ngħixu f’univers li ġie rranġat b’mod preċiż. Għal liema konklużjoni wasal? “L-​univers tagħna huwa dar. Jien nemmen li ġie disinjat minn id Alla.”

Jekk int ukoll wasalt għal dik il-​konklużjoni, mela żgur se taqbel mad-​deskrizzjoni li nsibu fil-​Bibbja dwar il-​Ħallieq, Jehovah: “Għamel l-​art bil-​ħila tiegħu; issoda d-​dinja bl-​għerf tiegħu, u bid-​dehen tiegħu firex is-​smewwiet.”—Ġeremija 51:15.

[Kaxxa/Stampi f’paġna 8, 9]

PJANETA SPEĊJALI

Il-​kundizzjonijiet speċjali fuq l-​art jeżistu minħabba karatteristiċi ideali. Dawn jinkludu d-​daqs tagħha, l-​elementi li hija magħmula minnhom, u l-​fatt li torbita kważi f’ċirku tond perfett u f’distanza eżatta ’l bogħod mix-​xemx, stilla li ilha minn żmien żemżem. Dan kollu għamilha possibbli li jkollna l-​ilma fuq wiċċ l-​art. Huwa diffiċli wkoll biex nimmaġinaw l-​oriġini tal-​ħajja mingħajr ilma.—Integrat­ed ­Principles of Zoology, is-​Sitt Edizzjoni.

[Sors]

NASA photo

 [Kaxxa/Stampa f’paġna 10]

IL-​ĦAJJA​—ĠIET DIN B’KUMBINAZZJONI?

Fl-​1988, ktieb li pprova jispjega kif il-​ħajja setgħet ġiet b’kumbinazzjoni ġie revedut mir-​rivista Search, pubblikata mill-​Għaqda taʼ l-​Awstralja u tan-​New Zealand għall-​Avvanz tax-​Xjenza. F’paġna waħda biss tal-​ktieb, il-​kittieb tax-​xjenza L. A. Bennett sab 16-il stqarrija li ma kienu sodi xejn, u kull waħda minnhom kienet tiddependi minn taʼ qabilha biex titwemmen. X’ikkonkluda Bennett wara li qara l-​ktieb kollu? Hu qal li kien ikun iktar faċli li taċċetta l-​fatt li kien hemm Ħallieq li jħobb u li ħalaq il-​ħajja f’mument wieħed, u pprovda gwida għal kif in-​natura kellha taħdem bi skop, milli taċċetta l-​biljuni taʼ kumbinazzjonijiet bla bażi li l-​awtur kellu bżonn għall-​argument tiegħu.

[Stampi]

Il-​fotosinteżi hija vitali għall-​produzzjoni taʼ l-​ikel u għaċ-​ċiklu taʼ l-​ossiġnu

Kif ġew il-​karatteristiċi ideali li għandha l-​art, u li tant huma bżonnjużi għall-​ħajja?

Ix-​xjenzati jiddeskrivu moħħ il-​bniedem bħala l-​iktar struttura fiżika komplikata li teżisti fl-​univers. Kif setaʼ dan żviluppa b’kumbinazzjoni?

[Sorsi]

Ritratt: Zoo de la Casa de Campo, Madrid

Monte Costa, Sea Life Park Hawaii

[Stampi f’paġna 8, 9]

Id-​daqs tal-​pjaneti muri fil-​proporzjon tad-​daqs veru tagħhom

Ix-​Xemx

Merkurju

Venere

L-​Art

Marte

Ġove

Saturnu

Uranu

Nettunu

Pluto

[Sorsi]

Xemx: National Optical Astronomy Observatories; Merkurju, Ġove u Saturnu: Bil-​korteżija taʼ NASA/JPL/Caltech/USGS; Venere u Uranu: Bil-​korteżija taʼ NASA/JPL/Caltech; L-​Art: NASA photo; Marte: NASA/JPL; Nettunu: JPL; Pluto: A. Stern (SwRI), M. Buie (Lowell Obs.), NASA, ESA