Say Pakatalos na Too so Mamakepa ed Pasnok To
Nakal so sakey a coach na basketball ed college lapud agto akontrol so pasnok to.
Manaalburoto so sakey ya ugaw lapud agto naalay labay to.
Nan-eyagan so sakey ya ina tan say anak to lapud atakatak so kuarto na anak.
AMIN tayo et akanengneng lay toon mamapasnok, tan seguradon anggan sikatayon mismo et akapasnok la. Anggan amta tayon say pampasnok et negatibon emosyon a nepeg ya kontrolen, maslak et iisipen tayon duga labat ya onsyodot tayo, lalo la no aliway impantrato dad sikatayo. Ibabaga ingen na artikulo na American Psychological Association ya “say pasnok et normal labat, makatulong itan ya emosyon na too.”
Makatunongan so ontan ya panmoria no konsideraen tayoy insulat nen apostol Pablo. Amta ton wala ray panaon ya makapasnok iray totoo, kanian imbaga ton: “Onsanok kayo, ingen ta agkayo mankakasalanan; agkomon onselek so agew a wala ni pasnok yo.” (Efeso 4:26) Lapud saya, kasin basta-basta tayon manpasnok, odino gawaen tayoy anggaay nayarian tayon kontrolen itan?
KASIN MANPASNOK KA?
Nen animbawa si Pablo nipaakar ed pampasnok, mapatnag ya sankanonot to may imbaga na salmista ya angisulat: “Onsanok ka, balet agka mankakasalanan.” (Salmo 4:4, NW) Anto balet so punto na simbawa nen Pablo? Intuloy ton impaliwawa: “Naekal komon ed sikayo so amin a paneem-em na sakit na linawa tan pasnok tan sanok tan paneeyagan tan makapasakit a salita pati say amin a kaugsan.” (Efeso 4:31) Say talagan ipapaseseg nen Pablo ed saray Kristiano et paliisan so basta-bastan pampasnok. Makapainteres, oniay ibabaga na sakey ya artikulo ed American Psychological Association: “Base ed research, no paulyanan mon ‘onsabog’ ka lapud pasnok mo, mas lalon onloor itan, mas makapikolkol ka tan ag-itan makatulong ed sikan . . . solbaren so situasyon.”
Panon tayo sirin ya ‘ekalen’ so pasnok tan amin ya makapuy ya epekto na satan? Insulat na makabat ya ari na Israel nensaman ya si Solomon: ‘Say kalakal [odino, pakatalos] na too manggawa ed sikato ya matantan a manpasnok; et gayaga to so pamalabas na pakalukso [odino, kasalanan].’ (Uliran 19:11) Panon ya ontulong so ‘pakatalos na too’ no onsasanok la?
NO PANON YA PAKEPAEN NA PAKATALOS SO PASNOK
Say pakatalos et abilidad ya tebeken so situasyon ya aglabat mandedepende ed nanenengneng. Panon itan ya makatulong no naopendi odino makakapasnok tayo?
No walay nanengneng tayon ag-inkahustisya, ompan makapasnok tayo. Balet no padaeg tayod nalilikna tayo tan makapuy so ikiwas tayo, ompan nasakitan tayoy sarili tayo odino arum a too. No panon a say agnakontrol ya apoy et poolan toy interon abung, say agnakontrol ya pasnok et deralen toy reputasyon tayo tan say relasyon tayod arum, anggan diad Dios. Kanian no nalilikna tayon onsasanok tayo la, nonoten nin maong so situasyon. No nanengneng tayoy amin ya detalye ed no antoy nagagawa, mas nakontrol tayoy emosyon tayo.
Say ama nen Solomon ya si Arin David et nankasalanan lawari ed dala lapud si Nabal, maong labat ta atulongan si David pian natalosan so situasyon. Prinotektaan nen David tan saray bataan to iray karnero nen Nabal diad kalawakan na Judea. Nen panagkiskis lay bagoy karnero, mikekerew na naakan si David ed si Nabal. Et say inyebat nen Nabal: ‘Alaen ko kasi tinapay ko, tan danum ko, tan ayep ko a pinatey ko parad saray komakatlik, tan iter ko ed saray lalaki ya agko amta no taga iner ira?’ Talagan makapainsulto! Nen arengel nen David irayan salita, linma a kaiba so manga 400 a lalaki pian pateyen si Nabal tan say sankaabungan to.
Naamtaan nen Abigail, ya asawa nen Nabal, so agawa kanian linma pian abeten si David. Nen anengneng toy David tan saray bataan to, dinmakmomo ed salian nen David tan inkuan to: ‘Iyabuloy mo ed aripen mo a bii a mansalita, tan denglen mo so saray salita na aripen mo a bii.’ Insan to impaliwawa ed si David ya si Nabal et andiay-kalakal tan impamoria ton pagbabawian nen David no ombales tan mamatey.
Antoy atalosan nen David ed saray imbaga nen Abigail ya tinmulong ed sikaton napakepa so situasyon? Unona, atalosan to ya si Nabal et sipor lan andiay-kalakal. Komadua, atalosan to ya makapankasalanan ed dala no ombales. Singa si David, nayarin onsanok tayo met. Antoy nepeg tayon gawaen? “Onengas na aralem tan manbilang na samplora,” so inkuan na sakey ya artikulo na Mayo Clinic nipaakar ed panangontrol na sanok. Duga, tunda kan magano tan nonot mo no antoy lapuay problema tan say posiblin pansumpalan na gawaen mo. Abuloyan mon pakepaen na pakatalos so pasnok mo
Ontan met natan, dakel lay atulongan ya nakontrol so pasnok da. Impaliwawa nen Sebastian no panon ton naaralan ya kontroley pasnok to nen nanaral na Biblia diad prisoan ed Poland nen 23 años to. “Unona, nononoten ko no antoy problema,” inkuan to. “Insan ko iyaaplika so simbawa na Biblia. Anengneng kon say Biblia so sankaabigan ya giya.”
Makatulong so pangiyaplika ed saray simbawa na Biblia pian nakontrol moy mabiskeg ya emosyon
Singa ontan met so ginawa nen Setsuo. Say kuan to: “Dati et eyag-eyagan ko ray katrabahok no onsyosyodot ak ed sikara. Nen nanaral ak na Biblia, imbes ya eyagan ko ra, mannonot ak ni: ‘Siopa kasi akankasalanan? Ompan siak met so walay problema?’” No isipen to iratan, onkekepay pasnok to, tan nakokontrol toy liknaan to.
Nayarin grabe tan mabiskeg so naliliknam ya pasnok, balet tandaan ya mas mabiskeg so simbawa ya walad Salita na Dios. No iyaplikam iray simbawa na Biblia tan no manpikasi kad Dios ya tulongan to ka, natulongan ka na pakatalos pian napakepa o nakontrol moy pasnok mo.
