Is het verstandig te beleggen in effecten?

„Recordaantallen mensen beleggen tegenwoordig in effecten.” — Newsweek, 5 juli 1999.

DE VLOER van een traditionele effectenbeurs lijkt op een chaotische marktplaats. Er worden (voor buitenstaanders) mysterieuze handsignalen gebruikt, op schermen verschijnen in koortsachtig tempo steeds veranderende gecodeerde berichten en makelaars wedijveren om zich boven de drukte uit verstaanbaar te maken.

Maar veel mensen die vroeger niets van de aandelenbeurs begrepen, beleggen nu in aandelen. Waarom? Eén reden is dat het internet beleggers nu ogenblikkelijk toegang geeft tot financieel nieuws, beleggingsadviezen en effectenmakelaars. Paul Farrell, hoofdredacteur van Wall Street News, schrijft: „Voor [particuliere beleggers] is beleggen via het internet het nieuwe onontgonnen gebied, de nieuwe goudkoorts, de vrijheid om jezelf te zijn, met de mogelijkheid financieel onafhankelijk te worden terwijl je thuis zit te werken.”

Aan de andere kant zijn sommige financieel adviseurs verontrust over de gretigheid waarmee velen beleggen in een markt waar ze misschien heel weinig van weten. Een effectenmakelaar met meer dan 38 jaar ervaring vertelde Ontwaakt!: „Veel mensen kopen tegenwoordig aandelen om te speculeren, niet om te beleggen. Sommigen noemen het misschien beleggen, maar ze weten niets over het bedrijf dat ze kopen en verkopen.”

Welke factoren moet u afwegen voordat u uw geld belegt? Betekent het feit dat er een mate van risico verbonden is aan het handelen in aandelen dat het gokken is? Laten we eerst eens kijken hoe de aandelenmarkt werkt.

Een ’stuk van de taart’ kopen

Bedrijven hebben kapitaal, of geïnvesteerd geld, nodig om succesvol te kunnen opereren. Als een bedrijf goed draait en veel kapitaal nodig heeft, kan de directie besluiten aandelen in het bedrijf aan het publiek te koop aan te bieden. Een handleiding voor de effectenbeurs illustreert het als volgt: „Aandelen zijn stukken van de bedrijfstaart. Wanneer u aandelen koopt, bezit u een stukje van het bedrijf.”

Op een markt op straat ontmoeten kopers en verkopers elkaar en doen zaken. Zo is ook de effectenbeurs een marktplaats voor mensen die aandelen kopen en verkopen. Vóór het ontstaan van de beurs werden aandelen door makelaars verhandeld in koffiehuizen en langs de kant van de weg. De handel onder een plataanboom bij Wall Street 68 leidde tot de oprichting van de effectenbeurs van New York. Nu zijn er in veel landen effectenbeurzen. Op elke willekeurige werkdag, op elk uur van de dag, is ergens ter wereld wel een effectenbeurs open.

Om aandelen te verhandelen opent een belegger gewoonlijk een rekening bij een makelaar en plaatst een order. Tegenwoordig kunnen opdrachten om aandelen te kopen of te verkopen telefonisch, via het internet of persoonlijk worden verstrekt. De makelaar moet dan de order namens de belegger uitvoeren. Als de aandelen  op een traditionele beursvloer worden verhandeld, geeft het effectenkantoor een van zijn tussenpersonen op de vloer opdracht aandelen voor de belegger te kopen of te verkopen. De afgelopen jaren is op sommige beurzen een volledig elektronisch handelssysteem in gebruik genomen waardoor binnen enkele seconden nadat de order bij een makelaar is geplaatst, een transactie kan plaatsvinden. Transacties worden vervolgens verwerkt in beursnoteringen — de actuele prijzen en details van de handel die op een scherm worden weergegeven.

De prijs waarvoor aandelen worden gekocht of verkocht wordt meestal bij opbod bepaald, net als op een veiling. Handelsnieuws en de winsten en de vooruitzichten van een onderneming kunnen allemaal de prijs van een aandeel beïnvloeden. Beleggers hopen hun aandelen voor een lage prijs te kopen en ze met winst te verkopen nadat ze in waarde gestegen zijn. Een deel van de bedrijfswinst kan ook als dividend verdeeld worden onder de aandeelhouders. Sommige mensen kopen aandelen als een langetermijninvestering; anderen verhandelen aandelen geregeld in de hoop te profiteren van aandelenprijzen die in korte tijd spectaculair stijgen.

Hoewel de handel in aandelen vanouds via de telefoon werd gedaan, wordt de online handel (aandelen kopen en verkopen via het internet) steeds populairder. The Financial Post bericht dat het aantal online transacties in de Verenigde Staten „is toegenomen van ongeveer 100.000 per dag in 1996 tot bijna 500.000 eind juni [1999], wat inhield dat bijna 16% van alle transacties in de Verenigde Staten elektronisch plaatsvond”. In Zweden vond zo’n twintig procent van de hele aandelenhandel in 1999 via het internet plaats.

Beleg verstandig

Het schijnbare gemak waarmee aandelen online verhandeld kunnen worden en toegang kan worden verkregen tot informatie die voorheen uitsluitend voor makelaars en beroepshandelaars beschikbaar was, heeft veel particuliere beleggers ertoe bewogen zich te gaan bezighouden met de daghandel, het fulltime kopen en verkopen van aandelen. Sommigen hebben een lucratieve carrière opgegeven om daghandelaar te worden. Waarom? „De aantrekkingskracht ligt voor de hand”, zegt het tijdschrift Money. „Geen bazen, volledige zeggenschap over hoe en wanneer je handelt, en de mogelijkheid — zo lijkt het althans — om veel geld te verdienen.” Er wordt een 35-jarige man aangehaald die zijn baan van $200.000 per jaar opgaf om thuis in aandelen te handelen, die zei: „Op welke andere manier kun je zonder voorraad en personeel te hebben, zonder huur te betalen, op een toetsenbord zitten rammelen en de kost verdienen?”

Deskundigen waarschuwen dat de aandelenhandel niet zo makkelijk is als het misschien voor een nieuwe belegger lijkt. Een psychiater die gespecialiseerd is in de stress van de handel merkt op: „De handel lijkt bedrieglijk makkelijk, maar ik zou willen zeggen dat het de moeilijkste manier is om makkelijk geld te verdienen.” De eindeloze stroom financieel nieuws en advies is niet zonder bijwerkingen gebleven. De eerder aangehaalde Paul Farrell merkt op: „De informatie die onophoudelijk met reusachtige snelheid op de beleggers afkomt — de particuliere en de institutionele belegger — heeft een grote psychologische uitwerking: gespannen zenuwen, frustratie, stress.”

Ook een te groot zelfvertrouwen kan een valstrik zijn. Financieel columnist Jane Bryant Quinn waarschuwt voor een gevaarlijke houding onder handelaars: „Je denkt dat als je het roer — of de muis — in handen hebt er niets mis kan gaan. Dat je altijd op tijd kunt ingrijpen.” Ze voegt eraan toe: „Omdat we toegang hebben  tot informatie waarvan de profs gebruikmaken, gaan we denken dat ook wij profs zijn.” Ondanks de wijd en zijd gepubliceerde verhalen van beleggers die van de ene op de andere dag rijk zijn geworden op de effectenbeurs, zijn er onlosmakelijk risico’s verbonden aan de effectenhandel. Sommige beleggers zijn heel succesvol geweest. Anderen hebben aanzienlijke verliezen geleden.

Beleggingsadviseurs dringen er bij potentiële beleggers op aan zich te verdiepen in de behaalde resultaten en de vooruitzichten van een onderneming, de vraag naar de producten, de concurrentie van andere bedrijven en verscheidene andere factoren voordat ze hun keus laten vallen op aandelen van zo’n firma. Deze informatie is vaak beschikbaar via effectenmakelaars en andere financiële instellingen. Veel beleggers winnen advies in bij een financieel adviseur voordat ze aandelen kopen. * Door de achtergrond van een bedrijf te onderzoeken, kan een belegger ook voorkomen dat zijn geld door dat bedrijf in een onethische onderneming wordt gestoken. — Zie de Ontwaakt! van 8 april 1963, blz. 24-26.

Een loterij?

Is het kopen van aandelen, gezien de aan de effectenbeurs verbonden risico’s, hetzelfde als gokken? Vrijwel alle financiële investeringen dragen een mate van risico met zich. Sommige mensen kopen onroerend goed zonder te weten of de waarde ervan in de loop van de tijd zal stijgen of dalen. Anderen zetten hun geld op de bank in het vertrouwen dat hun spaargeld veilig zal zijn. De effectenbeurs is weliswaar gecompliceerder, maar eenvoudig gesteld koopt iemand die in effecten belegt de aandelen van een bedrijf in de hoop dat de onderneming goed zal draaien en de aandelen meer waard worden.

Zo’n belegging verschilt van gokken omdat de aandeelhouder een deel van een bedrijf heeft gekocht. Deze aandelen kunnen aan iemand anders worden verkocht of worden bewaard in de hoop op toekomstige groei. Dit kan niet worden gezegd van iemand die geld inzet in een casino of in een kansspel. De gokker probeert tegen de kansberekening in een onzekere uitkomst te voorspellen en de inzet van de verliezer(s) te winnen.

Hoeveel risico dient een belegger te accepteren? Dat moet ieder voor zich beslissen. Het is uiteraard onverstandig meer geld op het spel te zetten dan men wil verliezen.

Een evenwichtige kijk op geld

Omdat ze graag in hun huidige en toekomstige behoeften wilden voorzien, hebben sommigen besloten in effecten te beleggen. Iemands motief voor zulke financiële beslissingen is belangrijk. De eerder aangehaalde Jane Bryant Quinn zegt: „Jaloers zijn op de onverdiend rijken kan in ons de slechtste instincten voor een belegger naar boven brengen.” In die woorden lijkt het advies te weerklinken dat bijna 2000 jaar geleden in een brief aan een jonge man werd gegeven: „Zij . . . die besloten zijn rijk te worden, vallen in verzoeking en een strik en vele zinneloze en schadelijke begeerten, die de mensen in vernietiging en verderf storten. Want de liefde voor geld is een wortel van allerlei schadelijke dingen, en door hun streven op die liefde te richten, zijn sommigen van het geloof afgedwaald en hebben zich overal met vele pijnen doorboord.” — 1 Timotheüs 6:9, 10.

Hoe iemand verkiest zijn geld te beleggen is een persoonlijke beslissing. Geleid door zijn gezonde verstand en door tevredenheid met de noodzakelijke levensbehoeften doet een belegger er goed aan financiële belangen de juiste plaats toe te kennen en zijn of haar gezinsverantwoordelijkheden en geestelijke behoeften niet te verwaarlozen.

[Voetnoot]