Traidor ya Kaaro

Walay sakey ya “kaarom” ya akabat mo nen kabataan ka. Ipapalikna tod sika ya matured ka la, tan lapud sikato et tanggap ka na saray kaedad mo. No nai-stress ka, lanang ya wadtan ya ontulong pian “nainawaan” ka. Kanian, lanang ka lan akadepende ed sikato.

Pero asabi panaon, adiskobrem ya ipahamak to ka manaya. Labay to ya lanang mon kaiba, pero no kaibam la, wala ray situasyon ya naiirapan ka. Tua, ipapalikna ton matured ka la, say kasalat to balet et deralen toy laman mo. Tan aliwan satan labat, tinakew toy arum ya sueldom.

Kanian labay mo lan pultoten so pankakaaro yo, pero ag-ompayag. Tan singa la nagmaliw ya boss mo, kontrolado toy bilay mo. Magbabawi ka no akin ya akabat mo ni.

ONTAN so agawad dakel ya mansisigarilyo. Oniay nanonotan nen Earline, sakey ya biin nansigarilyo ed loob na 50 ya taon: “Iisipen ko nensaman ya say sigarilyo et mas baleg so nitulong to nen say arum ya too. Singak itan abayag lan kaaro​—no maminsan pakaliknak sikato labat ingen so kaarok.” Pero, a-realize lanlamang nen Earline ya say sigarilyo et traidor ya kaaro tan maruksa ni ingen. Atay introduksion ed tagey et singa istorya nen Earline. Pero naamtaan to lanlamang ya say panagsigarilyo et makapuy tan aglabay na Dios ta deralen na satan so inregalo Ton laman tayo. Kanian, intunda la nen Earline so mansigarilyo.—2 Corinto 7:1.

Wala met so laki ya say ngaran to et Frank, ya nandesisyon ya itunday pansisigarilyo to pian napaliket so Dios. Balet kalabas labat na sanagew, makakasigarilyo la. Kanian agmakareen ya anap lan anap na anggan upos la na sigarilyo, ompan wala ray apatpattak ed sukong na abung da. Oniay kuan nen Frank: “Atauhan ak ed saman. Imadyin mo, wadman ak ya kurongkurong ya manaanap na upos na sigarilyo. Makapabaing! Agak lan balot nansigarilyo kayari to man.”

Akin et mairap ya itunda so panagsigarilyo? Adiskobre na saray researcher so pigaran rason: (1) Say sigarilyo et makaadik ya singa saray drugs. (2) No nasungap moy nicotine, pitoran segundo labat et makasabi lad utek. (3) Say panagsigarilyo et magmaliw lan parte na bilay na sakey ta gagawaen to itan legan ya mamangan, oniinum, tan mitotongtong ed arum. Uusaren to met itan pian mangekal na stress, tan arum ni.

Pero singa si Earline tan Frank, sarag na sakey ya itunda iyan makapaadik ya bisyo. No mansisigarilyo ka tan labay mo lan itunda, basam iray onsublay ya artikulo. Ompan makatulong iratan ed sika pian nauman moy kabibilay mo.