ယေဟောဝါဟူသော ဘုရားသခင့်နာမတော်ကို အီဂျစ်ဗိမာန်တစ်ခုတွင်ဖော်ပြထား

ဘုရားသခင့်နာမတော်ဖြစ်သော ယေဟောဝါ သို့မဟုတ် ယာဝေးသည် သမ္မာကျမ်းစာအပြင် အခြားစာပေများတွင် မည်သည့်အချိန်၌ အစောဆုံးဖော်ပြခံရသနည်း။ ဘီစီ ၁၄ ရာစုသည် အစောဆုံးဖြစ်ကြောင်း ကျမ်းပညာရှင်တချို့က အခိုင်အမာ ပြောဆိုကြသည်။ သူတို့ အဘယ်ကြောင့် ထိုသို့ဆိုရသနည်း။

ဘီစီ ၁၃၇၀ ခန့်တွင် အီဂျစ်တို့သည် နယ်မြေဒေသများစွာ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် အီဂျစ်ဘုရင်မှာ ဖာရော အမဲန်ဟိုတပ် (အမီနိုဖစ်) ၃ ဖြစ်ပြီး နူဘီယာ (ယနေ့ခေတ် ဆူဒန်နိုင်ငံ) ရှိ ဆိုလဘ်ဒေသတွင် ခမ်းနားသော ဗိမာန်တစ်ခု တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ထိုဗိမာန်ကို ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်များ တူးဖော်သောအခါ ရှေးအီဂျစ်လူမျိုး၏ အရုပ်စာရေးနည်းဖြင့် ရေးသားထားသော စာများကို တွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ ထိုတွင် ဟီဘရူး ဗျည်းအက္ခရာလေးလုံးဖြင့် ရေးသားသော ဘုရားသခင့်နာမတော် ယေဟောဝါ (မြန်မာအတိုကောက်အားဖြင့် ယဟ၀ဟ) ကိုပုံဖော်ထားသည်။ ယင်းသည် ဘုရားသခင့်နာမတော် တွေ့ရှိချက်များအနက် ရှေးအကျဆုံးအဖြစ် ယခင်က သတ်မှတ်ခံရသော လူသိများသည့် မောဘကျောက်တုံးထက် နှစ်ပေါင်း ၅၀၀ ပို၍ရှေးကျသည်။ ဘုရားသခင့်နာမတော်ကို ပုံဖော်ထားခြင်းဖြစ်နိုင်သော ထိုစာကို အီဂျစ်ဗိမာန်တွင် အဘယ်ကြောင့်တွေ့ရသနည်း။

“ယာဟူးပိုင်ဆိုင်သော ရှာစူးဒေသ”

အီဂျစ်ဘုရင် အမဲန်ဟိုတပ် ၃ သည် ထိုဗိမာန်ကို နတ်ဘုရားအာမွန်ရာအတွက် ရည်စူးကာ ဆောက်လုပ်ခဲ့သည်။ ထိုဗိမာန်သည် ပေ ၄၀၀ ရှည်ပြီး နိုင်းလ်မြစ်၏ အရှေ့ဘက်ကမ်းတွင် တည်ရှိသည်။ သူသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သော နယ်မြေများ၏အမည်များကို ထိုဗိမာန်ရှိအခန်းတစ်ခန်း၏ တိုင်လုံးကြီးများအောက်ခြေတွင် အရုပ်စာများဖြင့် ရေးထွင်းထားသည်။ လက်နောက်ပြန်ကြိုးတုပ်ကာ ဒိုင်းလွှားတစ်ခုဆောင်ထားသော အကျဉ်းသားတစ်ဦး၏ပုံသည် နယ်မြေတစ်ခုကို ကိုယ်စားပြု၏။ ထိုဒိုင်းလွှားပေါ်တွင် နယ်မြေ သို့မဟုတ် လူမျိုး၏အမည်ကို ရေးထိုးထားသည်။ ထိုအရုပ်စာများတွင် ရှာစူး သို့မဟုတ် ရှိုစူးလူမျိုးနေထိုင်သော ဒေသများ ပါဝင်သည်။ ထိုရှာစူးလူမျိုးကား မည်သူများနည်း။

ရှာစူးဟူသည် ဘက်ဒူဝင်လူမျိုးကို အီဂျစ်တို့ ယေဘုယျ ခေါ်ဆိုသည့်အမည် ဖြစ်သည်။ အီဂျစ်နိုင်ငံ၏ အရှေ့ဘက်ခြမ်းတွင် နေထိုင်သော လူမျိုးစုများကို အီဂျစ်လူတို့ အထင်အမြင်သေးကြသည်။ ရှာစူးဒေသများသည် ပါလက်စတိုင်း တောင်ပိုင်း၊ ဂျော်ဒန် တောင်ပိုင်းနှင့် ဆိုင်းနိုင်းကျွန်းဆွယ်ဒေသအထိ ကျယ်ပြန့်သည်။ ရှာစူးဒေသသည် မြောက်ဘက်ရှိ  လက်ဘနွန်နိုင်ငံနှင့် ဆီးရီးယားနိုင်ငံအထိ ကျယ်ပြန့်သည်ဟု သုတေသီတချို့က ဆိုကြသည်။ ထိုဗိမာန်တွင် ရေးထိုးထားသော သိမ်းပိုက်ခံရသည့် နယ်မြေများစာရင်းတွင် “ရှိုစူးဒေသမှ ယာဝီ၊” “ယာဟူးပိုင်ဆိုင်သော ရှာစူးဒေသ” သို့မဟုတ် “ရှာစူးယော၏ဒေသ” ဟူ၍ အမျိုးမျိုးပြန်ဆိုနိုင်သော အရုပ်စာတစ်ခုပါဝင်သည်။ အကျဉ်းသားများ၏ဒိုင်းတွင် ရေးထိုးထားသော ထိုအရုပ်စာ၌ ပါဝင်သည့်အမည်သည် “ဟီဘရူး ဗျည်းအက္ခရာလေးလုံးဖြင့် ဖော်ပြသော ကျမ်းစာပါ ဘုရားသခင့်နာမတော်နှင့် အလွန်ဆင်တူသည်” ဟုရှေးဟောင်းအီဂျစ်သမိုင်းပညာရှင် ဇန်လက်ခလာန်က ဆိုသည်။

ထိုအရုပ်စာတွင် တွေ့ရသော ယာဟူး သို့မဟုတ် ယာဝီသည် နေရာဒေသတစ်ခုကို ရည်ညွှန်းခြင်း ဖြစ်ရမည်ဟု ကျမ်းပညာရှင်အများစုက ဆိုကြသည်။ ယင်းသည် “အစ္စရေးတို့၏ဘုရားသခင် ယာဟူးကို ကိုးကွယ်သောလူတို့ လှည့်လည်သွားလာခဲ့ရာဒေသ” ကိုဖော်ပြသည်ဟု ကျမ်းပညာရှင် ရှမျူလ်အာဟီတဖ်က ဆိုသည်။ * သူ၏ယူဆချက်မှန်ကန်ပါက ထိုအမည်သည် ဒေသနှင့် ထိုဒေသရှိ နတ်ဘုရား၏အမည်ကို ဖော်ပြသော ရှေးခေတ်ဆီးမိုက်ဘာသာစကား ပုံစံများအနက် တစ်ခုသာဖြစ်သည်။ ယင်းနှင့်ပုံစံတူသော နောက်ဥပမာတစ်ခုမှာ အာစာဖြစ်ပြီး အဆီးရီးယားဟူသောဒေသနှင့် ထိုဒေသရှိ အကြီးဆုံးနတ်ဘုရား၏အမည်ကို ဖော်ပြသည်။

နူဘီယာရှိ ဗိမာန်တွင်တွေ့ရသော ထိုအရုပ်စာနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ကျမ်းပညာရှင်နှင့် ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်ဖြစ်သူ ရိုလန်ဒီဗိုက ဤသို့ဆိုသည်– “ဘီစီ ၁၅၀၀ ခန့်တွင် အစ္စရေးဘိုးဘေးတို့ အရောက်အပေါက်များခဲ့သည့်နေရာ၌ အစ္စရေးတို့ကိုးကွယ်သော ဘုရားသခင်၏ နာမတော်နှင့် အလွန်ဆင်တူသော ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး သို့မဟုတ် ဒေသတစ်ခု၏အမည် ရှိခဲ့သည်။”

ယနေ့တိုင် ရိုသေလေးမြတ်ခံနေရဆဲဖြစ်သော နာမတော်

ရှေးအီဂျစ်အရုပ်စာဖြင့် ရေးသားထားသည့် ယာဝီဟူသောအမည်ကို နူဘီယာရှိ ဆိုလဘ်ဒေသတွင်သာ တွေ့ရှိရသည်မဟုတ်ချေ။ ယင်းနှင့်တူသော အခြားအရုပ်စာများကို နူဘီယာမှ အာမရာဝက်စ်နှင့် အာခ်ဆာဒေသရှိ ရဲမ်းမစီး ၂ ၏ဗိမာန်များတွင်ပါ တွေ့ရသည်။ အာမရာရှိ အရုပ်စာများတွင် “ရှိုစူးဒေသမှ ယာဝီ”ဟူသော ဖော်ပြချက်သည် တခြားရှိုစူးနယ်မြေများ ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသော ဆီးယားနှင့်လာဘန်ဒေသမှ အရုပ်စာများနှင့် ဆင်တူသည်။ ထိုဒေသများကို ကျမ်းစာတွင် ပါလက်စတိုင်းတောင်ပိုင်း၊ ဧဒုံပြည်နှင့် ဆိုင်းနိုင်းကျွန်းဆွယ်ဒေသများနှင့် ဆက်စပ်ဖော်ပြထားသည်။ (ကမ္ဘာဦး ၃၆:၈; တရားဟောရာ ၁:၁) ထိုဒေသများသည် အစ္စရေးတို့ အီဂျစ်ပြည်တွင် မနေထိုင်မီနှင့် နေထိုင်ပြီးနောက်ပိုင်း၌ ယေဟောဝါဘုရားသခင်အကြောင်း သိရှိပြီး ကိုးကွယ်သူများ နေထိုင်ခဲ့ရာဒေသများဖြစ်သည်။—ကမ္ဘာဦး ၃၆:၁၇၊ ၁၈; တောလည်ရာ ၁၃:၂၆။

ရှေးအရုပ်စာများတွင်တွေ့ရသော အခြားနတ်ဘုရားများ၏အမည်များနှင့်မတူဘဲ သမ္မာကျမ်းစာတွင်ပါရှိသည့် ယေဟောဝါဟူသော ဘုရားသခင်၏နာမတော်ကို ယနေ့တိုင် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အသုံးပြုနေဆဲ၊ ရိုသေလေးမြတ်နေဆဲဖြစ်သည်။ ဥပမာ၊ ယနေ့ နိုင်ငံပေါင်း ၂၃၀ ကျော်တွင် ခုနစ်သန်းကျော်သော ယေဟောဝါသက်သေများသည် ယေဟောဝါဘုရားသခင်အကြောင်း အခြားသူများ သိရှိလာပြီး ကိုယ်တော့်ထံ ချဉ်းကပ်နိုင်ရန် စိတ်ရောကိုယ်ပါ ကူညီပေးနေကြသည်။—ဆာလံ ၈၃:၁၈; ယာကုပ် ၄:၈။

[အောက်ခြေမှတ်ချက်]

[စာမျက်နှာ ၂၁ ပါ အကျဉ်းဖော်ပြချက်]

သမ္မာကျမ်းစာပါ ယေဟောဝါဟူသော ဘုရားသခင့်နာမတော်ကို ရှေးခေတ်အီဂျစ်ဗိမာန်တွင် အဘယ်ကြောင့် ရေးထိုးထားသနည်း

[စာမျက်နှာ ၂၁ ပါမြေပုံ]

(ကားချပ်အပြည့်အစုံများကို စာစောင်တွင်ကြည့်ပါ)

အီဂျစ်

ဆိုလဘ်ဒေသရှိ ဗိမာန်

ဆူဒန်နိုင်ငံ

နိုင်းလ်မြစ်

[စာမျက်နှာ ၂၁ ပါပုံစာ]

ဗိမာန်တိုင်လုံးကြီး ပုံတူ

[စာမျက်နှာ ၂၂ ပါပုံစာ]

ဆူဒန်နိုင်ငံ ဆိုလဘ်ဒေသရှိ အာမွန်ရာဗိမာန်အပျက်အယွင်းများ

[Credit Line]

Ed Scott/Pixtal/age fotostock

[Picture Credit Line on page 21]

Background: Asian and Middle Eastern Division/The New York Public Library/Astor, Lenox and Tilden Foundations