Ocuphela mwaha

Ocuphela sampuwa

YAWEEREYA YA OKUMI

Miyaano Nkintonko Ohiya Ohuserya

Miyaano Nkintonko Ohiya Ohuserya

MIYAANO kinnamuthamala Yehova nthowa na okhala ‘Muhusiha aka Mutokotoko.’ (Yes. 30:20) Owo onnaahusiha alapeli awe orweela mu Masu awe, Piipiliya, soopatuxiwa sawe, marehereryo awe, nave tho moorweela wa annihu. Naamwi miyaano kirino iyaakha waacamela 100, Yehova onnatitelela okihusiha mmikhalelo soothesene seiha. Kinamootharihelaani mukhalelo owo oneereiyeno yeela.

Ni emusi aka mu 1948

Miyaano kiyariwe mu 1927 mu epooma ekhaani waacamela o Chicago, Illinois, U.S.A. Asitiithi aka yaayanre anamwane athanu— Jetha, Don, miyaano, Karl, ni Joy. Oothene ahu naari oolakelela opaka owetha wahu ntakhara Yehova. Jetha aahivolowa mu eturma yanaawiili ya exikola ya Kiliyati mu 1943. Asinnaka akina araru yaahiya o Peteli ya o Brooklyn, o Nova York, Don mu 1944, Karl mu 1947, ni Joy mu 1951. Yootakiherya aya ni ya asitiithi aka yaahikiceenyerya vancipale.

MUKHALELO EMUSI AHU EHUSENRYAAYA EPARIPARI

Asitiithi aka yaanamuhuserya Piipiliya nave yaakhalano osivela wa Muluku, nave awo yaahinihusiha omusivelaka tho Muluku. Nave, emanle owaniha ekhoco o Europa variyari va Ekhoco Yoopacerya ya Elapo Yoothene, apapa aka yaahiyeleela ncicimiho na malapelo. Nyenya, woona wi amama aka yaahitepa ohakalala wa nthowa na awo okhala mukumi ni ekookela owaani, amama yaahiloca wa awo: “Iyaka, haankoni nikookele oya okerexa.” Voocharela apapa yaahi: “Nnamuyawo vamoha, nyenya miyaano nkivolowa.” Amama yaahaakoha: “Ntakhara heeni?” Awo yaahaakhula: “Variyari va ekhoco, ahooleli a malapelo yaawo yaari mu ekerexa emohamoha, nyenya yaari mmakupa oohiyana mu ekhoco, yaanaareeliha anakhoco a elapo aya! Vano, apwanne Muluku aanakhaviherya makupa oomeeli?”

Nihiku nimoha, amama eri okerexa, Anamoona a Yehova eeli yaahimana mukhora ahu. Awo yaahaavaha apapa ivolume piili sa liivuru Light (Luz), aaloca sa liivuru a Wupulula. Apapa yaahooniherya nchuno nave yeemererya. Voocharela vaava amama yaawoonnaaya aliivuru yaale yaapacerya owaalakhanya. Nihiku nimoha, amama yaahoona yoolokoha va exornaale yaawopaka achu wi emuhuserye Piipiliya yaapharihelaka a liivuru Light (Luz). Mwawiihiiha, awo yaahilakelela oyawo. Vaavaa awo yaaphin’yaayawo, muthiyana mmoha aahihula mulako. Voocharela, amama yaahimooniha liivuru mmoha nave emukoha: “Nyuwaano munamuhuserya liivuru yoola?” Owo ahaakhula! “Aai, oosiveliwaaka, mvolowe.” Esumana yoocharela, amama yaahikikuxa miyaano vamoha ni asinna aka, voocharela naanayawo moohihiyererya.

Mmuthukumano mmoha, muhooleli a muthukumano ahikiveka omwaalakhanya Salmu 144:15, yoowo oni yaawo anamurumeela Yehova toohakalala. Miyaano kaatepa osiveliwa ni yoorepa yeela —Nave tho kaasiveliwa ni yoorepa ya 1 Timotiyu 1:11, onaloca wi Yehova “Muluku oohakalala,” ni Aefesu 5:1, onaloca wi Nnaphwanela ‘Okhala oomutakiherya Muluku.’ Miyaano kaahiiwexexa wi kaaphwanela okhala oohakalala nthowa na okhalano ekari ya omurumeela mpatuxaka nave kinaphwanela wooniherya othamalela wa ekari yeela, nyenya kinneererya weerano ichu seiha piili mu okumi aka woothene.

Muloko yoowo waari waacamela owaani waari o Chicago variyari va akilomeeturu 32 orakamela waya. Naamwiihiiha, hiyaano naanaya weiwo wi noonele mithukumano, nave masuwelelo aka vooloca sa Piipiliya yaahaaceereryeya. Miyaano kinnuupuwela ekwaha emoha vaavaa mulipa oohoolela nikupa aamuthoonyeiye Jetha wi avahe naakhulo nawe. Vaavaa owo aavaheiye naakhulo, miyaano kaahuupuwela: ‘Miyaano kaanasuwela naakulo nenlo. Miyaano tho kaanwerya oviiha ntata naka wi kaakhule nikoho nenle.’ Voocharela kaahipacerya wiirehererya ni ovaha maakhulo aka. Nave echu yoochuneyaxa ti yawi miyaano ni asinnaka naanalipiha onthamwene ahu ni Yehova. Miyaano kipatisiwe mu 1941.

OHUSERYA VOOLOCA SA YEHOVA MMUTHUKUMANO WA MUCECHE

Miyaano kinnuupuwela phaameene muthukumano wa 1942 o Cleveland, Ohio. Mapuro opwaha 50 o Estatu Unitu yaahoonela muthukumano orweela mu telefoni. Emusi ahu yaari ni anna akina mu nipuro nikina waacamela omuthukumano. Elapo yaanahoolela Ekhoco Yanaawiili ya Elapo Yoothene, nave wiiciwa wa Anamoona a Yehova waanvira waaceerereyaka. Ohiyu yoole, anna yaahaapariha alampata a ikaaro yaawehihaka vaate va muxakala. Awo yaahivaanela wi ekaaro eri yoothene akhalemo kwaarta aahaala owehereryaka mu ohiyu yoole. Wakhala wi nookhumelela nikacaniho, anna yaale yaahaala orumiha ipusina ni waaphariha alampata wi yaatuthiheno mmiithoni amwiicani. Voocharela akina yaaphwanela oyawo wi yaakhaviherye. Va woona yeela, kaahuupuwela: ‘Achu a Yehova mweeparipari ari ooreheryeya mu ichu soothene!’ Mwawiihiiha, miyaano kaakona kihuukhuwakaru, nave hiyaavo yaakacaminhe.

Moovira wa iyaakha ohoolo waya, vaavaa kuupuwelaka sa muthukumano yoole wa muceche, kaahoona wi amama hiyaawoonihenryeru wuukhuwa naari woova. Awo yaanamuroromela Yehova moomalela ni marehereryo awe. Miyaano nkirwa kicuwala yootakiherya aya.

Elukuluku vakhaani ohaakumve muthukumano wa muceche, amama aka yiiso eri piyoneera ookilaatheya. Mwawiihiiha, awo yaahiwiriyana moopwacha miyaha seiyo saaperekhiwa vooloca sa muteko wa elukuluku yoothene. Nikookelaka owaani, awo yaahi: “Miyaano kaamusiveliwa otitelela okhala piyoneera, nyenya nkiwerya otitelela weerano yeela ni okhapelela echoko meekhaaka.” Voocharela awo yaahinikoha waakhanle wi naanwerya waakhaviherya. Hiyaano naahiloca wi aai. Mwawiihiiha, awo yaahinithanlela mmoha ti mmoha a hiyo ekwartu emoha naari piili wi neeliheke ehaakumve elukuluku ya kafe a wooxiixelo. Voocharela, vaavaa naacumulaahu n’yaaka oxikola, awo yaanavareryela mpa wi yoone waakhanle wi noheelihamo nave voocharela yaanapwaha eyaaka mmuteko woolaleerya. Awo yaanatepa oweiwa, naamwiihiiha ilukuluku soothene yaananikhapelela phaama. Vaavaa noorowaahu oxikola elukuluku ya alimosu, naaphwanya awo eniweheryaka. Mahiku makina naakookaka oxikola, naanaya mmuteko woolaleerya ni yaawo, eyo yaahinikhaviherya osuwela yootaphulela ya okhala piyoneeru.

OVOLOWA MMUTEKO WA ELUKULUKU YOOTHENE

Miyaano kaahikhala piyoneeru kirino iyaakha 16. Naamwi apapa aka yaahiri Namoona Yehova, awo yaanachuna osuwela mukhalelo kaakhumelelaaka. Mu ohiyu omoha, Kaahaatharihela wi naamwi kaapaka owetha waka nkaawenrye okhalano yoohuserya ya Piipiliya. Voocharela kaahaakoha: “Nyuwaano munamusiveliwa ohuseryaka ni miyaano?” Awo yaahuupuwelela vakhaani nave yii: “Miyaano nkinawerya wuupuwela mathowa yaahaala okihiiha weemererya.” Mwawiihiiha, miyaano kaahikhalano ekari etokweene ya okhalano apapa aka ntoko oohuserya aka a Piipiliya oopacerya!

Hiyaano mu yoohuserya naampharihela livuru “A Verdade Vos Tornará Livres.” Mu elukuluku vakhaani, miyaano kaahiiwexexa wi apapa aka yaanakikhaviherya okhala muhusiha aphaama ni omuhuseraxa Piipiliya. Ntoko yootakiherya, variyari va yoohuserya, nimanle waalakhanya eparakarafu awo yaahi: “Miyaano kohiiwexexa yeeyo liivuru onaloceiye. Nyenya weyaano osuwenle hai wi yeeyo liivuru onaloceiye eparipari?” Miyaano nkaari ooreheryeya ntakhara nikoho nenle, mwawiihiiha kaahaakhula: “Miyaano nkisuwela mukhalelo wa wootharihelaani yeela hiihaano, nyenya ophiyerya mu yoohuserya ahu enacharela kinahaala ophwanya naakhulo nene.” Nave mweeparipari miyaano kaahiphwanya. Miyaano kaahiphwanya iversikulu seiho saaloca sa mwaha yoole naathokororyaahu. Ovinyerya vaavale, miyaano kaahihuserya opaka otholathola ni wiirehererya phaama ntakhara yoohuserya ahu. Ela yaahaaceererya winnuwa waka woomunepani ni wa apapa aka tho. Awo yaapacerya opharihela yeeyo yaahuseryaaya nave epatisiwa mu 1952.

EPETELI YOOKIKHAVIHERYA OTITELELA OHUSERYA

Miyaano kaavinnyewo owaani kirino iyaakha 17. Jetha a aari misiyonaariya, nave Don, aari Petelita. Oopiili yaanasiveliwa ni mirici saya, nave eyo yaakilipiha vancipale. Mwawiihiiwa, kaahirepela ipetisau o Peteli ni o Exikola ya Kileyati nave kaahiya wi Yehova alakelele weiwo aahaaleiye okipharihelawo. Ntoko yookhumelela, kaahiwonpwa wi kiye o Peteli mu 1946.

Variyari va iyaakha saka 75 kiri o Peteli, kaahikhalano mirici mincipale nave koohuserya ichu sincipale. Ntoko yootakiherya, waapaka aliivuru, etepartamentu ya ikonta, hiiha ntoko orumiha ichu soochuneya siyaaka mmapuro makina. Nyeenya echu yoochuneyaxa wa miyaano waari mukhalelo Epeteli ekikhavihenryaaya winnuwa omunepani, ntoko yootakiherya, orweela mmalapelo a wooxiixelo o Peteli ni Miyaha ntakhara emusi yo Peteli.

Kirumeelaka ntoko muhusiha mu exikola ya atokweene

Miyaano tho kaahitepa ohuserya sincipale ni munnaka mukhaani, Karl, yoowo aarwiile o Peteli mu 1947. Owo aari namahuserya ni muhusiha a Piipiliya aphaama. Yaahikhalavo ekwaha emoha kaavenkaaka nikhaviheryo nawe ntakhara mmwaha yoowo kaahaalaka operekha. Miyaano kaahimutharihela wi kaahitepa opaka otholathola nave nkaasuwela mukhalelo wa opharihela yeeyo kaaphwannyaaka. Mwawiihiiha owo aahikikhaviherya nnikoho nimoha: “Amaanu Joel, toovi ori muru wa mwaha?” Mwawaakuveya kaahiiwexexa epontu ene—miyaano kaaphwanela opharihela ipontu seiho saahaala okhaviherya othariha muru wa mwaha ni ohiya ikina okhwipi. Miyaano nkintonko ocuwala nihusiheryo nenla.

Wi nikhaleno ohakalala mmuteko wa o Peteli, nnaphwanela opakaka owetha wahu mmuteko woolaleerya, eyo enanwerya onivaha saweereya soolipiha. Miyaano kinnuupuwela ekwaha emoha vaavaa munna mmoha ni miyaano naakelaahu opaka oxekurya elukuluku ya oxekuwa o Bronx epooma ya o Nova York, wa muthiyana yoowo eemerenrye soolaleeriwa Mulipeleli ni Vinyani! Naahipacerya ovaanela wahu nriki: “Mu ohiyu yoola hiyaano nnaakhaviherya achu ohuserya michaka seeparipari sa Mpiipiliyani.” Awo yaahaakhula: “Waari vooloca sa Piipiliya, mvolowe.” Hiyaano naahaalakhanya nave nivaanela ichu sincipale vooloca sa Omwene wa Muluku ni elapo evyaani. Awo yaahitepa otikhiniheya nave yaahaawopa asinthamwene aya akina wi ekhalevo mu ovaanela wa esumana yoocharela. Ohoolo waya awo ni aiyaya yaahikhala alapeli oororomeleya a Yehova.

MAHUSIHERYO KIHUSENRYAAKA NI AMWAARAKA

Miyaano kaanamwaavya muthiyana wi kimuthele variyari iyaakha 10 kihaakumve omusuwela mwaaraka. Moosuwela echu yaakikhavihenrye omphwanya muchu oophwanelela? Kaavekela nave kuupuwela ela: ‘Tiheeni kinakhwelaaka weera kimanle othela?’

Mary ni miyaano nrumeelaka ntoko oweherya a ekulucu

Omanle muthukumano wa muceche mu 1953, o Yankee Stadium, miyaano kaahimusuwela murokora iichaniwa Mary Aniol. Owo aahivolowa mu exikola ya naawiili ya kiliyati vamoha ni Jetha, oopiili yaarumeela vamoha ntoko mamisiyonaariya. Mary aahikileela moohakalalaxa vooloca sa muteko awe wa omisiyonaariya o Caribe ni vooloca sa soohuserya seiho eecinheiye variyari va iyaakha. Elukuluku yaanavira nave osivela wahu wa mukina ni mukwaawe waahinnuwa. Hiyaano naahithelana mu Apirili a 1955. Mu ikwaha sincipale, miyaano mweeparipari kaanamoona Mary ntoko yamahala yoorweela wa Yehova nave aanakihusiha mahusiheryo oophara murima. Owo aanakhala oohakalala ni murici vyakala aakheleiye. Aari awiilipixerya, aanaapwacha mweeparipari akina nave ilukuluku soothene aanakuha Omwene mu nipuro noopacerya. (Mat. 6:33) Naahirumeela ntoko ooweherya a ekulucu mu iyaakha raru, nave mu 1958, naahiwompwa oya o Peteli.

Miyaano koohuserya sincipale ni mwaaraka. Ntoko yootakiherya, vaavaa naathelannahu naahilakelela omwaalakhanyaka Piipiliya vamoha, nave naanaalakhanya iversiikulu sa waakhwana 15 ekwaha emoha. Muchu mmoha amanle waalakhanya makupa a vakhaani, naanavaanela sa nikupa nenlo naalakhannyaahu ni woona mukhalelo naahaalaahu opharihela mu okumi ahu. Mary ikwaha sincipale aanakileela ichu seiho aahusenryeiye o kiliyati ni mmuteko awe wa omisiyonaariya. Ichu seiho kihusenryaaka ni mwaaraka sookikhaviherya mmukhalelo wa operekha phaama miyaha saka ni osuwela mukhalelo wa waalipiha arokora.—Mas. 25:11.

Mwaaraka oosiveliwa Mary okhwile mu 2013. Miyaano kinnachuna vancipale omoona wanaawiili mu elapo evyaani! Kiweheryaka yeela, kiri oolakelela otitelela ohuseryaka ni omuroromela Yehova ni murima aka woothene. (Mas. 3:5, 6) Wuupuwela sa yeeyo achu a Yehova anahaalaaya weera mu elapo evyaani ennakihakararya nave ennakihakalaliha. Mwemmo, hiyaano mweeparipari nnahaala ohuserya ichu sincipale ni Muhusiha ahu Mutokotoko! Nkaano masu a omuthamalela Yehova mmikhalelo soothene okihusinheiye ophiyerya hiihaano ni mahala matokweene yaawo owo onakooniheryeiye.

a Mwaalakhanye yaweereya ya Jetha Sunal mu Mulipeleli 1 a Marsu a 2003, ipaax. 23-29.