SWAHILI wordt gesproken door wel honderd miljoen mensen in minstens twaalf landen van Centraal- en Oost-Afrika. * Het is in verschillende landen de officiële taal, bijvoorbeeld in Kenia, Tanzania en Oeganda. En in de omliggende landen is het een voertaal, wat de handel en communicatie tussen mensen uit verschillende gebieden makkelijker maakt.

Swahili heeft een belangrijke rol gespeeld bij het verenigen van de mensen in Oost-Afrika. Alleen al in Tanzania bijvoorbeeld worden minstens 114 stamtalen gesproken. Het is niet ongewoon dat mensen elke 50 tot 100 kilometer een compleet andere taal spreken. En soms wonen alle mensen die een bepaalde taal spreken in maar een paar dorpjes. Hoe moeten mensen dan met elkaar communiceren? Het is goed voor te stellen dat een gemeenschappelijke taal heel handig is.

Men denkt dat het Swahili zeker al vanaf de tiende eeuw gesproken wordt. In de zestiende eeuw werd het een geschreven taal. Iemand die Swahili leert, merkt al snel dat sommige  woorden een beetje Arabisch klinken. Minstens een vijfde van de woorden zijn inderdaad van Arabische oorsprong; de andere hebben bijna allemaal een Afrikaanse oorsprong. Het is dus niet zo vreemd dat het Swahili honderden jaren in Arabisch schrift werd geschreven.

In deze tijd wordt het Swahili in Latijns schrift geschreven. Hoe komt dat? Voor het antwoord moeten we teruggaan naar het midden van de negentiende eeuw, toen de eerste Europese zendelingen in Oost-Afrika aankwamen om de boodschap uit de Bijbel met de inheemse bevolking te delen.

In 1499, tijdens Vasco da Gama’s beroemde reis om de zuidpunt van Afrika, introduceerden Portugese zendelingen het katholicisme in Oost-Afrika door in Zanzibar een missiepost op te zetten. Maar nog geen tweehonderd jaar later werden de Portugezen samen met het ’christendom’ door plaatselijke tegenstanders verdreven.

Het zou nog eens 150 jaar duren voor Gods Woord weer Oost-Afrika zou bereiken. Dit keer gebeurde dat door een Duitse zendeling, Johann Ludwig Krapf. Toen hij in 1844 in Mombasa (Kenia) aankwam, was het gebied aan de kust van Oost-Afrika overwegend islamitisch, terwijl veel van de volken in het binnenland vasthielden aan hun traditionele animistische geloof. Krapf vond dat de Bijbel voor iedereen beschikbaar moest komen.

Krapf ging meteen Swahili leren. In juni 1844, kort na zijn aankomst, begon hij met de moeilijke taak de Bijbel te vertalen. Maar de volgende maand gebeurde er iets tragisch: zijn vrouw, met wie hij twee jaar getrouwd was, stierf. Een paar dagen later stierf ook zijn dochtertje, een baby nog maar. Hoewel hij hier vast veel verdriet van had, ging hij door met zijn belangrijke vertaalwerk. In 1847 werden de eerste drie hoofdstukken van Genesis uitgegeven: de eerste gedrukte tekst in het Swahili.

Krapf was de eerste die Latijns schrift gebruikte voor het Swahili, in plaats van het gebruikelijke Arabische schrift. Een van zijn redenen daarvoor was dat „het Arabische alfabet alleen maar lastig zou zijn voor de Europeanen” die later de taal zouden leren en dat het Latijnse schrift het makkelijker zou maken voor „de inheemse bevolking om Europese talen te leren”. Het Arabische schrift werd door sommigen nog jaren gebruikt; er werden delen van de Bijbel in uitgegeven.  Maar het Latijnse schrift heeft het inderdaad voor veel mensen makkelijker gemaakt om Swahili te leren. Veel zendelingen en anderen die de taal leren zijn vast heel blij met deze verandering.

Krapf was niet alleen de eerste die de Bijbel in het Swahili ging vertalen maar legde ook de basis voor latere vertalers. Hij maakte het eerste grammaticaboek voor het Swahili, en ook een woordenboek.

Toen de eerste drie hoofdstukken van Genesis werden gepubliceerd, was Gods naam daarin gewoon vertaald met „Almachtige God”. Maar tegen het eind van de negentiende eeuw kwamen er nog meer mannen naar Oost-Afrika die de Bijbel in het Swahili gingen vertalen. Dat waren onder anderen Johann Rebmann, William Taylor, Harry Binns, Edward Steere, Francis Hodgson en Arthur Madan.

Het is interessant dat in sommige van die vroege vertalingen Gods naam stond, niet op een paar plaatsen, maar in de hele Hebreeuwse Geschriften! De vertalers die in Zanzibar zaten, gaven Gods naam weer met Yahuwa, en de vertalers in Mombasa gebruikten Jehova.

Tegen 1895 was de hele Bijbel beschikbaar in het Swahili. In de jaren daarna werden er nog meer vertalingen uitgegeven, hoewel sommige geen grote oplage hadden. In het begin van de twintigste eeuw werd er veel moeite gedaan om het Swahili in Oost-Afrika te standaardiseren. Dat leidde in 1952 tot de productie van een standaardvertaling van de Bijbel in het Swahili, die tot nu toe het meest verspreid is. Nog een gevolg was dat Yehova de algemeen geaccepteerde vertaling van Gods naam in het Swahili werd.

Toen die vroege vertalingen niet meer werden gedrukt, begon Gods naam helaas ook te verdwijnen. Sommige van de nieuwere vertalingen hebben hem overal weggehaald, maar andere hebben hem op een paar plaatsen laten staan. In de standaardvertaling bijvoorbeeld stond Gods naam vijftien keer, en in de herziening van 2006 nog maar elf keer. *

Hoewel deze vertaling Gods naam bijna overal weglaat, is het wel interessant dat op een van de eerste bladzijden duidelijk staat dat Gods naam Jehovah is. Dit kan goed gebruikt worden om mensen die de waarheid zoeken in hun eigen bijbel te laten zien wat de naam van onze hemelse Vader is.

Maar het verhaal eindigt hier niet. In 1996 werd de Nieuwe-Wereldvertaling van de Christelijke Griekse Geschriften in het Swahili vrijgegeven. Dat was de eerste vertaling in het  Swahili waarin Jehovah’s naam op 237 plaatsen van Mattheüs tot Openbaring voorkwam. Later, in 2003, werd de Nieuwe-Wereldvertaling van de Heilige Schrift, de hele Bijbel, in het Swahili vrijgegeven. Tot nu toe zijn er in totaal zo’n 900.000 exemplaren van gedrukt.

Gods naam is niet meer verborgen achter titels of weggestopt in een toelichting in het voorwoord. In de Nieuwe-Wereldvertaling komt hij ruim 7000 keer voor. Dat helpt oprechte mensen die deze vertaling lezen om een hechtere band met Jehovah te krijgen.

Bij deze vertaling is ook geprobeerd om moderne taal te gebruiken die makkelijk te begrijpen is voor alle Swahilisprekenden in Oost-Afrika. Ook zijn er verkeerde ideeën uitgehaald die in veel andere vertalingen waren geslopen. Daardoor kan de lezer er zeker van zijn dat hij „juiste woorden van waarheid” leest die geschreven zijn onder inspiratie van onze Schepper, Jehovah God (Prediker 12:10).

Veel personen hebben hun waardering geuit voor de Nieuwe-Wereldvertaling in het Swahili. Vicent (21), een fulltimeprediker van Jehovah’s Getuigen, zei: „Ik was superblij dat de Nieuwe-Wereldvertaling in zo’n eenvoudig Swahili geschreven is en dat Jehovah’s naam weer staat op de plaatsen waar anderen hem hebben weggehaald.” Frieda, moeder van drie kinderen, vindt dat deze vertaling het haar makkelijker maakt om de Bijbelse waarheid aan anderen uit te leggen.

Er is nu 150 jaar verstreken sinds er een begin werd gemaakt met het vertalen van Gods Woord in het Swahili. Jezus zei dat hij ’zijn Vaders naam openbaar had gemaakt’ (Johannes 17:6). De meer dan 76.000 Swahilisprekende Getuigen van Jehovah in Centraal- en Oost-Afrika zijn blij dat ze met de Nieuwe-Wereldvertaling Jehovah’s naam aan iedereen bekend kunnen maken.