Możesz uratować swoje małżeństwo!

Biblia udziela mnóstwa praktycznych rad zarówno mężom, jak i żonom. I nic dziwnego — przecież Ten, pod którego natchnieniem powstała ta Księga, jest też Założycielem instytucji małżeństwa.

BIBLIA przedstawia realistyczny obraz życia małżeńskiego. Przyznaje, że mąż i żona będą znosić „udrękę”, czyli ból i smutek (1 Koryntian 7:28). Mówi jednak zarazem, iż małżeństwo może i powinno przysparzać radości, wręcz rozkoszy (Przysłów 5:18, 19). Te dwie myśli nie wykluczają się wzajemnie. Świadczą jedynie o tym, że pomimo poważnych trudności partnerzy mogą zadzierzgnąć bliskie i pełne miłości więzy.

 Czy właśnie tego brakuje w twoim małżeństwie? Czy ból i rozczarowanie usunęły w cień zażyłość i szczęście, które niegdyś gościły w waszym związku? Nawet jeśli łącząca was miłość wygasła już sporo lat temu, można ją na nowo wzniecić. Oczywiście trzeba patrzeć realnie. Żadna niedoskonała para nie jest w stanie stworzyć doskonałego małżeństwa. Niemniej można poczynić pewne kroki, by odwrócić zgubne tendencje.

Czytając poniższe uwagi, staraj się wyodrębnić punkty mające szczególne zastosowanie w twojej sytuacji. Zamiast skupiać się na niedociągnięciach partnera, wybierz kilka wskazówek, które ty możesz zastosować w praktyce, i działaj zgodnie z radami biblijnymi. Być może przekonasz się, że wasze małżeństwo rokuje lepiej, niż myślałeś.

Zajmijmy się najpierw sprawami zasadniczej wagi — stosunkiem do zobowiązania małżeńskiego oraz uczuciami do partnera.

Twój pogląd na wzajemne zobowiązania

Jeżeli chcesz popracować nad stanem swego małżeństwa, to musisz mieć perspektywiczne spojrzenie na tę instytucję. Przecież ustanawiając ją, Bóg zamierzył, żeby łączyła dwoje ludzi nierozerwalną więzią (Rodzaju 2:24; Mateusza 19:4, 5). Małżeństwo to nie posada, którą możesz rzucić, ani mieszkanie, z którego możesz się wyprowadzić po zwykłym wypowiedzeniu umowy o najem. Wprost przeciwnie — w dniu ślubu uroczyście przysiągłeś, że cokolwiek się stanie, nie opuścisz partnera. Taka głęboka świadomość wzajemnych zobowiązań jest zgodna ze słowami wypowiedzianymi niemal 2000 lat temu przez Jezusa Chrystusa: „Co zatem Bóg wprzągł we wspólne jarzmo, tego niech człowiek nie rozdziela” (Mateusza 19:6).

Ktoś mógłby powiedzieć: „Wciąż żyjemy razem. Czyż to nie dowodzi, że jesteśmy świadomi swych zobowiązań?” Być może. Jak jednak zauważono w pierwszym artykule tej serii, niektóre pary utknęły w martwych wodach małżeństwa bez miłości. A przecież chodzi o to, żeby związek ten był radosny, a nie jedynie znośny. Wzajemne oddanie powinno być wyrazem lojalności nie tylko wobec samej instytucji małżeństwa, ale również wobec osoby, której ślubowało się miłość i troskę (Efezjan 5:33).

O głębi twego oddania może świadczyć to, co mówisz partnerowi. Na przykład podczas gwałtownej kłótni mężowie i żony czasami pochopnie wypowiadają zdania w rodzaju: „Odchodzę!” albo „Znajdę sobie kogoś, kto mnie doceni!” Nawet jeśli w gruncie rzeczy tak nie myślą, osłabiają obopólną więź, sugerując, że droga jest zawsze wolna, a oni w każdej chwili są gotowi z tego skorzystać.

Chcąc przywrócić miłość w małżeństwie, trzeba wykluczyć z rozmów takie pogróżki. Czy malowałbyś  mieszkanie, gdybyś wiedział, iż lada dzień możesz się z niego wyprowadzić? Dlaczego zatem miałbyś oczekiwać, że partner będzie zabiegać o powodzenie związku zagrożonego rozpadem? Postanów sobie, że dołożysz usilnych starań, by znaleźć rozwiązanie waszych problemów.

Oto, jak zachowała się pewna kobieta, której małżeństwo przeżywało burzliwy okres. „Chociaż niekiedy czułam do męża ogromną niechęć, nie myślałam o odejściu” — opowiada. „Cokolwiek się między nami popsuło, staraliśmy się to jakoś naprawić. Teraz, po dwóch bardzo trudnych latach, mogę uczciwie powiedzieć, że znów jesteśmy ze sobą całkiem szczęśliwi”.

Istotnie, wzajemne oddanie oznacza współpracę — nie jedynie koegzystencję, lecz zmierzanie do wspólnego celu. Jednakże na obecnym etapie uważasz być może, że jesteście razem już tylko z poczucia obowiązku. Gdyby tak było, nie wpadaj w rozpacz. Niewykluczone, że miłość uda się odbudować. W jaki sposób?

Szanuj współmałżonka

Biblia oświadcza: „Małżeństwo niech będzie w poszanowaniu u wszystkich” (Hebrajczyków 13:4; Rzymian 12:10). Formy greckiego słowa przetłumaczonego tutaj na „poszanowanie” w innych miejscach Biblii oddano jako „drogi”, „cenny”, „poważany” lub „drogocenny”. Kiedy coś ma dla nas ogromną wartość, troszczymy się o to ze wszystkich sił. Być może zaobserwowałeś to na przykładzie człowieka, który ma nowy, drogi samochód. Pilnuje on, by ukochane auto zawsze błyszczało i było dobrze utrzymane. Nawet drobna rysa wydaje mu się katastrofą! Niektóre osoby w podobny sposób dbają o zdrowie. Dlaczego? Ponieważ przywiązują do niego dużą wagę i chcą je chronić.

 Okazuj taką samą troskę o swoje małżeństwo. W Biblii czytamy, że miłość „na wszystko ma nadzieję” (1 Koryntian 13:7). Zamiast pogrążać się w czarnych myślach — i być może przekreślać szansę poprawy wypowiedziami w rodzaju: „Tak naprawdę to nigdy nie byliśmy w sobie zakochani”, „Pobraliśmy się zbyt młodo” lub „Nie wiedzieliśmy, co robimy” — czyż nie lepiej spodziewać się zmian na lepsze i pracując nad ich dokonaniem, cierpliwie czekać na wynik? „Z ust wielu pacjentów słyszę: ‚Nie zniosę tego dłużej!’” — mówi pewna specjalistka zajmująca się doradztwem rodzinnym. „Choć mogliby przeanalizować swój związek i ustalić, które dziedziny wymagają ulepszenia, pośpiesznie się z niego wycofują, nie bacząc na wspólne wartości, starannie gromadzony kapitał wspomnień i widoki na przyszłość”.

Jakie wspomnienia łączą cię ze współmałżonkiem? Pomimo zaistniałych trudności z pewnością pamiętasz przyjemne chwile, osiągnięcia i wyzwania, którym razem stawiliście czoło. Rozmyślaj o tych przeżyciach i dowiedź, że szanujesz zarówno swoje małżeństwo, jak i swego partnera, dokładając gorliwych starań w celu naprawienia waszych stosunków. Z Biblii wynika, że Jehowa Bóg żywo interesuje się tym, jak współmałżonkowie odnoszą się do siebie. Na przykład za czasów proroka Malachiasza potępił izraelskich mężów, którzy postępowali zdradziecko wobec swych żon, rozwodząc się z nimi z błahych powodów (Malachiasza 2:13-16). A chrześcijanie chcą przecież, by ich związek przysparzał chwały Jehowie Bogu.

Nieporozumienia — jak poważne?

Wydaje się, że głównym problemem małżonków, których wzajemna miłość ostygła, jest nieumiejętność wyjaśniania nieporozumień. Ponieważ nie ma dwóch identycznych osób, w każdym małżeństwie czasami pojawia się różnica zdań. Ale partnerzy, którzy ciągle się ze sobą nie zgadzają, mogą stwierdzić, że z upływem lat ich uczucie przygasło. Niekiedy nawet dochodzą do wniosku: „Po prostu się nie dobraliśmy. Wiecznie się kłócimy!”

Jednakże nieporozumienia wcale nie muszą oznaczać rozkładu małżeństwa. Wszystko sprowadza się do tego, jak są wyjaśniane. W udanym związku mąż i żona uczą się rozmawiać o drażliwych kwestiach, nie stając się przy tym — jak to ujął pewien specjalista — „bliskimi wrogami”.

„Moc języka”

Czy ty i twój partner potraficie rozmawiać o swoich problemach? Oboje powinniście być do tego skłonni. Owszem, jest to sztuka, której opanowanie może sprawiać trudności. Dlaczego? Między innymi dlatego, że z powodu niedoskonałości każdy z nas niekiedy „potyka się w słowie” (Jakuba 3:2). Poza tym niektórzy od dzieciństwa słyszeli w domu, jak rodzice  raz po raz dają upust złości, i w rezultacie zaczęli uważać, że wybuchy gniewu i obelgi są czymś normalnym. Chłopiec wychowywany w takim środowisku może w przyszłości okazać się „mężem skorym do gniewu” i „skłonnym do złości” (Przysłów 29:22). Z kolei dziewczyna może wyrosnąć na kobietę „gderliwą i do kłótni skorą” (Przysłów 21:19, Biblia Warszawsko-Praska). Wyrugowanie utrwalonych wzorców myślenia i traktowania innych nie jest łatwe. *

Wyjaśnianie nieporozumień wiąże się zatem z przyswojeniem sobie nowych sposobów wyrażania własnych myśli. Znaczenia tej sprawy nie należy umniejszać, gdyż przysłowie biblijne powiada: „Śmierć i życie są w mocy języka” (Przysłów 18:21). Proste to, ale prawdziwe: sposób, w jaki rozmawiasz z partnerem, potrafi albo zrujnować łączącą was więź, albo na nowo ją zacieśnić. „Jest taki, który mówi bezmyślnie, jakby zadawał pchnięcia mieczem”, głosi inne przysłowie biblijne, „ale język mądrych jest lekarstwem” (Przysłów 12:18).

Nawet jeżeli większa wina pod tym względem leży po stronie współmałżonka, zastanów się, co ty mówisz, gdy wyniknie różnica zdań. Czy twoje wypowiedzi ranią, czy leczą? Wzbudzają złość czy ją hamują? „Słowo bolesne wywołuje gniew” — czytamy w Biblii. Natomiast „odpowiedź łagodna odwraca złość” (Przysłów 15:1). Bolesne słowa — nawet wypowiedziane spokojnym głosem — tylko zaognią sytuację.

Oczywiście jeśli coś cię niepokoi, masz prawo wyrazić swój pogląd (Rodzaju 21:9-12). Nie uciekaj się jednak przy tym do sarkazmu, zniewag czy poniżających uwag. Sam dla siebie ustal sztywne granice — postanów sobie, że nigdy nie powiesz partnerowi niczego w rodzaju: „Nienawidzę cię” albo „Żałuję, że się pobraliśmy”. I chociaż chrześcijański apostoł Paweł, nawiązując do „sporów o słowa” i do „gwałtownych sporów o drobiazgi”, * nie miał akurat na myśli małżeństwa, mądrze jest unikać takich zatargów (1 Tymoteusza 6:4, 5). A gdyby wszczynał je twój  współmałżonek, nie musisz odpłacać pięknym za nadobne. Jeżeli tylko zależy to od ciebie, dąż do pokoju (Rzymian 12:17, 18; Filipian 2:14).

To prawda, że kiedy do głosu dochodzą emocje, trudno zapanować nad mową. „Język jest ogniem” — oświadczył biblijny pisarz Jakub. „Nikt z ludzi ujarzmić [go] nie potrafi. Szkodliwa to, krnąbrna rzecz, pełna śmiercionośnego jadu” (Jakuba 3:6, 8). Co zatem zrobić, gdy w kimś zaczyna wzbierać gniew? Jak mówić do partnera, żeby nie zaostrzać konfliktu, tylko go zażegnać?

Rozładowywanie napięć

Niektórzy przekonali się, że łatwiej załagodzić gniew i omówić istotę sporu, jeśli kładzie się nacisk na własne odczucia, a nie na zachowanie partnera. Lepiej powiedzieć „Jest mi przykro, gdy tak mówisz” niż „Ranisz mnie” lub „Licz się ze słowami”. Oczywiście kiedy wyrażasz swe odczucia, z twojego tonu nie powinna przebijać gorycz ani pogarda. Twoim celem ma być zwrócenie uwagi na problem, a nie atak na współmałżonka (Rodzaju 27:46 do 28:1).

Poza tym zawsze pamiętaj, że jest „czas milczenia i czas mówienia” (Kaznodziei 3:7). Kiedy dwie osoby mówią jednocześnie, żadna z nich nie słucha i taka rozmowa nie przynosi nic dobrego. Jeżeli zatem partner chce coś powiedzieć, bądź „prędki do słuchania, nieskory do mówienia”. Co równie ważne, okaż się „nieskory do srogiego gniewu” (Jakuba 1:19). Nie bierz dosłownie każdej przykrej uwagi ani „nie śpiesz się w duchu do obrażania się” (Kaznodziei 7:9). Postaraj się dostrzec, jakie uczucia kryją się za słowami współmałżonka. „Wnikliwość człowieka powściąga jego gniew”, czytamy w Biblii, „i jest rzeczą piękną, gdy przechodzi on do porządku nad występkiem” (Przysłów 19:11). Wnikliwość pomoże mężowi lub żonie wgłębić się w istotę nieporozumienia.

Na przykład gdy żona skarży się, że mąż nie poświęca jej czasu, zapewne nie myśli jedynie o godzinach i minutach. Najwyraźniej czuje się zaniedbywana i niedoceniana. Również mężowi, który ma do żony pretensje o dokonanie nieplanowanego zakupu, prawdopodobnie nie chodzi tylko o wydane złotówki. Boli go raczej to, że został pominięty przy podejmowaniu decyzji. Wnikliwi małżonkowie gruntownie zbadają sprawę i dojdą do sedna (Przysłów 16:23).

Łatwiej powiedzieć niż zrobić? Niewątpliwie! Pomimo najszczerszych wysiłków czasami padną nieżyczliwe słowa, a do głosu dojdą emocje. Kiedy widzisz, że zaczyna się tak dziać, może powinieneś postąpić zgodnie z radą z Księgi Przysłów 17:14: „Zanim (...) wybuchnie kłótnia, odejdź”. Nie ma nic złego w odłożeniu rozmowy do czasu opadnięcia  emocji. Gdyby trudno wam było prowadzić wymianę myśli bez tracenia nad nią kontroli, może warto poprosić dojrzałego przyjaciela, żeby usiadł z wami i pomógł wyjaśnić różnice poglądów. *

Bądź realistą

Jeżeli twoje życie małżeńskie nie spełnia oczekiwań z okresu narzeczeństwa, nie zniechęcaj się. Zdaniem pewnej grupy doradców „małżeństwo zazwyczaj nie jest nieprzerwanym pasmem radości. Raz jest cudownie, a raz bardzo ciężko”.

Istotnie, małżeństwo może nie przypominać romantycznej powieści, ale też wcale nie musi być tragedią. Niekiedy zajdzie potrzeba, byście po prostu znosili się nawzajem, natomiast innym razem zdołacie odsunąć na bok dzielące was różnice i będziecie się cieszyć swoim towarzystwem, miło spędzając czas i rozmawiając jak przyjaciele (Efezjan 4:2; Kolosan 3:13). Niewykluczone, że w takich chwilach rozniecicie przygasłą miłość.

Pamiętajcie: dwie niedoskonałe osoby nie stworzą doskonałego małżeństwa. Mogą jednak zaznawać pewnej miary szczęścia. Nawet pomimo trudności wasz związek może być źródłem wielkiego zadowolenia. Jedno jest pewne: Jeżeli oboje dołożycie usilnych starań, będziecie chętnie iść na ustępstwa i szukać korzyści partnera, to macie podstawy wierzyć, iż zdołacie uratować wasze małżeństwo (1 Koryntian 10:24).

[Przypisy]

[Napis na stronie 12]

Czy twoje wypowiedzi ranią, czy leczą?

[Ramka i ilustracje na stronie 10]

RZUCAJ PIŁKĘ ŁAGODNIE

W Biblii czytamy: „Niech wasza wypowiedź zawsze będzie wdzięczna, przyprawiona solą, abyście wiedzieli, jak powinniście każdemu odpowiedzieć” (Kolosan 4:6). Z całą pewnością ma to zastosowanie w małżeństwie! Oto przykład: Podczas zabawy rzucasz piłkę tak, by partner mógł ją złapać. Nie ciskasz jej z całej siły, żeby go zranić. Zastosuj tę samą zasadę, gdy rozmawiasz ze współmałżonkiem. Ciskanie gorzkich uwag tylko zaszkodzi. Mów raczej łagodnie — wdzięcznie — by partner „chwycił” sens twoich słów.

[Ramka i ilustracja na stronie 11]

PIELĘGNUJ WSPOMNIENIA!

Czytaj listy i kartki sprzed lat. Oglądaj zdjęcia. Zapytaj siebie: „Co mnie w nim (niej) ujęło? Jakie cechy ceniłem najbardziej? Co wspólnie robiliśmy? Z czego się śmialiśmy?” Później porozmawiaj ze współmałżonkiem o tych wspomnieniach. Pogawędka zaczynająca się od słów: „Pamiętasz, jak...?” może pomóc ożywić łączące was dawniej uczucie.

[Ramka na stronie 12]

NOWY PARTNER, STARE PROBLEMY

Zdarza się, że osoby, które w małżeństwie pozbawionym miłości czują się jak w potrzasku, mają ochotę zacząć wszystko od nowa z innym partnerem. Ale Biblia potępia cudzołóstwo — o człowieku popełniającym ten grzech mówi, że „nie dostaje [mu] serca [jest bezrozumnym głupcem, New English Bible]” i że „przywodzi swą duszę do zguby” (Przysłów 6:32). Niepoprawny cudzołożnik traci w końcu uznanie w oczach Boga, co jest najbardziej zgubne w skutkach (Hebrajczyków 13:4).

O tym, że niedochowanie wierności małżeńskiej jest głupotą, świadczy szereg faktów. W nowym związku osoba winna zdrady prawdopodobnie napotka takie same trudności, jak w poprzednim. Doktor Diane Medved kieruje uwagę na kolejną sprawę: „Pierwszą rzeczą, której dowiedział się o tobie nowy partner, było to, iż przejawiasz skłonność do niewierności. Ona lub on ma świadomość, że potrafisz oszukać osobę, której dałeś słowo; że jesteś dobry w wynajdywaniu wymówek; że możesz nie dotrzymać zobowiązania; że nie opierasz się pokusie przyjemności zmysłowych ani zachciankom własnego ja. (...) Skąd partner numer dwa miałby wiedzieć, czy znów nie ulegniesz czyjemuś powabowi?”

[Ramka na stronie 14]

MĄDROŚĆ PRZYSŁÓW BIBLIJNYCH

• Przysłów 10:19: „W obfitości słów na pewno nie obejdzie się bez występku, lecz kto trzyma w ryzach swe wargi, postępuje roztropnie”.

W zdenerwowaniu można powiedzieć więcej, niż by się w rzeczywistości chciało — a potem się tego żałuje.

• Przysłów 15:18: „Człowiek rozzłoszczony wszczyna zwadę, lecz nieskory do gniewu uśmierza kłótnię”.

Kąśliwe uwagi zapewne wywołają u twego współmałżonka reakcję obronną, natomiast cierpliwe słuchanie pomoże wam razem szukać rozwiązania problemu.

• Przysłów 17:27: „Kto powściąga swe wypowiedzi, ten posiada wiedzę, a mąż odznaczający się rozeznaniem zachowuje spokojnego ducha”.

Gdy czujesz, że wzbiera w tobie złość, najlepiej nic nie mów, by nie dopuścić do wybuchu gniewu.

• Przysłów 29:11: „Głupi ujawnia całego swego ducha, lecz mądry utrzymuje go w spokoju aż do końca”.

Decydujące znaczenie ma panowanie nad sobą. Jeżeli pod wpływem impulsu zaczniesz ciskać ostre słowa, jedynie zrazisz do siebie partnera.