ဟွန်ဒူးရပ်စ်ဆိုတာဟာ စပိန်လို “ဇောက်နက်တယ်” လို့ အဓိပ္ပာယ်ရတယ်။ အဲဒီနိုင်ငံရဲ့ အတ္တလန္တိတ်သမုဒ္ဒရာ ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်က ရေအတိမ်အနက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ခရစ္စတိုဖာ ကိုလံဘတ်စ် သုံးနှုန်းခဲ့တဲ့ စကားလုံးဖြစ်နိုင်တယ်။ ဒါနဲ့ပဲ ဟွန်ဒူးရပ်စ်ဆိုပြီး နာမည်တွင်ခဲ့တယ်လို့ တချို့က ပြောကြတယ်။

ဟွန်ဒူးရပ်စ်လူမျိုးတွေဟာ မိသားစုအတွင်းသစ္စာရှိမှုနဲ့ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်မှုကို တန်ဖိုးထားကြတယ်။ ဥပမာ၊ ကလေးတွေရဲ့ ကျောင်းပညာရေး၊ အိမ်အသုံးစရိတ် စတဲ့ အရေးကြီးတဲ့ကိစ္စရပ်တွေကို ဇနီးမောင်နှံနှစ်ယောက်စလုံးက ပူးပေါင်းဆုံးဖြတ်ကြတယ်။

ဟွန်ဒူးရပ်စ်နိုင်ငံသား အများစုဟာ ဒေသခံတိုင်းရင်းသားနဲ့ ဥရောပလူမျိုးကနေ မွေးဖွားလာတဲ့ မက်စတီဇိုလူမျိုးတွေပါ။ ချော်တိလူမျိုးစတဲ့ တိုင်းရင်းသားတချို့တော့ ဆက်ရှိနေပါသေးတယ်။ ဂါရီဖူနာလူမျိုးစတဲ့ တခြားဟွန်ဒူးရပ်စ်လူမျိုးတွေရဲ့ ဘိုးဘေးတွေကိုလည်း ခြေရာကောက်နိုင်ကြတယ်။

ဂါရီဖူနာဆိုတာက စိန့် ဗင်းစဲန့်ကျွန်းမှာနေထိုင်တဲ့ ကရစ်ဘ် အင်ဒီးယန်း-အာဖရိကတိုက်သား ကပြားတွေကို ပြောတာပါ။ သူတို့တွေဟာ အစ်လာ့စ်  ဒီ လာ ဘဟီယာ (ဘေ ကျွန်းစု) ကို ၁၇၉၇ ခုနှစ်လောက်မှာ ရောက်လာ ကြတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ အမေရိကတိုက်အလယ်ပိုင်း ကရစ်ဘီယံ ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်မှာ အခြေချနေထိုင်ကြတယ်။ အဲဒီနောက်မှာ ဂါရီဖူနာတွေဟာ မြောက်အမေရိကနဲ့ အမေရိကတိုက်အလယ်ပိုင်း တခြားဒေသတွေမှာလည်း နေထိုင်လာကြတယ်။

ဂါရီဖူနာလူမျိုးတွေဟာ ဗုံတီးပြီး ကခုန်ရတာကို နှစ်သက်ကြတယ်။ သူတို့ရဲ့ယဉ်ကျေးမှုမှာ ပုံပြင်ပြောပြတာတွေ၊ အရောင်တောက်တောက် ရိုးရာဝတ်စုံတွေ၊ ပီလောပီနံနဲ့လုပ်တဲ့ အီရဲဘာလို့ခေါ်တဲ့မုန့်တွေ ပါဝင်တယ်။

ဟွန်ဒူးရပ်စ်နိုင်ငံမှာ ယေဟောဝါသက်သေတွေရဲ့ အသင်းတော် ၄၀၀ လောက်ရှိတယ်။ ဂါရီဖူနာ၊ စပိန်၊ မီစကီတို၊ မန်ဒရင်း တရုတ်၊ ဟွန်ဒူးရပ်စ် လက်သင်္ကေတပြ ဘာသာစကား၊ အင်္ဂလိပ် စတဲ့ ဘာသာစကားတွေနဲ့ အစည်းအဝေးတွေကို ကျင်းပကြတယ်။