KO E fifine 25 e tau tau he moui ne tohi: “He tau 1981 mate e matua fifine hiki haku he kanesa. Ko e mate hana kua uka lahi ki a au mo e tugaane hiki haku. Kua 17 au, mo e 11 e tugaane haku. Lahi e fakamaua haku ki a ia. Ha kua fakaako kua ha ha a ia he lagi, e, kua manako au ke taupega ke fakalataha mo ia. Ko e kapitiga homo lahi haku a ia.”

Tuga ko e mena nakai tonu ke ha ha he mate e malolo ke uta kehe a lautolu ne ofania e koe. Ti ka tupu ai, ko e manatu ke nakai liu tala ki ai, mo e taufeki, po ke kuku e fakahele hau ko e mena uka lahi ke fua. Ko e mamahi ia kua nakai galo he tala atu ko e fakahele hau a ia i luga he lagi.

Ka e, ko e Tohi Tapu kua tuku mai e amaamanaki kehe lahi. Tuga kua kitia fakamua e tautolu, kua fakakite mai he tau Tohiaga Tapu ko e maeke ke liu fakalataha mo e fakahele hau ne mate ke he vaha i mua ne tata, nakai ke he lagi nakai iloa ka e ke he lalolagi nei i lalo he mafola, mo e tau tutuaga tututonu. Mo e he magaaho ia to moua he tau tagata e monuina ke olioli ke he tino malolo nakai fai kelea, mo e to nakai liliu a lautolu ke mamate. ‘Ka e ko e manatu noa ni a ia!’ ka talahau he falu.

Ko e heigoa ka fakataki aki a koe ke talitonu ko e amaamanakiaga moli a nei? Ke talitonu ke he maveheaga, kua lata ia koe ke iloa tonu ko ia ne taute e maveheaga kua manako mo e maeke ke fakamoli ai. Ko hai, mogoia, ne mavehe ko e to liliu a lautolu ne mamate ke momoui?

He vaha tupu he 31 V.N., ne fakamalolo a Iesu mo e mavehe: “Ha ko e mena, ke tuga e fakamatike mo e fakamomoui he Matua a lautolu kua mamate, ke pihia foki e Tama kua fakamomoui foki e ia a lautolu kua loto a ia ki ai. Aua neke ofo a mutolu he mena ia, ha ko e mena hoko ke he aho ke logona ai ke he hana [Iesu] leo a lautolu katoa ha he tau tukuaga, mo e o mai ai.” (Ioane 5:21, 28, 29) E, ne mavehe mai a Iesu ko e miliona ne kua mamate to liliu momoui ke he lalolagi nei mo e moua e monuina ke nonofo tumau tukulagi i lalo he mafola, mo e tau tutuaga fakaparataiso. (Luka 23:43; Ioane 3:16; 17:3; fakatatai Salamo 37:29 mo Mataio 5:5.) Ha kua taute e Iesu e maveheaga, kua nakai kelea ke tua ko e manako a ia ke fakamoli ai. Ka e kua maeke nakai a ia ke taute pihia?

 Nakai la leva e mole e ua tau he taute e maveheaga ia, ne fakakite e Iesu ke he puhala malolo ko e manako mo e maeke a ia ke taute e liu tu mai.

Ko e fakatino momoko hohofi lahi. Kua gagao lahi a Lasalo. Ko e tau mahakitaga tokoua hana, ko Maria mo Mareta, ne uta kupu ki a Iesu, ne kua ha ha he taha fahi he Vailele a Ioritana: “Ko e Iki na e, kitiala, kua gagao, tuai a ia ne ofania e koe.” (Ioane 11:3) Iloa e laua na ofania e Iesu a Lasalo. Nakai kia manako a Iesu ke kitia e kapitiga gagao hana? Ka e kua kehe lahi ni, he nakai fano fakaave ki Petania, ne nofo na Iesu he mena ne nofo ai a ia ke he ua e aho.—Ioane 11:5, 6.

Kua mate a Lasalo he mole he fakafano e fekau hagaao ke he gagao hana. Iloa e Iesu e magaaho ne mate a Lasalo, mo e manako a ia ke taute taha mena hagaao ki ai. Ka e he magaaho ne hoko atu a Iesu ki Petania, kua mate tuai e kapitiga fakahele hana ke he fa e aho. (Ioane 11:17, 39) Kua maeke nakai ia Iesu ke fakamoui e tagata ne kua leva e mate?

He logona kua hau tuai a Iesu, ko Mareta, ko e fifine makaukau, ne poi ki fafo ke fakafeleveia a ia. (Fakatatai Luka 10:38-42.) Kua hukia ha ko e momoko hana, ne talahau fakamoli atu a Iesu ki a ia: “To tu mai ni hau a tugane.” He magaaho ne fakakite e ia e tua hana ke he liu tu mai he vaha i mua, ne tala age fakamoli e Iesu ki a ia: “Ko au nai ko e liu tu mai, ko e moui; ko ia ke tua mai kia au, pete ni he mate a ia, ka to moui ni a ia.”—Ioane 11:20-25.

He hoko atu ke he tukuaga mau, ne tala age a Iesu ke uta kehe e maka ne pa aki e huaga. Ti, he mole e liogi fakalahi, ne poaki e ia: “Lasalo na e, ati hau a ki fafo.”—Ioane 11:38-43.

Ko e tau mata oti kua onoono atu ke he tukuaga mau. Ti, mai he pouli kikio, ne hu mai e tino. Ko e tau hui mo e tau lima hana kua vikoviko aki e tau mena  afifi, mo e fofoga hana kua vikoviko aki e kalaie. “Vevete e mutolu a ia, ti tuku atu a ia ke fano,” he poaki e Iesu. Ko e afi ne uta kehe fakamui ne to ke he kelekele. E, ko Lasalo, ko e tagata ne kua mate ke he fa e aho!—Ioane 11:44.

Ko e fakamauaga ke he fakatu mai ha Lasalo kua fakakite he Evagelia ha Ioane mo fakamauaga tuai kua moli. Ko e tau mena matafeiga kua to lahi e lauiaaga ke eke mo mena fakatai. Ke huhu atu ke he moliaga he fakamauaga tuai ia, kua huhu atu ke he tau mana oti he Tohi Tapu a ia, fakalataha ke he liu tu mai ha Iesu Keriso. Mo e ke fakatikai e liu tu mai ha Iesu ko e fakatikai a ia he tua katoa he Kerisiano.—1 Korinito 15:13-15.

Kua moli, ka talia e koe e ha ha i ai he Atua, kua lata ia koe ke nakai uka ke talitonu ke he liu tu mai. Ke fakatai: Ko e tagata kua maeke ke poki vitio e maveheaga fakamui hana mo e fakamoliaga, mo e ka mole e mate hana, ko e magafaoa mo e tau kapitiga hana kua maeke ke kitia mo e fanogonogo ki a ia, he fakamaama e ia ke taute fefe e tau koloa hana. Ke he teau e tau tau he vaha ia, ko e mena pihia kua nakai fakaai ke manatu ki ai. Mo e ke he falu tagata ne nonofo ke he tau fahi tu mamao he lalolagi, ko e talagaaga he tapakiaga he vitio kua nakai fakaai ke mama ti kua tuga ni e mena mana. Kaeke ko e tau matapatu fakaakoaga fakasaienetisi ne fakamau hifo he Tufuga kua maeke ke fakaaoga he tau tagata ke ta aki e tau fakatino kua kitia, nakai kia to maeke he Tufuga ke mua atu foki e mena ka taute? Ti kua nakai kia kua tonu, ko Ia ne tufugatia e moui kua maeke ke liu tufugatia mai?

Ko e mana he fakaliu mai ke he moui ha Lasalo kua taute ke fakatupu aki e tua ki a Iesu mo e ke he liu tu mai. (Ioane 11:41, 42; 12:9-11, 17-19) Ke he puhala fakaalofa hohofi, kua fakakite foki e loto lahi mo e manako ha Iehova mo e hana Tama ke taute e liu tu mai.

Ko e onoonoaga ha Iesu ke he mate ha Lasalo kua fakakite e fakaalofa hofihofi he Tama he Atua. Ko e hana a logonaaga hokulo he magaaho ia kua fakakite maaliali hana manako lahi ke fakaliu tu mai a lautolu ne mamate. Kua totou e tautolu: “Kua hoko foki a Maria ke he mena kua nofo ai a Iesu; kua kikite atu kia ia, ti fakaveli ai ke he hana tau ve, kua pehe age kia ia, Ko e Iki na e, ane nofo a koe i hinai, po kua nakai mate haku tugane. Ti kua fioia e Iesu a ia ha ne tagi, mo e tau tagata Iutaia, ne o mai mo ia, ha ne tagi hake, ati mamahi ai hana finagalo, mo e fakaatukehe. Ati pehe age ai, Ko e fe ne tuku ai mutolu a ia? Kua pehe age a lautolu kia ia, Ko e Iki na e, haele mai a koe ke kitia. Kua tagi a Iesu. Ati pehe age ai e tau tagata Iutaia, Kitiala, e lahi he hana fakaalofa kia ia!”—Ioane 11:32-36.

Ko e fakaalofa hohofi mai he loto ha Iesu kua fakakite mai he tau talahauaga tolu nei: “mamahi,” “fakaatukehe,” mo e “kua tagi.” Ko e tau kupu he vagahau fakamua ne fakaaoga ke fakamau e fakatino hofihofi nei kua fakakite ko Iesu kua hokulo e momoko ha ko e mate he kapitiga fakahele hana ko Lasalo mo e he kitia e tau mahakitaga a Lasalo ne tagi ti kua tafe e tau mata Hana ha ko e tau hihina mata. *

Ko e mena ne mua atu e aoga kua fita he fakamoui e Iesu he vaha fakamua, ua e tagata. Ti kua manako katoa a ia ke taute ai foki ki a Lasalo. (Ioane 11:11,  23, 25) Ka e, “kua tagi” a ia. Ti, ko e fakamouiaga he tau tagata kua nakai ko e taha fakaholoaga noa ni ki a Iesu. Ko e fakaalofa hofihofi mo e logonaaga hokulo hana ne fakakite mai he magaaho ia kua kitia maali e manako lahi hana ke uta kehe e tau moumouaga he mate.

Ha ko Iesu ko e ‘fakatai moli ni he Atua ko Iehova,’ kua nakai amanaki a tautolu ke tote hifo e tau mena mai he Matua ha tautolu he lagi. (Heperu 1:3) Ha ko e manako ni a Iehova ke taute e liu tu mai, kua talahau mai he tagata mahani fakamoli ko Iopu: “Ka mate e tagata to liu moui mai kia a ia? . . . Kia ui mai a koe, ti tali atu au kia koe; kia finagalo fakaalofa a koe ke he gahua he hau a tau lima.” (Iopu 14:14, 15) Ko e kupu he vagahau fakamua ne kua pehe “kia finagalo fakaalofa a koe” kua fakakite e loto lahi mo e manako he Atua. (Kenese 31:30; Salamo 84:2) Kua kitia maali, kua amaamanaki lahi a Iehova ke he liu tu mai.

Talitonu moli nakai a tautolu ke he maveheaga he liu tu mai? E, kua nakai fakauaua ko Iehova mo e hana Tama kua manako mo e to maeke tokoua ke fakamoli ai. Ko e heigoa e kakano he mena nei ki a koe? Kua ha ha ia koe e amaamanakiaga ke liu fakalataha mo e tau fakahelehele ne mamate i hinei ni he lalolagi ka e ke he tau tutuaga kehekehe lahi!

Ko e Atua ko Iehova, ne tuku fakamua e tau tagata ke he kaina fulufuluola, ne mavehe ke liuaki mai e Parataiso ke he lalolagi nei i lalo he pule he Hana a Kautu he lagi ke he tau lima he lilifu he mogonei ko Iesu Keriso. (Kenese 2:7-9; Mataio 6:10; Luka 23:42, 43) I loto he Parataiso ia ka liuaki mai, ko e magafaoa he tagata to moua e monuina ke olioli ke he moui nakai fai fakaoti, mo e tokanoa mai he tau gagao mo e tau kafo. (Fakakiteaga 21:1-4; fakatatai Iopu 33:25; Isaia 35:5-7.) To oti foki e tau vihiatia oti kana, tau fili lanu tagata, latau he tau tagata kehe, mo e tau fakaagitau fakatupe. To ha ha i loto he lalolagi mea pihia e fakaliu tu mai he Atua ko Iehova, puhala mai ia Iesu Keriso, a lautolu ne mamate.

Ko e amaamanakiaga a ia mogonei he fifine Kerisiano ne talahau he kamataaga he maga tala nei. Falu tau ne molea atu e mate he matua fifine hana, ne lagomatai he Tau Fakamoli a Iehova a ia ke fakaako fakamitaki e Tohi Tapu. He liu manatu e ia: “He mole e fakaako ke he amaamanaki he liu tu mai, ne tagi au. Kua homo lahi ha kua iloa to liu au ke kitia e matua fifine haku.”

Ka manako pihia e loto hau ke liu kitia foki e fakahele, kua fiafia e Tau Fakamoli a Iehova ke lagomatai a koe ke fakaako ke maeke fefe ia koe ke taute e amaamanakiaga moli nei ma hau ni.