“Bloos wan Menschen sikj omzajcht Respakjt wiesen, kaun doa Fräd sennen” (UNESCO Declaration of Principles on Tolerance 1995).

 Wan eena manke Menschen eenen Unjascheet moakt un aundre nich respakjt, dan behaundelt eena dee veleicht schlajcht ooda haust dee mau rajcht. Wan Menschen soonen Hauss haben, kaun daut bat doa komen, daut dee waut sajen, waut aundre sea beleidjen wudd ooda mau rajcht, daut dee grausom sent to dee.

 Oba nich aule Menschen haben daut äwareen tohoolen, waut daut bediet, sikj omzajcht Respakjt to wiesen un to vedroagen. Eenje jleewen, daut eena mau dan werkjlich respakjtvoll es, wan eena met aules metstemt, waut aundre doonen. Aundre wada jleewen, daut eena respakjtvoll es, wan eena aundre lat selfst entscheiden, waut see jleewen un waut fa an wichtich es. Daut es je uk, waut de Schreft sajcht: Daut eena saul aundre äare Entscheidungen mau rajcht dan respakjten, wan eena nich met daut metstemt, waut dee jleewen ooda fa wichtich talen.

 Kaun de Schreft ons vondoag dän Dach noch halpen, soone Menschen to respakjten, waut gaunz aundasch sent aus wie?

De Rot von de Schreft

 De Schreft rot ons too, soone Menschen, waut gaunz aundasch sent aus wie, respakjtvoll to behaundlen. Dee sajcht en Filippa 4:5 (NW): “Lot aule Menschen daut seenen, woo derchjedocht jie sent.” Waut bediet daut, derchjedocht to sennen? Daut wie sellen aundre leeftolich, frintlich un jerajcht behaundlen. Daut bediet nich, daut wie motten met aundre metstemmen ooda soo denkjen aus dee, oba daut wie dee loten soon Läwen fieren, aus dee wellen.

 Von de Schreft weet wie, waut Gott von de Menschen haben well. En Micha 6:8 (PB) sajcht daut: “Mensch, hee [aulsoo Gott] haft die weeten jeloten waut goot es”. Gott sien Rot ut de Schreft kaun ons halpen, daut scheenste Läwen to haben, waut nu mäajlich es (Jesaja 48:17-18).

 Gott jeft kjeenem daut Rajcht, aundre to rechten. De Schreft sajcht gaunz kloa: “Gott auleen es Jesazjäwa un Rechta. . . . Oba wäa best du, daut du dienen Brooda rechten deist?” (Jakobus 4:12, PB). Gott lat ons onse ieejne Entscheidungen moaken, fa dee wie uk selfst veauntwuatlich sent (5. Mose 30:19).

Waut sajcht de Schreft äwa respakjtvoll sennen?

 De Schreft sajcht: “Jäft aule Menschen Respakjt” (1. Petrus 2:17, PB). Wan wie no de Schreft läwen, doo wie aule Menschen respakjten, krakjt endoont waut dee jleewen ooda waut von Läwen dee fieren (Lukas 6:31). Wan eena aundre Menschen respakjt, mott eena nich dautselwje jleewen aus dee ooda soo denkjen aus dee. Daut meent uk nich, daut wie motten dee äare Entscheidungen unjastetten. Wan wie uk nich met aundre metstemmen, wudd wie dee oba kjeenmol schlajcht behaundlen ooda respakjtloos aunräden. Wie wellen ons aunstrenjen, Jesus notodoonen un aundre soo to behaundlen, aus hee deed.

 Opp eene Sauz bejäajend Jesus eene Fru, waut eenen Gloowen haud, wua hee nich metstemd. See fieed uk een Läwen, waut Jesus nich fa goot aunsach, wiels see wond met eenen Maun toop, met dän see nich befriet wia. Oba Jesus räd to ar doawäajen met Respakjt (Johanes 4:9, 17-24).

 Jesus siene Nofolja doonen am no. Doawäajen sent dee emma reed, daut uttolajen, wuarom dee waut jleewen – oba dee doonen daut emma “respakjtvoll” (1. Petrus 3:15, PB). De Schreft wiest, daut Christen sellen nich aundre bemotten, daut dee uk soo denkjen aus see. Dee sajcht uk, daut een Christ “saul nich strieden,” oba “aule jäajenäwa frintlich sennen”, uk to soone, waut eenen aundren Gloowen haben (2. Timotäus 2:24, JHF; von ons dunkel jemoakt).

Waut sajcht de Schreft äwa Hauss?

 Gott sien Wuat lieet ons: “Doot aules waut jie kjennen met aule Menschen en Fräd to läwen” (Hebräa 12:14, PB). Daut bediet, eena mott sikj sea aunstrenjen, wan eena well Fräd hoolen (Matäus 5:9). Eena kaun nich met aundre Menschen en Fräd läwen un dee oba haussen. Wan eena uk sea opp Fräd schauft, bediet daut oba nich, daut eena soont doonen mott, waut eena selfst fa orrajcht talt. Un en de Schreft läs wie, daut Christen sellen äare Fiend leewen, aulsoo mau rajcht dan frintlich bliewen, wan se eenem schlajcht behaundlen (Matäus 5:44).

 Gott sajcht, daut am soone Woakjen “jäajenaun” sent, ooda daut hee daut haust, waut aundre Schoden aundeit un wuaderch dee sikj sea läach feelen (Spricha 6:16-19, PB). Daut Wuat “jäajenaun”, waut de Schreft hia brukt, beschrift een sea stoakjet Jefeel – eenen Hauss fa schlajchte Woakjen. Wan eena sikj oba werkjlich endren well un no daut läwen well, waut Gott fa rajcht talt, es Gott reed, eenem to vejäwen un to halpen (Jesaja 55:7).

Bibelvarzhen, waut wiesen, daut eena saul aundre respakjten un vedroagen

 Titus 3:2 (PB): “[Siet] to aule Menschen frädlich, frintlich un leeftolich”.

 Matäus 7:12 (PB): “Un wautemma see junt doonen sellen, daut doot jie an uk.”

 Josua 24:15 (PB): “Wält junt vondoag, wäm jie deenen wellen”.

 Aposteljeschicht 10:34 (PB): “Gott [moakt] manke Menschen kjeen Unjascheet”.

 Habakuk 1:13 (NW): “Du [Gott] kaust daut Gottloose nich vedroagen.”

 Reema 12:19 (PB): “Jäft Gott sienen Oaja Rum doatoo; wiels daut steit jeschräwen: “Rach eewen es miene Sach. Ekj woa trigjtolen, sajcht de Har [Jehova].”” a

 Jehova Gott haft kjeenem daut Rajcht jejäft, sikj auftorajchnen. Hee woat to de rajchte Tiet doano seenen, daut doa aulawäajen Jerajchtichkjeit es. Toom mea doaräwa lieren, läs dän Artikjel “Wird der Ruf nach Gerechtigkeit jemals erhört werden?”.