Waarom naar de tandarts?

VÓÓR de komst van de moderne tandheelkunde kwam het vaak voor dat mensen kiespijn hadden en al jong tanden en kiezen verloren. Veel gezichten werden ontsierd door donkere, scheve of ontbrekende tanden. Tandeloze ouderen leden aan ondervoeding en stierven vroegtijdig omdat ze niet in staat waren te kauwen. Tegenwoordig kunnen de meeste mensen dankzij de tandarts zonder kiespijn door het leven gaan, met al hun eigen tanden en een mooie glimlach. Hoe heeft de moderne tandheelkunde deze drie opmerkelijke prestaties tot stand gebracht?

Preventieve tandheelkunde, waarbij het accent ligt op voorlichting en regelmatige controle, heeft een belangrijke rol gespeeld bij het voorkomen van kiespijn en tandverlies. Jezus zei: „Zij die gezond zijn, hebben geen geneesheer nodig” (Lukas 5:31). Heel wat mensen hebben zo veel baat gehad bij voorlichting over mondhygiëne dat ze nog maar zelden een tandartsbehandeling nodig hebben. * Niettemin wordt de tandarts door veel mensen gemeden. Sommigen verzuimen uit onverschilligheid hun gebit te laten behandelen. Anderen laten dit na vanwege de kosten. Weer anderen zijn te bang. Hoe het ook zij, het is de moeite waard ons af te vragen wat de tandarts voor ons kan doen en of een bezoek aan de tandarts nuttig is. Om het belang van preventieve tandheelkunde in te zien, moeten we begrijpen wat de tandarts probeert te voorkomen.

Hoe de schade wordt aangericht

Tandartsen kunnen helpen voorkomen dat u door kiespijn of tandverlies wordt geplaagd. Met uw medewerking probeert de tandarts de gevolgen van plaque, een zacht laagje bacteriën dat zich aan uw tanden hecht, te bestrijden. De bacteriën gedijen op voedseldeeltjes. Ze zetten suiker om in zuren die het tandglazuur aantasten, waardoor het poreus wordt. Als het poreuze gebied het begeeft en er een gaatje ontstaat, leidt dit uiteindelijk tot cariës (tandbederf). In dit stadium zult u daar nog geen last van hebben, maar als het bederf de tandzenuw bereikt, kunt u hevige pijn krijgen.

De bacteriën die plaque vormen, kunnen u op nog een andere manier last bezorgen. Als de plaque niet zorgvuldig wordt weggepoetst, verhardt de laag tot een verkalkte afzetting: tandsteen. Hierdoor kan het tandvlees ontstoken raken en zich terugtrekken. In de ruimte die hierdoor tussen de tanden en het tandvlees ontstaat, gaat voedsel zitten. Hier gedijen bacteriën die uw tandvlees kunnen infecteren. Uw tandarts kan u helpen plaque te bestrijden, maar als u er niets aan doet, kan het weefsel rond uw tanden zo aangetast raken dat uw tanden en kiezen zelfs uitvallen. Op deze manier gaan meer tanden verloren dan door cariës.

 Uw speeksel zorgt voor een mate van bescherming tegen deze dubbele aanval van bacteriën. Of u nu een volledige maaltijd of alleen maar een koekje hebt gegeten, uw speeksel heeft tussen de 15 en 45 minuten nodig om voedseldeeltjes weg te werken en de zuren in de plaque op uw tanden te neutraliseren. De tijd die ervoor nodig is hangt af van de hoeveelheid kleverige suiker- of voedselresten die zich aan uw tanden heeft gehecht. Kennelijk worden uw tanden in die periode aangetast. Hoeveel schade er aan uw gebit wordt aangericht hangt dus niet zozeer af van de hoeveelheid suiker die u eet, maar van de frequentie van uw maaltijden en suikerhoudende tussendoortjes. Omdat er tijdens de slaap weinig speeksel wordt afgescheiden, is iets eten of drinken waarin suiker zit en dan zonder tanden te poetsen gaan slapen, een van de meest verwoestende dingen voor uw gebit. Anderzijds wordt van het kauwen van suikervrije kauwgum na de maaltijd gezegd dat het de speekselafscheiding bevordert en uw tanden beschermt.

Preventieve tandheelkunde

Tandartsen adviseren jaarlijkse of halfjaarlijkse gebitscontroles, afhankelijk van de conditie van uw tanden. Bij zo’n controle zal uw tandarts waarschijnlijk een röntgenfoto maken en uw gebit zorgvuldig op cariës onderzoeken. Eventuele gaatjes kunnen onder plaatselijke verdoving en met een sneldraaiende boor meestal pijnloos gevuld worden. Voor patiënten die erg bang zijn, gebruiken enkele tandartsen tegenwoordig behandelingen met laser of met een gel die het aangetaste tandbeen oplost. Daardoor hoeft er niet of nauwelijks geboord of plaatselijk verdoofd te worden. Tandartsen letten bij kindergebitten vooral op de pas doorgebroken kiezen, om te zien of er groeven in het kauwvlak zitten die moeilijk met een tandenborstel te poetsen zijn. De tandarts kan adviseren om zulke groeven te sealen (afdichten). Zo’n laag maakt het tandoppervlak glad en makkelijk te reinigen, waardoor het tegen cariës wordt beschermd.

Bij volwassen patiënten besteden tandartsen vooral aandacht aan het voorkomen van tandvleesaandoeningen. Als een tandarts dus tandsteen ontdekt, zal hij dat verwijderen. De meeste mensen slaan bij het poetsen telkens bepaalde stukjes over, dus misschien zal uw tandarts u laten zien hoe u beter kunt poetsen. Veel tandartsen verwijzen hun patiënten hiervoor door naar een mondhygiënist.

Herstel van beschadigde tanden en kiezen

Als u beschadigde, ontbrekende of scheve tanden hebt, zult u het prettig vinden te weten dat tandartsen veel nieuwe technieken hebben om die te herstellen. Zulke behandelingen zijn wel duur, dus is het goed om erop te letten dat ze niet boven uw budget gaan. Toch vinden veel mensen zo’n behandeling het geld waard. Wellicht kan de tandarts er door een behandeling voor zorgen dat u weer kunt kauwen, of dat uw gebit er weer goed uitziet — ook niet onbelangrijk, want lelijke tanden kunnen de kwaliteit van uw leven beïnvloeden.

Voor afgebroken of verkleurde tanden adviseert een tandarts misschien een facing, gemaakt van transparant porselein dat veel weg heeft van natuurlijk tandglazuur. Een facing wordt aangebracht op een beschadigde tand, zodat die een  nieuwe vorm krijgt en er nieuw uitziet. Voor tanden die ernstiger beschadigd zijn, kan een tandarts een kroon adviseren. Een kroon is een kapje dat het resterende deel van een tand of kies volledig bedekt met een nieuwe laag, van goud of van een materiaal dat een natuurlijke uitstraling heeft.

Wat kan uw tandarts doen als er tanden of kiezen ontbreken? Hij kan een verwijderbare, gedeeltelijke gebitsprothese aanmeten of een vaste brug bevestigen. Een brug past aan beide zijden van het gat over een tand, en houdt een of meer kunsttanden op zijn of hun plaats. Een andere optie die aan populariteit wint is een implantaat. De tandarts plaatst een titanium anker in het kaakbot waar de tand heeft gezeten, en wanneer het kaakbot en het tandvlees weer zijn aangegroeid, bevestigt hij een kunsttand op het anker. Het is bijna alsof je een echte tand hebt.

Scheve tanden kunnen hinderlijk zijn, maar ook moeilijk te poetsen, waardoor ze makkelijk aangetast kunnen worden. Tanden die niet goed op elkaar aansluiten, kunnen pijnlijk zijn en het kauwen bemoeilijken. Gelukkig kunnen tandartsen zulke problemen meestal met een beugel corrigeren. Door recente ontwikkelingen in ontwerp zijn de beugels van tegenwoordig minder opvallend en hoeven ze minder vaak te worden bijgesteld.

Sommige tandartsen zijn meer aandacht gaan besteden aan de behandeling van slechte adem. De meeste mensen hebben weleens last van slechte adem, en sommige vaak. Daar zijn diverse oorzaken voor aan te wijzen. Sommige tandartsen hebben apparatuur om de specifieke oorzaak vast te stellen. In veel gevallen ontstaat slechte adem door bacteriën, die zich vaak op het achterste deel van de tong bevinden. Het poetsen of schrapen van de tong kan helpen, net als het kauwen van suikervrije kauwgum, wat de speekselproductie bevordert. Vooral na de consumptie van melkproducten, vlees of vis is het belangrijk om de mond te reinigen.

Angst voor de tandarts

Als u erg bang bent voor een bezoek aan de tandarts zal hij u willen helpen met uw angst om te gaan. Vertel hem dus hoe u zich voelt. Spreek een stopsignaal af dat u kunt gebruiken om aan te geven dat u pijn voelt of bang bent. Veel patiënten hebben gemerkt dat ze zich daardoor wat zekerder voelen.

Het kan zijn dat u bang bent om een standje te krijgen. Misschien zit u erover in dat de tandarts u zal bekritiseren omdat u uw gebit niet goed hebt verzorgd. Maar omdat zulke opmerkingen nadelig zijn voor de zaken, is uw angst om te worden berispt waarschijnlijk ongegrond. De meeste tandartsen hebben er belang bij om aardig te zijn voor hun patiënten.

Veel mensen mijden de tandarts omdat ze tegen de kosten opzien. Maar als u nu een controle kunt laten doen, voorkomt u misschien problemen en een dure behandeling later. Op veel plaatsen is er voor elke beurs wel een aanbod van tandheelkundige zorg. Zelfs de meest eenvoudig ingerichte tandartspraktijk heeft waarschijnlijk röntgenapparatuur en een sneldraaiende boor. Tandartsen kunnen de meeste ingrepen verrichten zonder al te veel ongemakken voor de patiënt. De kosten voor plaatselijke verdoving zijn voor vrijwel iedereen betaalbaar.

Tandartsen zetten zich in om pijn te verlichten, in plaats van die te veroorzaken. Een tandheelkundige behandeling is niet meer de traumatische ervaring die sommige mensen zich nog van vroeger herinneren. Een gezond gebit draagt bij tot een betere algemene gezondheid en kan u helpen meer van het leven te genieten, dus waarom zou u niet naar de tandarts gaan? Misschien wordt u wel aangenaam verrast.

[Voetnoot]

[Diagram op blz. 29]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

Anatomie van een gezonde tand

Kroon

Glazuur

Dentine (tandbeen)

Pulpakamer met zenuwen en bloedvaten

Wortel

Tandvlees

Kaakbot

[Diagram op blz. 29]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

Cariës

Gaatje

Een vulling voorkomt dat een gaatje groter wordt

[Diagram op blz. 29]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

Tandvleesziekte

Plaque moet door poetsen en flossen worden verwijderd

Tandsteen is moeilijk te verwijderen en is er de oorzaak van dat tandvlees zich terugtrekt

Terugtrekkend tandvlees

[Diagram op blz. 30]

(Zie publicatie voor volledig gezette tekst)

Herstel van gebit

Een facing hecht zich aan de tand

Een kroon

Een implantaat

Een brug past aan beide zijden van het gat over een tand en houdt een kunsttand op zijn plaats