He nofo a ia he kelekele, kua puni e tino haana ke he gagao fufula kelea ne kamata he tumuaki ulu ke hoko ke he tau aloalohui. Manamanatu la, tukutuku hifo e ulu haana, fakatalofe e tau tukeua, nofo tokotaha, nakai fahia ke vega e tau lago ne lele viko ia ia. Nofo a ia he efuefu ha ko e haana maanu, mo e voku e ia e tino gagao haana aki e vala kapiniu kelekele. Ko e tagata monuina mo e lilifu a ia he magaaho fakamua ka kua vihiatia he tau tagata a ia mogonei! Ko e tau kapitiga haana, tuutakaina mo e tau magafaoa kua tiaki a ia. Vā he tau tagata mo e tau fanau a ia. Manatu a ia ko e Atua haana ko Iehova ne kua tiaki foki a ia, ka e hepe e manatu ia haana.—Iopu 2:8; 19:18, 22.

Ko Iopu a ia. Ne pehē e Atua hagaao ki a ia: “Kua nakai ha ha i ai taha ke tatai mo ia ke he lalolagi.” (Iopu 1:8) He loga e tau tau kua mole, manatu agaia e Iehova a Iopu ko e tagata ne mua atu e mahani tututonu he tau tagata taane.—Esekielu 14:14, 20.

Kua fehagai kia a koe he tau matematekelea mo e tau tuaga uka? To moua e koe e mafanatia ke he tala hagaao ki a Iopu. Maeke foki ke iloa e koe e taha mahani ne kua lata mo e tau fekafekau fakamooli oti he Atua—mahani hakohako. Fakakite he tau tagata e mahani fakamooli katoatoa ke he Atua he fakatumau ke taute e haana finagalo pete ka fehagai mo e matematekelea. To fakaako mai e Iopu a tautolu.

He mole e mate ha Iopu, ko e tagata fakamooli ko Mose ne tohi e tala hagaao ke he moui ha Iopu. I lalo hifo he omoomoiaga he Atua, kua maeke a Mose ke fakakite nakai ni ko e tau mena tutupu he lalolagi ne lauia a Iopu ka ko e tau mena tutupu he lagi foki.

He kamataaga he tala, totou e tautolu hagaao ki a Iopu ne moua e moui katoatoa mo e fiafia. Kua monuina a ia, talahaua mo e fakalilifu he motu ko Usa, liga he faahi tokelau i Arapi. Mahani fakamokoi a ia ki a lautolu ne mativa mo e lalago a lautolu ne ai fai lagomatai. Kua fakamonuina a Iopu mo e hoana haana he tokohogofulu e fanau. Ka e mua atu, ko Iopu ko e tagata fakaagaaga. Lali fakalahi a ia ke fakafiafia a Iehova, tuga ne taute he tau magafaoa haana ko Aperahamo, Isaako, Iakopo mo Iosefa. Tuga a lautolu ia, ko e ekepoa a Iopu ma e haana magafaoa he foaki tumau e tau poa ma e fanau haana.—Iopu 1:1-5; 31:16-22.

Ka kua amanaki ni ti hiki e tuaga he tala ki a Iopu. Totou e tautolu e tau mena tutupu he lagi, mo e fakaako e tau mena ne nakai iloa e Iopu. Kua fakapotopoto e tau agelu fakamooli ki mua he Atua, ti fakalataha atu foki e agelu totoko ko Satani. Iloa e Iehova na vihiatia e Satani e tagata tututonu ko Iopu, mo e vagahau e Atua ki a Satani hagaao ke he mahani hakohako a Iopu. Tali malolō atu a Satani: “Kua matakutaku noa kia a Iopu ke he Atua? Nakai kia pa takai ai e koe a ia, mo e hana fale, katoa mo e hana tau mena oti ke he tau faahi oti?” Vihiatia e Satani e tau tagata ne mahani hakohako. Ka fekafekau a lautolu mo e loto katoa ki a Iehova ko e Atua, kua fakakite e lautolu a Satani ko e afokau ne nakai fai fakaalofa. Pehē a Satani ko e fekafekau a Iopu ke he Atua ha ko e aga lotokai. Talahau e Satani ka galo oti e tau koloa ha Iopu to vagahau kelea a ia ki a Iehova!—Iopu 1:6-11.

Nakai iloa e Iopu kua foaki e Iehova ki a ia e kotofaaga ne mua: Ke fakamooli kua hepe a Satani. Kua fakaatā a Satani ke utakehe e tau mena oti ha Iopu. Ka kua nakai fakaatā a ia ke fakamamahi a Iopu. Fiafia a Satani ke taute e tau gahua kelea muitui haana. He taha ni e aho, ne loga e tau matematekelea ne hoko ki a Iopu. Logona e ia ko e tau manu haana—fakamua ko e tau povi mo e tau asini, tau mamoe mo e tau kamela—ne kua tamate fakaofo. Mua atu e kelea, ko e tau fekafekau ne leveki e tau manu kua tamate foki. He taha matakau, ne fakailoa atu ki a Iopu e mena ne tupu, “kua to e afi he Atua” po ke uhila ne tamate e tau manu mo e tau fekafekau. Ato maama e Iopu e mena ne tupu ki a lautolu ne kua mamate mo e nofogati haana mogonei, ka e fai mena foki ne mua atu e kelea kua tupu. Ko e fanau tokohogofulu haana ne lafi auloa ke he kaina he tama uluaki, amanaki e afā lahi ti tō mo e moumou oti e fale ti mamate oti e fanau!—Iopu 1:12-19.

Ko e mena uka lahi ke manamanatu ke he logonaaga ha Iopu. Ne hēhē ua e ia e tau tapulu haana, hifi e ulu mo e veli fakafohifo ke he kelekele. Manamanatu a Iopu kua foaki age mo e liuaki he Atua e tau mena haana. Kua taute fakailoilo pihia e Satani ke tuga ko e Atua kua fakahoko e tau matematekelea ia. Pete ia, kua nakai vagahau kelea a Iopu ke he Atua haana tuga he talahau e Satani. Ka e pehē a Iopu: “Kia monuina ai e higoa a Iehova.”—Iopu 1:20-22.

Ita lahi a Satani mo e nakai fakaoti he naia. Liu mai foki a ia ki mua a Iehova he magaaho ne fakapotopoto e tau agelu. Liu a Iehova nava e mahani fakamooli tumau ha Iopu, pete kua lauia a ia he tau totokoaga oti ha Satani. Tali totoko a Satani: “Ko e kili ke totogi aki e kili; ko e tau mena oti foki ha ha he tagata, to ta age e ia ke totogi aki hana moui. Ka e fakaolo atu e koe hau a lima mo e piki atu ke he hana tau hui motua mo e hana kakano, po ke vagahau kelea atu nakai a ia kia koe ki mua hau.” Talitonu a Satani ka gagao lahi mahaki a Iopu to vagahau kelea a ia ke he Atua. Falanaki a Iehova ki a Iopu ti fakaatā e ia a Satani ke fakagagao a Iopu—ka e nakai tamate e Satani a Iopu.—Iopu 2:1-6.

Ai leva ti gagao lahi a Iopu tuga ne talahau he paratafa fakamua. Manamanatu la ke he momoko he hoana ha Iopu. Kua fitā a ia he malipilipi e loto he mamate e fanau hogofulu haana, ko e magaaho nei kua onoono noa ni a ia mo e nakai maeke ke lagomatai e taane haana ne matematekelea lahi! Tauui mamahi a ia mo e tagi: “Kua taofi agaia kia e koe hau a mahani hakohako? Kia vagahau kelea a a koe ke he Atua, mo e mate ai a koe.” Kua nakai mahani e hoana ofania ha Iopu ke vagahau pihia. Pehē a Iopu kua vagahau pihia a ia ha kua nakai manamanatu a ia. Ka e tumau a ia mo e nakai vagahau kelea ke he Atua haana. Nakai fai vagahau agahala ne talahau e ia.—Iopu 2:7-10.

Kua lauia nakai a koe he tala momoko nei? Mailoga e tau tukupau ekefakakelea ha Satani ne nakai ni ki a Iopu ka e ke he tau tagata oti. Pehē a ia: “Ko e tau mena oti foki ha ha he tagata, to ta age e ia ke totogi aki hana moui.” He tau kupu ia, kua talitonu a Satani to nakai maeke a tautolu ke mahani fakamooli tumau ki a Iehova! Totoko a ia nakai fai fakaalofa mooli a koe ke he Atua ti mafiti a koe ke tiaki e Atua ke fakahao e moui ni haau. Ka pihia, pehē a Satani kua lotokai a koe tuga ni a ia! Manako nakai a koe ke fakakite ko e hepe a Satani? Fai puhala ke fakakite e tautolu. (Tau Fakatai 27:11) To fakatutala a tautolu mogonei ke he paleko ne lauia a Iopu.

Tokotolu e tagata ne iloa a Iopu—talahau he Tohi Tapu ko lautolu ko e tau kapitiga—ne logona e tau matematekelea haana mo e o atu ke fakamafana a ia. Nakai mailoga e lautolu a ia he ono mamao atu. Kua mamahi lahi a Iopu mo e haana tino kua uli he gagao ti kua nakai tino malolō tuga fakamua. Ko e tau tagata taane tokotolu ko Elifasa, Pilitati mo Sofara—ne kua tuga ko e momoko lahi a lautolu ha ko e matematekelea ha Iopu, tagi fakaleo lalahi mo e gana e tau efuefu ke he tau ulu ha lautolu. Ti nonofo a lautolu mo ia he kelekele mo e nakai fai kupu ne vagahau. Taha e faahi tapu ne nonofo a lautolu he aho mo e po mo e nakai fai kupu ne vagahau. Kua nakai tutala a lautolu mo e nakai fai hūhū ka kua onoono noa ni kia ia—mo e kitia kua mamahi lahi a Iopu.—Iopu 2:11-13; 30:30.

Fakahiku ne vagahau mua a Iopu. Talahau e Iopu e tau kupu ke he haana a mamahi lahi mo e kaialu e ia e aho ne fanau a ia. (Iopu 3:1) Manatu a ia ko e Atua ne fakamatematekelea a ia! (Iopu 6:4) Nakai galo e tua a Iopu ke he Atua ka e manako lahi a ia ke fai fakamafanatia. Ka ko e magaaho ne kamata a lautolu ke vagahau, ne iloa e Iopu kua mitaki ni a lautolu ke fakanono.—Iopu 13:5.

Ko Elifasa ne vagahau mua, liga ko ia ne motua ia lautolu mo e motua atu ia Iopu. He fai magaaho, ti vagahau foki a laua ne toe. Mo e mumui goagoa a laua ke he tau tala ha Elifasa. Ko e falu kupu ne talahau he tau tagata nei kua tuga e mitaki, mo e fatiaki e tau kupu fakaagaaga ne mahani ki ai tuga na tokoluga e Atua, fakahala e tau tagata kelea ka e fakamonuina a lautolu ne mahani mitaki. Ko e tau kupu vagahau ha lautolu tali mai he kamataaga ne fakakite kua nakai fakaalofa a lautolu ki a Iopu. Kua vagahau a Elifasa tuga ko e fai maamaaga na mitaki e Atua mo e fakahala e Ia a lautolu ne mahani kelea, ti maaliali ai kua fakahala a Iopu, ti ko e heigoa mogoia e mena mooli? Kua fai mena kelea kia ne taute e Iopu?—Iopu 4:1, 7, 8; 5:3-6.

Nakai ko e mena ke ofo ai ha kua nakai talia e Iopu e tau talahauaga ia. Totoko lahi a ia ki ai. (Iopu 6:25) Ko e tau kapitiga tokotolu ia haana ne tuahā kua taute e Iopu e agahala mo e lali ke fufū, ti kua latatonu ni a ia mo e tau mena kelea ne hoko ki a ia. Tukupau e Elifasa a Iopu kua fakateaga, mahani kelea, mo e nakai matakutaku ke he Atua. (Iopu 15:4, 7-9, 20-24; 22:6-11) Talaage a Sofara ki a Iopu ke tiaki e mahani kelea mo e aga fiafia haana ke he agahala. (Iopu 11:2, 3, 14; 20:5, 12, 13) Talahau e Pilitati e tau kupu ne fakamamahi lahi. Pehe a ia ko e tau tama taane ha Iopu kua agahala foki ti kua lata ni ke mamate!​—Iopu 8:4, 13.

Ko e tau tagata taane fakahehē nei ne taute e taha mena kelea muitui. Nakai ni pehē a lautolu kua nakai mahani fakamooli a Iopu ke he Atua, ka e pehē foki a lautolu kua nakai fai aoga ke lali mo e mahani fakamooli ke he Atua! He vagahau fakamua haana, ne talahau e Elifasa e magaaho ne tu mai e temoni ki mua haana mo e tutala ki a ia. Ko e tala ia ne talahau e Elifasa hagaao ke he temoni kua fakavaia: Ko e Atua ne “nakai tua a ia ke he hana tau fekafekau; ti tala age a ia ke he hana tau agelu kua goagoa a lautolu.” Ka mooli e manatu ia, ko e kakano to nakai maeke e tau tagata ke fakafiafia e Atua! Magaaho fakamui, ne pehē a Pilitati nakai mailoga he Atua e mahani fakamooli ha Iopu, tuga ni ne nakai fai mailoga a ia ke he kelemutu!—Iopu 4:12-18; 15:15; 22:2, 3; 25:4-6.

Kua lali nakai a koe ke fakamafanatia e tagata ne kua mamahi lahi mahaki? Ko e mena nakai mukamuka. Maeke a tautolu ke fakaako mai he tau kapitiga fakahehē ha Iopu—hagaao ke he tau mena ne nakai lata ke vagahau. Loga e tau kupu ne vagahau he tau tagata tokotolu ne tuga kua lotomatala mo e fai kakano, ka e nakai fakaaoga e lautolu e higoa ha Iopu! Nakai manamanatu a lautolu ke he loto malipilipi ha Iopu mo e fakaalofa ki a ia. * Ti ka fai tagata ne iloa e koe kua momoko, lali ke fakamafanatia, fakatata ki a ia mo e totonu. Lagomatai e tagata ke ati hake e haana tua mo e fakamalolō a ia ke falanaki ke he Atua mo e Haana totonu lahi, fakaalofa noa mo e fakafili tonu. To taute pihia e Iopu ke he haana tau kapitiga ka eke ko lautolu ne matematekelea. (Iopu 16:4, 5) Tali fēfē e ia e tau totokoaga ha lautolu ke he mahani fakamooli haana?

Fakaalofa a Iopu ha kua fitā a ia he fakaatukehe ato kamata e tau vagahau fetoko. Mai he kamataaga ne pehē a ia ko e tau kupu haana ne fakaaoga kua “fakahanoa ai haku a tau kupu” mo e “ko e tau kupu hana kua noa mo e amaamanaki.” (Iopu 6:3, 26) Maama e tautolu ko e ha ne pihia ai. Ko e tau kupu haana ne vagahau ha kua tupetupe lahi e loto haana. Mo e nakai maama e ia ko e heigoa e mena ne tupu. He amanaki ni e tau matematekelea ne lauia a ia mo e haana magafaoa ti tutupu, tuga ko e tau mena tutupu fakatemoni, ti manatu a Iopu ko Iehova ne taute pihia. Kua fai aoga e tau mena ne tutupu ka e nakai iloa e Iopu, ti manatu tuahā noa a ia.

Ka e ko Iopu ko e tagata ne hokulo mo e malolō e tua. Kua fakakite e ia e tua haana ke he tau mena ne talahau e ia he fetoko loa—ko e tau kupu mooli, fulufuluola, mo e ati hake ma tautolu he vahā nei. He vagahau a ia hagaao ke he tau tufugatia ofoofogia, kua fakaheke e ia e Atua ke he tau puhala ne nakai maeke he ha tagata ke iloa ka nakai lagomatai he Atua a ia. Ma e fakatai, pehē a ia ko Iehova “ne tautau ai e ia e lalolagi ka e nakai ha i ai ha mena ke tautau a ia ki ai,” ko e talahauaga mooli ne nakai iloa he tau saienetisi ato molea e teau e tau tau kua mole. * (Iopu 26:7) Ti ko e magaaho ne vagahau a Iopu ke he tua haana ma anoiha, ko e mauokafua ia haana ne tatai mo e falu tagata taane ne tua fakamooli foki. Talitonu a Iopu ka mate a ia to manatu he Atua a ia, to nakai nimo e Ia a ia, mo e fakaliu tu mai a ia.—Iopu 14:13-15; Heperu 11:17-19, 35.

Ka e kua e matakupu ke he mahani fakamooli? Ko Elifasa mo e tau kapitiga tokoua haana ne fakamakamaka ko e mahani fakamooli he tagata ne nakai mailoga he Atua. Talia nakai e Iopu e fakaakoaga kelea ia? Nakai talia! Peehi lahi e Iopu ko e mahani fakamooli na mailoga he Atua. Vagahau mauokafua a ia hagaao ki a Iehova: “Iloa ai he Atua haku a mahani hakohako.” (Iopu 31:6) He pihia, kitia maali e Iopu ko e tau kupu fakavai he tau kapitiga pikopiko haana ke totoko e mahani fakamooli haana. Kua omoi he mena nei a Iopu ke tutala loa ti nakai fai tali atu e tau tagata tokotolu.

Maama e Iopu ko e haana mahani fakamooli ne kua fakaaoga ma e moui haana he tau aho oti. Ti fakamaama e ia e puhala ne kua maeke a ia ke tumau e mahani fakamooli haana ke he tau mena oti. Ma e fakatai, kalo kehe a ia he tau tupua ta; fakakite e ia e totonu mo e lilifu ke he falu; mahani meā a ia, tokiofa e fakamauaga haana; mo e mua atu, ne tumau e mahani fakamooli haana ke he Atua mooli ko Iehova. Kua maeke a Iopu ke vagahau mo e haana loto katoa: “Ato hoko ke he aho ke mate ai au nakai toka e au haku a mahani hakohako.”—Iopu 27:5; 31:1, 2, 9-11, 16-18, 26-28.

Pihia nakai e mahani fakamooli haau tuga ha Iopu? Maama e Iopu kua nakai lata ke talahau noa kua tumau e mahani fakamooli ha tautolu, ka kua lata ke fakakite ke he tau gahua. Fakakite e tautolu e fekafekau mo e loto katoa ke he Atua he omaoma ki a Ia mo e taute e tau mena kua hako he tau aho oti—pete he fehagai mo e tau mena uka. Ka momoui pihia a tautolu, to fakafiafia e tautolu a Iehova ka e fakaita e haana fī ko Satani tuga ne taute e Iopu. Ko e puhala mitaki lahi anei ke fakafifitaki e tua ha Iopu!

Nakai ko e fakaotiaga anei he tala ki a Iopu. Kua nimo ia ia e mena ne mua he hagaaki ni ke fakakite ko e tagata tututonu a ia, ti kaumahala a ia ke lalago e tuaga he Atua. Kua lata a ia ke fakahako mo e lagomatai ke onoono ke he puhala he Atua. Matematekelea agaia a ia he mamahi mo e maanu, ti kua lata ke moua e fakamafanatia mooli. Ko e heigoa ha Iehova ka taute ma e tagata nei ne tua mo e mahani fakamooli? To fakatutala foki he taha vala tala he fufutaaga nei ke tali e tau hūhū ia.