Armagedón: Diospa jatun maqanakuynin tukuy maqanakuykunata chinkachinqa

“Paykunaqa, runa masinkuta wañuchiyta, may saqrapaq, millaypaqtaq qhawanku. Nitaq entiendenkuchu imachus maqanakuy [guerra] kasqanta, millay ruwayta jinataq qhawanku, parlayninkupiqa, maqanakuy rimayqa, mana kanchu.” (AJINATA NIN NORUEGAMANTA FRIDTJOF NANSEN, GROELANDIAMANTA INUIT NISQA AYLLUMANTA, PARLASPA [1888])

JUK llaqta maypichus “mana entiendekunchu imachus maqanakuy kasqanta, millaypaqtaq qhawakun”, ¿pitaq mana munanmanchu kawsayta? ¿Pitaq mana munanmanchu kawsayta, maypichus maqanakuy rimay, mana uqharinallapaqpis kaptin? Maqanakuy mana kananqa, runapaqqa tʼukunapaqjina, astawanraq runa chay maqanakuykunata chinkachinan kaptinqa.

Profeta Isaiasniqta Diosqa, chayjina kawsay kananta nin: “Espadasninkuta arado rejasman tukuchenqanku, tʼojsina lanzasninkumantataj hocesta ruwakaponqanku. Nitaj mayqen naciompis waj naciompa contranta maqanakunampaj wakichikonqachu, nitaj wañuchinaku chʼajwapajpis oqharikonqachu” (Isaías 2:4).

Kay tiempopiqa, pachantinpi 20 jatuchaq maqanakuykuna kachkan, chantapis 20.000.000 soldados maqanakunankupaq wakichisqas kachkanku, chayrayku Diospa nisqan juntʼakunanpaqqa, kay pacha mayta tikrakunan tiyan, tukuy atiyniyuq Jehová Diospuni, chay maqanakuykunata chinkachinan tiyan. Biblia ninjina, Jehovaqa chaykunata Armagedonpi chinkachinqa (Apocalipsis 16:14, 16).

Chaywanpis kay tiemponchikpi, Armagedonqa, pachantinta bombas nucleares nisqawan chinkachinanpaq kasqanta ninku. Kay Enciclopedia Hispánica imachus Armagedón kasqanta, jinata nin: “Armagedonqa, juk lugar maypichus allin kaqmanta kaqkunawan, saqra kaqmanta kaqkunawan, maqanakunqanku tukuy atiyniyuq Diospa pʼunchayninpi”, nispa. ¿Chiqamantachu allin kaqmanta kaqkuna, saqra kaqmanta kaqkunata chinkachinqa, chayri manachu chay maqanakuy kanqa?

Biblia saqra ruway chinkananmanta achkha kutita parlasqanqa, mayta sunquchawanchik. Salmos libro jinata nin: “Sajra runasqa kay pachamanta chinkachisqa kachunku; juchasapasqa amañapuni kachunkuchu” (Salmo 104:35). Proverbios libro nillantaq: “Cheqanta kawsajkuna mana juchayojkunalla kay pachapi wiñaypaj tiyakonqanku. Juchasapasri kay pachamanta wijchʼusqa kanqanku; ruwanankuta mana ruwajkunaqa kay pachamanta tʼirasqa kanqanku”, nispa (Proverbios 2:21, 22).

 Biblia nillantaq saqra kaqta ruwaqkuna, mana allillanmanta saqra ruwayninkuta saqinankuta; chayrayku tukuy saqra ruwaykunata, maqanakuykunata ima, Diospuni chinkachinanta necesitakun (Salmo 2:2). Kay yachaqanapi qhawarisunjina, Biblia Armagedonmanta sutʼinchasqanta yachananchikqa, may allinpuni.

Meguidop qayllanpi jatuchaq maqanakuykuna

Armagedón rimayqa, “Meguidó urqu” ninayan, Meguidó llaqtapi chay pampasnintinpi —Jezreelpa pampasnin (vallen)—, achkha jatuchaq maqanakuykuna ruwakurqa. Unay tiempomanta qillqaq Eric H. Cline, kay The Battles of Armageddon (Armagedonmanta maqanakuykuna), nisqa libronpi, jinata qillqan: “May unaymantapacha, Meguidó Jezreelpa pampasninpi ima, maqanakuykuna qallariq, chay maqanakuykunaraykutaq, runap kawsaynin tikrakun”, nispa.

Unay tiempomanta qillqaq, Eric H. Cline ninjina, Meguidop qayllanpiqa, manchay jatuchaq maqanakuykuna karqa. Mongoliamanta soldados, pikunachus kay chunka pusaqniyuq siglopi, Asiaman juntʼaykurqanku, Jezreelpa pampasninpi ñawpaq kutita atipachikurqanku. Primera guerra mundial nisqapi, britaniamanta general Edmund Allenby, soldadosninwan khuska, Meguidop qayllanpi, turcosta maqanakuypi atiparqanku.

Bibliaqa, Meguidop qayllanpi jatuchaq maqanakuykuna kasqanmanta, parlallantaq. Juez Baracqa, chay lugarpi Canaanmanta Sisarata, soldadosnintawan, juk jatun maqanakuypi atiparqa (Jueces 4:14-16; 5:19-21). Gedeonpis, 300 soldadosnillanwan, Madianmanta soldadosta, Meguidop qayllanpi atiparqa (Jueces 7:19-22). Filisteos, israelitasta maqanakuypi atipaptinku, kamachiq Saúl, Jonatán churinpiwan, Gilboa urqu qayllanpi wañurqanku, chay lugartaq Jezreel pampasmanta, inti lluqsimunan ladopi kachkan (1 Samuel 31:1-7).

Meguidó, Jezreelpa pampasnin ima, juk sumaq lugarpi kasqanrayku, kay tawa waranqa pasaq wataspi, may achkha jatun maqanakuykuna ruwakurqa. Unay tiempomanta qillqaq juk runa, 34 jatuchaq maqanakuykuna kasqanta yuparqa.

Meguidomanta, juk sumaq lugarpi kasqanmanta ima, yachakuyqa, Armagedón rimayta entiendenapaq, yanapawasun. Armagedón rimayqa, Bibliantinpi juk kutilla rikhurin, chaytaq Apocalipsis libropi kachkan. Imaynatachus Biblia kay rimayta uqharisqanqa, runap kawsayninta tikrananta, sutʼita rikuchiwanchik.

 Biblia nisqanmanjina, ¿imataq Armagedón?

Meguidop qayllanpi jatuchaq maqanakuykuna ruwakusqan, runap kawsayninta tikraptinpis, ni mayqin saqra kawsayta chinkachinchu. Nillataq jaykʼaqpis allin kaqmanta kaqkuna, saqra kaqmanta kaqkunawan maqanakurqankuchu. Imaptinchus, chayjina maqanakuytaqa, Jehová Dioslla qallariyta atinman, allin kaq paymanta jamusqanrayku. Jesús ninjina, “mana pipis kʼachaqa kanchu. Dioslla kʼachaqa” (Lucas 18:19). Chantapis Bibliaqa, Armagedón, Diospa jatun maqanakuynin kasqanta, nin.

Apocalipsis libroqa, ‘tukuy kay pachapi reyes’ tantaykukunankuta nin, “wañuchinaku maqanakuman, Tukuy Atiyniyoj Diospa chay jatun pʼunchaynimpaj” (Apocalipsis 16:14). Biblia nillantaq, chay reyes “hebreo parlaypi Armagedon nisqa cheqapi”, tantakunankuta (Apocalipsis 16:16). * Chaymanta aswan qhipamantaq, kay librollapitaq sutʼinchakun, ‘kay pachapi reykuna’, ‘achkha soldados’ ima, ‘chay caballopi lluqʼasqa kaqpa contranpi, soldadosninpa contranpi ima, wañuchinaku maqanakuman rinankuta’ (Apocalipsis 19:19). Caballopi lluqʼasqa kaqtaq, Jesucristo kachkan (1 Timoteo 6:14, 15; Apocalipsis 19:11, 12, 16).

¿Imatá kay pʼitikuna rikuchiwanchik? Armagedón, mana kasukuq runaswan Diospa jatun maqanakuynin kasqanta, rikuchiwanchik. ¿Imarayku Jehová, churin Jesucristowan khuska, chayjina maqanakuypi maqanakunqa? Armagedón, ‘kay pachata phiriqkunata tukuchinanpaq’ kasqanrayku (Apocalipsis 11:18). Chantapis, chay maqanakuymanta qhipaman, Dios nisqanmanjina ‘juk musuq cielota, juk musuq jallpʼatawan apamunanrayku, maypichus chiqan kawsaylla kanqa’ (2 Pedro 3:13).

 ¿Imarayku Armagedón kananta necesitakun?

Ichapis tapukunki: “¿Imaraykutaq ‘munakuyniyuq Dios’, “Allin Kawsayta Apamoj Rey” churinta, maqanakunanpaq kamachinqa?”, nispa (2 Corintios 13:11; Isaías 9:6). Chayta yachanaykipaqqa, ñawpaqta imaraykuchus Dios chayta ruwayta munasqanta, allinta yachanayki tiyan. ¿Imarayku Jesús maqanakunqa? Salmos libroqa, pay “cheqa kajrayku, llampʼu sonqo kajrayku, cheqan kajrayku ima” maqanakunapaq caballopi richkasqanta, sutʼinchawanchik. Chaytaq, chiqa kaqta munakuspa, saqra kaqta chiqnikusqanrayku, maqanakusqanta rikuchiwanchik (Salmo 45:4, 7).

¿Imatá Jehová, kay pachapi manaña justicia kasqanmanta nin? Profeta Isaías nin: “Chayta rikuspa, Tata Dios phiñakorqa manaña justicia kasqanrayku”. Chayrayku Isaías nisqanmanjina, Jehová Diosqa, “cheqan kaywan sumajta pʼachallikorqa, fierro pecherawan jina; salvación monterata umanman churakorqa. Vengakuna pʼachastawan churakorqa; sinchʼi munayninwan mantawan jina qhataykukorqa” (Isaías 59:15, 17).

Saqra runas Jallpʼapi kamachillaptinkupuni, chiqan kaqta ruwaq runasqa, mana kusiqas nitaq ni imata manchachikuspa, kawsayta atinqankuchu (Proverbios 29:2; Eclesiastés 8:9). Chayjina runas kawsallaptinkupuni, chʼawkiyay, saqra ruwaykuna ima, chinkananta mana suyayta atisunmanchu. Chayrayku allin kawsay, chiqan kaq ima, wiñaypaq kananpaqqa, saqra kaqta ruwaq runas, chinkanankuraq tiyan. Salomón jinata qillqarqa: “Sajra sonqo runaqa cheqan runaj cuentanpi ñakʼarenqa”, nispa (Proverbios 21:18).

Diosninchik Juez kasqanrayku, saqra runasta juzgasqanqa, maychus kaqmanjinapuni kanqa. Abraham Jehovata jinata tapurqa: “Qan kanki kay pachantinta juzgaj. Chayrayku, manachu cheqan kajtapuni ruwanayki tiyan?”, nispa. Abrahamtaq, Jehová chiqan kaqtapuni ruwasqanta qhawarqa (Génesis 18:25). Biblia nisqanmanjina, Jehovaqa, mana juchasapa runasta wañuchispa kusikunchu, payqa, saqra ruwayninkumanta manapuni kutirikuptinkulla wañuchin (Ezequiel 18:32; 2 Pedro 3:9).

¿Imaynatá Armagedonta suyananchik tiyan?

Chay jatun maqanakuy kachkaptin, ¿piwantaq kasunchik? Ichá tukuy yuyanchik, Dioswan kachkasqanchikta. Chaywanpis, ¿imaynatá Dioswanpuni kasqanchikta yachasunman? Profeta Sofonías yuyaychawanchik: “Cheqan ruway kajta ruwaychej, kʼumuykukuychejtaj”, nispa (Sofonías 2:3). Apóstol Pablo nisqanmanjina, Diosqa, “tukuy runas salvasqa kanankuta, cheqa kajtataj rejsinankuta”, munan (1 Timoteo 2:4).

Salvakunapaqqa, ñawpaqtaqa Jehovamanta chiqa kaqta yachakuna, jinallataq imaraykuchus kay pachamanta saqra runasta chinkachiyta munasqanta. Chaymantataq, chiqan kaqta ruwananchik tiyan, jinata ruwaspalla Diospa khuyakuyninta, salvacionninta ima, tarisunchik.

Chayta ruwaptinchikqa, Diospa jatun maqanakuynin tukuy maqanakuykunata chinkachinanta, kusiywan suyasunchik. Armagedón pasaytaqa, tukuy runa, manaña entiendenqankuchu imachus maqanakuy kasqanta, millay ruwayta jinataq, qhawanqanku. Manañataq, jaykʼaqpis ‘maqanakunankupaq wakichikunqankuchu’ (Isaías 2:4).

[Sutʼinchaynin]

[3 paginapi sutʼinchaynin]

Dios saqra runasta chinkachinanpaq jatun maqanakuyninqa, Armagedón sutikun

[4 paginapi dibujo/foto]

Meguidó

[4 paginapi dibujo/foto]

Gedeón, soldadosninwan Meguidop qayllanpi maqanakuypi atiparqanku

[4, 5 paginaspi dibujo/foto]

Armagedón pasaytaqa, tukuy runas manaña entiendenqankuchu imachus maqanakuy kasqanta, millay ruwaytajinataq qhawanqanku

[6 paginapi dibujo/foto]

Salvakunapaqqa, Jehovamanta chiqa kaqta, munayninta ima, ñawpaqta yachananchik tiyan