Bai na kontenido

Bai na kontenido

Mantené un Punto di Bista Balansá di Bestia di Kas

Mantené un Punto di Bista Balansá di Bestia di Kas

Mantené un Punto di Bista Balansá di Bestia di Kas

MANERA a keda menshoná den e artíkulo anterior, Dios a enkargá hende pa kuida e tera i tur su bestianan. Beibel ta bisa: “[Dios] a pone tur kos bou di su pia, tur karné i baka, i tambe e bestianan di mondi, e paranan di shelu i e piskánan di laman.”—Salmo 8:6-8; 115:16.

E manera ku hende ta kumpli ku nan responsabilidat pa ku bestia ta importante. E Palabra di Dios ta bisa: “Un hende hustu ta kuida bida di su bestia.” (Proverbionan 12:10) De echo, e leinan ku Dios a duna Israel vários bes a enfatisá e nesesidat di tene konsiderashon ku bestia. (Deuteronomio 22:4, 10; 25:4) Segun ku hende tabata kumpli ku nan responsabilidat, hopi bes nan a hasi bestia di kria nan maskota, i asta nan a mansa bestia di mondi i hasi nan tambe maskota.—Génesis 1:24.

Pero ta bon pa kòrda ku Beibel ta enfatisá e diferensia entre hende i bestia. Ta hende a ser trahá ‘den e imágen i semehansa di Dios,’ i no bestia. (Génesis 1:26) I miéntras ku Dios a krea bestia ku un durashon di bida limitá, hende tabatin e prospekto di biba pa semper riba tera. (Génesis 3:22, 23; Salmo 37:29) Hesukristu a bisa ku pa nos disfrutá di “bida eterno,” nos tin ku ehersé fe i gana konosementu di Dios—kosnan ku bestia no por hasi. (Juan 3:36; 17:3) Ademas, Beibel ta kompará hende ku no ta digno di un resurekshon ku “bestia ku no por rasoná, nasí komo kriaturanan ku instinto pa wòrdu kapturá i matá.”—2 Pedro 2:9-12.

Kreá pa Benefisio di Hende

Dios a krea bestia pa e benefisio di hende. Bestia por yuda hende hasi trabou i por ta útil komo kompaño òf maskota. Tambe nan ta sirbi pa engrandesé Dios su amor i sabiduria. Ta realmente un plaser pa opservá e beyesa di bestia i siña mas tokante e Kreadó dor di studia e sabiduria maravioso di nan instinto. (Salmo 104:24; Proverbionan 30:24-28; Romanonan 1:20) Nos por mira un di e tantísimo ehèmpelnan di tal sabiduria den e mundu di insekto. Por ehèmpel, ta realmente remarkabel e manera ku abeha ta komuniká ku otro i ta sigui direkshon pa yega na fuentenan di kuminda, pa no papia mes di e manera ku nan ta konstruí nan kas sumamente kompliká.

Bestia por benefisiá hende dor di sirbi komo kuminda. Originalmente Dios a perkurá solamente mata komo kuminda pa hende. Pero mas ku 1.600 aña despues—despues di e Diluvio di tempu di Noe—Dios a bisa: “Tur loke ta move, ku ta biba, lo ta kuminda pa boso; mi ta duna boso tur, meskos ku mi a duna e yerba bèrdè.” (Génesis 1:29; 9:3) Pues, Dios a konsedé hende e derecho di kome bestia. Evidentemente e konseshon aki tabata pa benefisio di hende, ounke originalmente Dios no a inkluí karni komo parti di hende su dieta.

Problema ku Bestia di Kas Awe

Ta parse ku atraves di historia, masha poko bes hende tabata kria bestia den kas, i te awe ta asina den mayoria parti di mundu. Sin embargo, den tempunan resien, segun ku hende a muda bai stat i a haña moda, kriamentu di bestia den kas a bira komun. Esaki a krea algun problema den paisnan industrialisá.

Di e 500 mion bestianan di kas ku nan ta kalkulá ku tin na mundu, un kantidat tolondradó di alrededor di 40 porshento ta na Merka. Einan tin rònt di 59 mion kachó di kas i 75 mion pushi di kas. Sin embargo, tantu Lònden komo Paris tin mas bestia di kas pa famia ku New York City!

Un par di aña pasá na Paris, outoridatnan a hür rònt di 70 skuter ku nan a yama “caninette” pa nan chupa sushi di kachó for di riba asera. Nan a kalkulá ku un 250.000 kachó na Paris tabata produsí 25 ton di sushi tur dia, i e caninettenan tabata rekohé ménos ku mitar di esaki. Segun informe, sentenáres di hende pa aña tabata ser leshoná i hospitalisá dor ku nan a slep riba sushi di kachó.

Tambe tin e problema di bochincha. Algun doño di kachó ta tolerá sierto komportashon di nan bestia di kas ku nunka nan lo a tolerá di hende. Segun e Foro pa Kuido di Bestia, “doño di kachónan ku ta blaf di mas ta parse di desaroyá e abilidat di ignorá e bochincha.” Por ehèmpel, algun di nan no ta hasi nada pa stòp nan kachó di blaf, ni ora ku e bochincha ta stroba kòmbersashonnan importante.

Di otro banda, un kachó kisas ta masha trankil i felis ora e ta ku su doño, pero por ta un pesadia pa bisiñanan ora ku e doño no t’ei. Ta bèrdat ku doñonan di bestia di kas ta stima nan bestia apesar di tal defekto, pero un bisiña ku ta traha warda òf e mama den e kas pegá eibanda ku ta purba pone su beibi drumi, kisas no ta asina komprensivo. Ademas, bestia ku ta sinti nan laf por desaroyá komportashon destruktivo, haña nèrvio i rabia i asta bira agresivo.

E rapides ku kua bestia di kas ta reprodusí ta un problema spesialmente bisto den stat. Segun kálkulo, 17 mion kachó i 30 mion pushi ta nase na Merka tur aña. Miónes di nan ta bai para na asil di bestia, kaminda segun kálkulo tur aña den e pais ei so asilnan ta laga mata kuater pa seis mion di nan.

Dikon hende ta manda asina tantu bestia asil? Hopi bes ta pasobra amor pa un bestia por ta di korto durashon. E dushi chochi òf e yu di pushi kiut ta krese bira un bestia grandi ku tin mester di kuido. Pero podisé niun hende den kas tin e tempu òf pasenshi pa hunga kuné òf entren’é. Dr. Jonica Newby, eskritor i eksperto di bestia, ta bisa: “Kontrario na loke públiko en general ta kere, estudionan rònt mundu ta demostrá konsistentemente ku mitar di e kachónan ku ta bai asil no ta bestia bandoná, sino ta nan doño ta hiba nan einan pasobra e doñonan no por ku e blafmentu, e aktitut destruktivo òf e kantidat di energia ku nan bestia di kas tin.”

Un página di informashon tokante sobrepoblashon di bestia di kas ta resumí e situashon asin’aki: “Kriaturanan bibu a bira artíkulonan desechabel ku hende ta karga den brasa ora nan ta kiut i ta bandoná ora nan bira inkumbiniente. Tal falta di apresio pa bida di bestia ta den tur skina di nos kultura i ta kaba ku nos kultura.”

Faktornan Importante pa Konsiderá

Promé ku un hende buska un bestia di kas, foral si e ta biba den stat, e mester pensa esei bon. Bestianan di kas ku tin hopi energia mester haña ehersisio tur dia pa nan bienestar. E “Enkuesta Nashonal di Pueblo i di Bestia di Kas” na Oustralia a deklará: “Kana i hasi ehersisio ta un rekisito físiko i a la bes un stimulashon mental pa kachó. Kachó ku no ta haña sufisiente ehersisio por bira difísil pa manehá.” Sin embargo, hopi doño di kachó ta muchu kansá despues di un dia pisá di trabou pa nan bai kana ku nan kachó p’e deskargá tur e energia reprimí ku e tin.

P’esei hende ku tin pensá di buska un bestia di kas ta hasi bon di puntra nan mes e preguntanan aki: ‘Lo mi por duna mi bestia di kas e debido atenshon? Mi estilo di bida lo pone ku mi tin ku lag’é su so pa mayor parti di dia? Lo mi tin tempu pa bai kana ku mi kachó òf hunga kuné? Si mi kachó tin mester di entrenamentu, mi ta prepará pa dun’é e entrenamentu ei òf pa hib’é un skol di kachó? Si mi tin un bestia di kas, esei lo kita tempu for di aktividatnan mas importante?’

Un otro faktor pa konsiderá ta ku por ta kostoso pa mantené un bestia di kas. Un sondeo serka hende ku tin bestia di kas a revelá ku na Merka e averahe di gastunan anual di veterinario pa mantené un kachó tabata 196 dòler, i pa pushi tabata 104 dòler. Klaru ku esei no ta inkluí kuminda ni otro nesesidatnan diario. Ademas, na algun pais bo tin ku paga un montante di registrashon pa bo por tin un bestia di kas.

Ta Difísil pa Tin un Punto di Bista Balansá

Nos Kreadó ta kontentu ora ku nos ta disfrutá di e bestianan ku el a krea i ta mustra konsiderashon amoroso na nan. Bo no ta di akuerdo anto ku lo ta inkorekto pa someté bestia na trato kruel? Sin embargo, komo un forma di entretenimentu, hende por lo general ta permití pelea di toro, di kachó i di gai, den kua nan ta abusá di bestia i mata nan kruelmente. Desafortunadamente, e manera ku hende a trata bestia no tabata semper ku e kompashon ku Dios tabata ke.

Di otro banda, tin hende su preokupashon pa nan bestia di kas ta bira mas importante ku asuntunan ku nan lo mester duna mas atenshon. De echo, ora kariño pa bestia ta bai den ekstremo, e bida di un bestia di kas por parse asta mas importante ku di hende. Por ehèmpel, durante un kandela den un hospital di bestia, segun informe, ora e doñonan di e bestianan a yega pafó di e sitio, algun di nan “a purba pasa dor di e kordon, gritando ku nan kier a muri huntu ku nan dushi bestia.”

Klaru ku por ta masha tristu, asta trágiko, pa mira un kerido bestia di kas muri. Pero asta den kasonan asina, un hende mester ta balansá. Manera a ser menshoná mas promé, Dios no a krea bestia den su imágen, ni su propósito no tabata pa nan biba pa semper, manera hende. Relashoná ku e manera ku Dios a traha hende, Beibel ta bisa: “El a pone eternidat den nan kurason.” Sin embargo, Beibel no ta bisa nada similar di bestia.—Eklesiastés 3:11.

Pues, Beibel no ta bisa ku ta malu pa mata bestia, de echo, awendia bestia ta un fuente komun di kuminda pa miónes di hende. Pero kiko di laga mata un bestia di kas, por ehèmpel, unu ku ta malu i ta sufri? Esei por ta un desishon masha difísil i doloroso. Sin embargo, un amante di bestia por konkluí ku si por hasié lihé i sin doló, esei ta mihó ku duna su kompañero fiel un tratamentu karu ku simplemente ta alargá su sufrimentu, i kisas ta asta pone un karga finansiero riba e famia.

Dios ta stima su kreashon humano masha hopi; nos na nos turno no mester mustra konsiderashon i kariño pa e bestianan ku el a pone na nos enkargo pa kuida i supervisá? E speransa maravioso di disfrutá di bestia segun e propósito original di e Kreadó, hopi bes a atraé hende ku tin tal amor pa bestia. E artíkulo final den e seri aki lo trata e aspekto aki di e tópiko di bestia di kas.

[Plachi na página 7]

Dikon tur aña nan ta mata miónes di bestia di kas den asil?

[Rekonosementu]

© Hulton-Deutsch Collection/CORBIS

[Plachinan na página 8, 9]

Foral pa hende ku ta biba den stat, un bestia di kas por rekerí muchu mas di loke hopi di nan ta realisá

[Plachi na página 9]

Nos Kreadó ta keda kontentu ora ku nos ta trata bestia ku bondat