Vahan o belegetšwe Armenia ka April 1983. Ka 1996, yena le ditho tše dingwe tša lapa labo ba ile ba thoma go ithuta Beibele le Dihlatse tša Jehofa, gomme a kolobetšwa ge a be a ena le nywaga e 16. Vahan o ile a tšeela godimo kudu dithuto tša Jesu Kriste go ya ka seo a bego a ithuta sona ka Beibeleng, go akaretša le taelo yeo Jesu a e neilego balatedi ba gagwe ya gore ba se rwale dibetša tša ntwa. (Mateo 26:52) Ka baka leo, ka moragonyana ga ge a kolobeditšwe, Vahan o ile a lebeletšana le phetho e kgolo bophelong bja gagwe.

Molao wa Armenia o gapeletša masogana ka moka gore a tsenele tirelo ya tša bohlabani ge a eba le nywaga e 18. Ge e ba a gana go dira tirelo ye, a ka otlwa ka go lahlelwa kgolegong lebaka leo le ka fihlago go nywaga e meraro. Vahan o be a nyaka go hlankela magagabo. Ka nako e swanago, o be a sa nyake go šitela letswalo la gagwe leo le tlwaeditšwego ka Beibele. Ka gona, o ile a dira’ng?

Gateetee ge a be a tšewa a swanelega go ka tsenela tirelo ya tša bohlabani ka 2001, Vahan o ile a thoma go ngwalela balaodi ba Armenia mangwalo. Mangwalong a gagwe, o be a bolela gore tirelo yeo e be e tla šitela letswalo la gagwe le go thulana le ditumelo tša gagwe tša bodumedi. Ka nako e swanago, o ile a bolela gore go e na le moo a ka rata go dira tirelo e itšego yeo e sego ya bohlabani.

Go ile gwa feta nako ya ka godimo ga ngwaga, yeo go yona Vahan a ilego a tšwela pele a dira boipiletšo go balaodi gore ba amogele go gana ga  gagwe tirelo ya tša bohlabani ka baka la letswalo. Lega go le bjalo, ka September 2002, Vahan o ile a swarwa gomme a latofatšwa ka go gana go dumelelana le taelo ya gore a tsenele tša bohlabani. O ile a ahlolelwa dikgwedi tše 18 kgolegong. Lega go le bjalo, motšhotšhisi o ile a se ke a kgotsofalela kahlolo yeo. Ka moragonyana ga kgwedi Vahan a ahlotšwe, motšhotšhisi o ile a dira kgopelo kgorong ya tsheko ya boipiletšo, a nyaka gore Vahan a newe kahlolo e šoro. O be a bolela gore go gana ga Vahan go tsenela tša bohlabani ka baka la letswalo mo go tutuetšwago ke bodumedi go be “go se na motheo e bile go le kotsi.” Kgoro ya tsheko ya boipiletšo e ile ya amogela boipiletšo bja motšhotšhisi, ya ahlolela Vahan gore a dule nako e oketšegilego ya dikgwedi tše 30 kgolegong.

Vahan o ile a dira boipiletšo ka kahlolo ye kgorongkgolo ya tsheko ya Armenia. Ka January 2003, Kgoro e Phagamego (Court of Cassation) e ile ya thekga kahlolo ya kgoro ya tsheko ya boipiletšo. Gateetee Vahan o ile a išwa kgolegong gore a ye go fetša nako yeo a e ahloletšwego a ena le babolai, bagweba-ka-dihlaretagi le bakati.

Armenia e bile setho sa Lekgotla la Yuropa ga e sa le go tloga ka 2001. Ka baka leo badudi ba gona ba na le tshwanelo ya go dira boipiletšo ka melato ya bona Kgorong ya Yuropa ya Ditshwanelo tša Batho (European Court of Human Rights [ECHR]) ge ba šetše ba lekile ditirelo ka moka tša ka nageng tša boahlodi eupša ba paletšwe. Seo ke se Vahan a ilego a kgetha go se dira. Boipiletšong bja gagwe o ile a bolela gore go ahlolelwa ga gagwe go gana go hlankela go tša bohlabani go thulana le Karolo 9 ya Tumelelano ya Yuropa ya Ditshwanelo tša Batho. O ile a kgopela gore tshwanelo ya gagwe ya go gana go hlankela go tša bohlabani ka baka la letswalo e emelwe go ya ka karolo ye, e lego selo seo pele se bego se sa ka sa bolelelwa gomme sa atlega.

Ka October 27, 2009, ECHR e ile ya ntšha kahlolo ya yona. Ka baka la molao wo o lego gona wa melato, kgoro ya tsheko e ile ya thekga taba ya gore tokologo ya letswalo bjalo ka ge e hlalositšwe go Karolo 9 ya Lekgotla la Yuropa, ga e emele ditshwanelo tša bao ba ganago go hlankela go tša bohlabani ka baka la letswalo.

Ka nako yeo, e be e le kgale Vahan a lokolotšwe kgolegong, a nyetše e bile a ena le ngwana wa mošemane. Vahan o ile a nyamišwa ke kahlolo yeo. Ke moka o ile a swanelwa ke go dira kgetho ya go fediša molato woo goba go ipiletša Komitingkgolo ya ECHR. O ile a kgetha go ipiletša. Komitikgolo e amogela feela melato e kgethegilego, ka gona Vahan o ile a thaba ge e be e dira phetho ya go hlahloba molato wa gagwe.

Mafelelong, ka July 7, 2011, kua Strasbourg, Fora, Komitikgolo ya ECHR e ile ya ntšha kahlolo ya yona. Kgoro ya tsheko e ile ya dira phetho ka dibouto tše dintši tša ba 16 go e tee ya gore Armenia e gataketše tshwanelo ya tokologo ya Vahan Bayatyan ge e be e mo ahlola le go mo golegela go gana ga gagwe go tsenela tirelo ya tša bohlabani ka baka la letswalo. Moahlodi wa Armenia o ile a nea bouto e tee feela yeo e bego e ganetšana le seo.

 Ke ka baka la’ng kahlolo yeo e le bohlokwa? Ka gobane e be e le lekga la pele historing ya ECHR moo go gana go tsenela tirelo ya tša bohlabani ka baka la letswalo go bego go lebelelwa go emelwa ka botlalo go ya ka Karolo 9 ya Lekgotla. Ka baka leo, kgoro ya tsheko e lebelela go golega motho yo a ganago go tsenela tša bohlabani ka baka la letswalo e le go gatakela ditshwanelo tša motho tša motheo lekokong la pušo ka batho.

Kgoro ya Tsheko e ile ya nea tlhaloso e latelago mabapi le boemo bja Dihlatse tša Jehofa bja go gana go dira dilo ka baka la letswalo, e rego: “Ka baka leo Kgoro ya Tsheko ga e na lebaka la go belaela gore go gana ga mokgopedi go tsenela tirelo ya tša bohlabani ka baka la letswalo go ile gwa tutuetšwa ke ditumelo tša gagwe tša bodumedi, tšeo di tšeelwago godimo ka potego gomme di thulana o šoro le go swanelwa ga gagwe ke go tsenela tirelo ya tša bohlabani.”

Lebakeng la ka godimo ga nywaga e masomepedi e fetilego, batho ba ka godimo ga ba 450 bao ba bego ba gana go tsenela tša bohlabani ka baka la letswalo bao e lego Dihlatse tša Jehofa ba ile ba ahlolwa kua Armenia. Nakong ya ge sehlogo se se be se lokišetšwa, go be go na le masogana a 58 nageng yeo ao a bego a golegetšwe go gana ga ona go tsenela tirelo ya tša bohlabani ka baka la letswalo ka mabaka a bodumedi. A mahlano a masogana ao a ile a golegwa ka morago ga go dirwa ga phetho ya makgaolakgang molatong wa Bayatyan v. Armenia. * Go o mongwe wa melato yeo, nakong ya ge lesogana leo le ganago go tsenela tša bohlabani ka baka la letswalo le be le dira kgopelo ya gore motšhotšhisi wa lefelong a fediše go latofatšwa ga lona ka molao bakeng sa go gana go tsenela tirelo ya tša bohlabani ka baka la letswalo, motšhotšhisi o ile a gana kgopelo ya lona. Karabong yeo a bego a e ngwadile, motšhotšhisi o itše: “Kahlolo yeo e dirilwego ke Kgoro ya Tsheko ya Yuropa molatong wa Bayatyan v. Armenia, yeo e dirilwego ka July 7, 2011, ga e šome molatong wo, ka ge go le molaleng gore maemo a melato ye e mebedi ga a swane.”

Ke ka baka la’ng motšhotšhisi a ile a ikwa ka tsela yeo? Nakong ya ge Vahan Bayatyan a be a latofatšwa, go be go se na tokišetšo ya go dira tirelo e itšego yeo e sego ya bohlabani. Mmušo wa Armenia o bolela gore ka ge go tloga ka nako yeo go ile gwa dirwa molao wa go dira tokišetšo e bjalo, bao ba ganago tirelo ya tša bohlabani ga bjale ba ka kgetha go dira tirelo e itšego yeo e sego ya bohlabani. Lega go le bjalo, molao wa go dira tirelo e itšego yeo e sego ya bohlabani o laolwa ke tša bohlabani, ka gona ga o šome go ba bantši ba bao ba ganago go tsenela bohlabani ka baka la letswalo bao mo nakong ye ba biletšwago gore ba tsenele modiro wa tša bohlabani.

Vahan Bayatyan o ile a thabela phetho ya makgaolakgang yeo e ilego ya dirwa bakeng sa gagwe. Ga bjale kahlolo e gapeletša Armenia gore e kgaotše go ahlola le go golega batho bao ditumelo tša bona tša bodumedi tšeo ba di tšeelago godimo di sa ba dumelelego go tsenela tirelo ya tša bohlabani.

Morero wa Dihlatse tša Jehofa ga se go tliša phetogo thulaganyong ya molao ya naga le ge e le efe. Lega go le bjalo, go etša ge Vahan Bayatyan wa lesogana a ile a dira, di nyaka go tiiša ditshwanelo tša tšona tša molao tšeo di theilwego go e mengwe ya melao yeo e lego gona yeo e bušago dinaga tšeo di dulago go tšona. Ka baka la’ng? E le gore di tšwele pele di phela ka khutšo le go latela ditaelo ka moka tša Moetapele wa tšona, Jesu Kriste, ka bolokologi.