Tlauel ouij tijpantiaj se kuali tlamantli tlen tijnekij tijmakasej se akajya. Uelis tlauel tiouijtij pampa amo tijmatij tlaj katli tijmakasej kena kipatiitas o amo. Uan katli se akajya kipatiita, uelis seyok amo kipatiitas.

¿Kenke tikijtouaj ni? Ximoiljui ipan se telpokatl: uelis ya kiijtos tlauel kuali tlaj kimakasej se teléfono o seyok tlamantli tlen yankuik kistok, uan tlauel kipatiitas. Uan se katli ya ueyi uelis tlauel kuali kiyolmatis tlaj kimakasej se tlenijki tlen tlauel kipatiita, kej se tlamantli tlen ichampoyouaj ya uejkaj kiajoktokej. Uan kanajya momajtokej san kiselisej tomij, pampa kiampa uelis kitekiuisej kej inijuantij kinekisej.

Maske ouij, miakej kichiuaj kampeka kitemosej se kuali tlamantli tlen uelis kimakasej se akajya katli tlauel kipatiitaj. Uan maske amo nochipa uelis kiampa tijchiuasej, onka se keski tlamantli tlen uelis techpaleuis. Ma tikitakaj naui tlamantli tlen uelis tijchiuasej tlaj tijnekij ma kipatiitakaj tlen titemakasej.

¿Tlake kineki? Se tlakatl katli itstok Belfast (Irlanda del Norte), kiijtoua nopa bicicleta tlen kimakakej kema kipixtoya 10 o 11 xiuitl san ya nopa tlen tlauel kuali katli kimakatokej ipan nochi inemilis. Ya kiijtoua kenke kipatiita: “Pampa tlauel nijnekiyaya nijpias se”. Ni kinextia nopa tlamantli tlen titemakasej uelis kipatiitasej tlaj katli tijmakasej ya nopa kineki kipias. Ximoiljui ipan nopa maseuali katli tijneki tijmakas se tlenijki. Xijchiua kampeka tijmatis tlake tlamantli tlauel kipatiita, pampa kema se akajya kipatiita se tlenijki kichiua nojkia ma kineki kipias nopa tlamantli. Ma timoiljuikaj ipan ueuentsitsij: inijuantij tlauel kipatiitaj itstosej ininuaya ininchampoyouaj. Uan uelis kinekij nochipa kinitasej ininkoneuaj uan ininixuiuaj. Tlaj ininchampoyouaj kintlaneuij ma tlakuatij ininchaj, inijuantij tlauel kipatiitasej nopa uan amo seyok tlamantli.

Tlaj tijnekij tijmatisej tlake kineki se akajya, moneki nochipa kuali titlakakisej. Biblia kiijtoua moneki kuali titlakakisej uan amo tlauel tikamanaltisej  kema seyok techkamanaljuijtok (Santiago 1:19). Kema tikamanaltitos ininuaya mouampoyouaj uan mochampoyouaj, kuali xijkaki tlaj kinpaktia se keski tlamantli. Kiampa tijmatis tlake tikinmakas uan inijuantij tlauel kipatiitasej.

¿Tlake kipoloua? Kema se tlenijki tlen tijmakaj se akajya nelia kipaleuia pampa kipolouayaya, kichiua tlauel ma kipatiita, maske uelis amo tlauel patiyo. ¿Kenijkatsa uelis tijmatisej tlake kipoloua se akajya?

Kualtiaskia tijtlajtlanisej tlake kipoloua o tlake kineki. Uelis sekij moiljuiaj nopa kichiuaskia ayokmo tlauel kuali ma kiyolmati katli kiselis nopa tlamantli, uan yeka kinekij kimakasej se tlenijki tlen amo kichia. Uan maske sekij kiijtouaj tlake kinpaktia uan tlake amo, uelis pinauaj kiijtosej tlake kinpoloua.

Yeka, kuali xikita tlake kipoloua nopa maseuali. ¿Nojua telpokatl, ya ueyi, ayamo mosenkaua, ya mosenkajtok, ya mijki katli iuaya mosenkajtoya o iselti itstok pampa kiixpolok itoka kampa nesiyaya mosenkajtoya? Kuali ximoiljui tlake tlamantli ueliskia tijmakas. Uan kema timoiljuis, kuali xikita tlake nelia kipoloua, kiampa amo tijmakas se tlenijki tlen ya kipixtok.

Tlaj tijneki tijmatis tlake nelia kipoloua nopa maseuali katli tijneki tijmakas se tlenijki, uelis tikintlajtlanis sekinok katli nojkia kiampa kinpanotok. Uelis mitsiljuisej se keski tlamantli tlen kinpoloua, katli sekinok amo kimatij. Tlaj tijchiuas ni, tlen tijmakas tlauel kipaleuis pampa nelia kipolouayaya.

¿Kema tijmakas? Biblia kiijtoua: “Nelia yejyektsi kema se akajya kimati kejatsa kikamauis se [akajya] [...] uan kiiljuis tlen kinamiki [...] kema moneki” (Proverbios 15:23). Ni kinextia tlaj kuali timoiljuiaj kema tikiljuisej se tlenijki se akajya, kichiua kuali ma kiyolmati. Nojkia kiampa pano ika tlen tijchiuaj: kema titemakaj se tlenijki ipan nopa tonali tlen kinamiki, kichiua ma yolpaki katli tijmakaj nopa tlamantli.

Miakej temakaj se tlenijki kema se ininuampo mosenkaua, kema se akajya nechka xiuikisas kampa momachtia o kema tlakatis se pilkonetsi. Sekij kiijkuilouaj tlake tonali panos ni ipan nopa xiuitl. Yeka uelij moiljuiaj tlake temakasej ipan nopa tonali. *

Amo kinamiki titemakasej se tlenijki san kema nochi kiampa kichiuaj ipan nopa tonali. Tlauel tiyolpakisej tlaj titemakasej se tlenijki ipan tlen ueli tonali. Maske tlauel tiyolpakij, moneki timomokuitlauisej. Tlaj se tlakatl sanima kimakaskia se tlenijki se siuatl, ya ueliskia moiljuis kimaka nopa tlamantli pampa kiixtoka. Uan tlaj nopa tlakatl amo kimakak nopa pampa kiixtoka, ueliskia kichiuas ma moyolkokokaj uan ma mokualanikaj. Yeka, kema tijnekisej titemakasej se tlenijki, moneki tikilnamikisej seyok tlamantli tlen tlauel ipati.

¿Kenke tijnekij tijmakasej? Kej kinextia nopa neskayotl tlen tikijtojkej, kinamiki kuali tikitasej tlaj katli tijmakasej se tlenijki amo moiljuis seyok tlamantli. Uan nojkia moneki kuali tikitasej kenke tijnekij tijmakasej. Maske miakej techpaktia titemakasej ika nochi toyolo, miakej temakaj se tlenijki ipan se keski tonali san pampa moneki kiampa kichiuasej uan amo pampa nelia kinekij temakasej. Uan sekij temakaj san pampa kinekij kiselisej se tlenijki o pampa kinekij kuali ma kinitakaj.

¿Kenijkatsa uelis tijmatisej kenke tijnekij titemakasej se tlenijki? Biblia kiijtoua: “Nochi tlen inkichiuaj, xijchiuakaj ika teiknelijkayotl” (1 Corintios 16:14). Tlaj tijmaka se tlenijki se akajya pampa nelia tikiknelia uan mitstekipachoua tlen kipano, uajka nelia tlauel yolpakis kema kiselis tlen tijmaka. Uan ta nojkia tlauel tiyolpakis pampa titemakas ika nochi moyolo. Kema titemakaj se tlenijki pampa nelia titeikneliaj, nojkia tijyolpakiltiaj toTeotsij. Apóstol Pablo kiniljuik toikniuaj tlen Corinto tlauel kuali tlen kichiuayayaj pampa ika miak pakilistli uan ika nochi ininyolo kititlankej tlen ika mopaleuisej toikniuaj katli itstoyaj Judea. Ipan se amatlajkuiloli, kiniljuik ni: “ToTeko kiiknelia tlen temaka ika pakilistli” (2 Corintios 9:7).

 Tlaj ta tikilnamiktos ni naui tlamantli tlen tikixtonkej, uajka uelis titemakas se tlenijki tlen kichiuas ma yolpakikaj katli kiselisej. ToTeotsij nojkia kichijki ni uan sekinok tlamantli kema kinmakak maseualmej se tlamantli tlen tlauel kuali. Timitstlaneuij xijpoua nopa seyok tlamachtili kampa moixtoma kenijkatsa temakak nopa tlamantli uan kenke san ya nopa tlauel ipati.