MO E ka bago mengwageng e 800 e fetilego, merafo ya Maori e be e sepela dikhilomithara tše dikete e phatša mawatle gore e yo dula New Zealand. Ge e fihla moo e ile ya hwetša gore naga ya moo e fapane kgole le ya dihlakahlakeng tša Polynesia moo e bego e etšwa gona. Merafo yeo e ile ya hwetša naga e apareditšwego ke dithaba gomme e na le matamo a meetse a go fiša le lehlwa. Morafo o mongwe wa badudi ba moo o fihlile ka morago ga mengwaga e ka bago e 500, gomme wona o be o etšwa Yuropa. Lehono batho ba bantši ba New Zealand ba dumela gore ditšo tša bona di hueditšwe ke ditšo tša batho ba tšwago Anglo-Saxon le Pol-ynesia. Palo ye e nyakilego go ba diperesente tše 90 ya badudi ba moo, e dula ditoropong. Motsemošate wa Wellington wo o lego ka borwa, o tumile ka go ba lekatana go feta metsemešate ka moka mo lefaseng.

Ka ge New Zealand e le naga e botse ka ditsela tše di fapafapanego, ga go makatše gore, le ge e le lekatana, ngwaga  le ngwaga e etelwa ke batho ba go boga naga ba fihlago go dimilione tše tharo.

New Zealand e na le mehutahuta ya diphoofolo tša naga tšeo di sa swanego le tša dinaga tše dingwe, e bile e na le mehutahuta ya dinonyana tšeo di sa fofego tšeo di sa hwetšwego le ge e le kae lefaseng. Gape go na le segagabi sa mohuta wa mokgaditswane seo se bitšwago tuatara, seo se kgonago go phela mengwaga e lekgolo. Diamuši tša moo ke mehuta e sego kae ya bo-mankgagane le diamuši tše dingwe tša ka lewatleng, tšeo di akaretšago di-whale le di-dolphin.

Go šetše go fetile mengwaga e nyakilego go ba e 120 Dihlatse tša Jehofa di le gona nageng ya New Zealand. Di ruta batho Beibele bonyenyane ka maleme a 19, ao a akaretšago dipolelo tša Polynesia tša Seniuea, Serarotonga, Sesamoa le Setonga.