YAQHA tukuy tatas wawasninku waynayachkasqankuqa chayri sipasyachkasqankuqa, kusikunapaqjina wakin kutitaq llakikunapaqjina kasqanta ninku. ¿Qamkuna kay urapi rikhuriqmanjina chʼampaypichu kachkankichik?

• Wawaykichik juchʼuyllaraq kachkaspaqa, ni imapaq qamkunamanta kacharikuqchu. Kunan waynuchu kaspañaqa, sapallanmantaña imatapis ruwayta munan.

• Ususiykichik manaraq sipasyachkaspaqa, ni imata pakaspa tukuy imata willaq kasunkichik. Kunan sipas kaspañaqa, amigasnillanman imatapis willan, chayrayku qamkunapi manaña atienekusqanta reparankichik.

Ajina chʼampaypi kachkankichik chayqa, ama wawaykichikmanta pantasqata, nitaq ni imata ruwayta atisqaykichikta yuyaychikchu. Imaraykuchus manaña ñawpaqpijinachu kasqankuta entiendenaykichikpaqqa, waynayachkasqankumanta parlarina.

Juk wawitaqa, wiñasqanmanjina parlayta, puriyta ima yachakuyta qallarin, chantá yachaywasimanpis riyta qallarillantaq. Tatastaq wawitanku chaykunata ruwayta qallarisqanmanta, mayta kusikunku, imaraykuchus wawitanku wiñachkasqanta reparanku.

Chaywanpis wakin tatas wawitanku wiñachkasqanmanta mana kusikusqankuqa, entiendenapaqjinalla, imaraykuchus ni mayqin tatapis kasukuq wawitanku, mana parlapayanapaqjina waynuchuman tukunanta munanmanchu. Chaywanpis machu runajinaña yuyananpaq waynayachkasqanqa may allin. Qhawarina imaraykuchus.

Biblia nisqanmanjina wawaqa, wiñaytawankama ichá “tatanta mamantawan saqe[nan]” kanqa (Génesis 2:24). Chayrayku wawataqa, waynayachkaptin sapallanña kawsakunanpaq yachachiyqa, may allin. Mayqin tatallapis wawan sapallanña kawsakuptin, apóstol Pablojina jinata ninanta munanman: “Noqaqa wawallaraj kashaspa, wawa jina parlaj kani, wawa jina yuyaj kani, wawa jinataj imatapis unanchaj kani. Jatunña kaspatajrí, wawa jina ruwanasta saqeporqani”, nispa (1 Corintios 13:11).

Pablo nisqanmanjina wawaqa, waynayachkaspa, wawajina ruwanasta saqispa juk machu runajinaña imallatapis ruwayta yachakuchkan. Chayrayku juk libroqa, wawa waynayachkasqan,  “wasimantapis ripunanpaq wakichikuchkanmanjina” kasqanta nin.

Chaywanpis “wawitaykichik” sapallanña kawsakuyta mana atinanta yuyaspa, ichá jinata tʼukurinkichik:

• “Ni cuartollantapis kʼuchunchayta yachanchu, ¿imaynatá wasiyuq kaspa wasinta kʼuchunchanqari?”

• “Wasimanqa horanpi ñakʼayllata chayamun, ¿imaynatá llamkʼayta qallarispa llamkʼayninman horanpi chayanqari?”

Ajinata tʼukurispaqa, wawaykichik sapallanña kawsakuyta pisimanta pisi yachakunanta yuyarikuychik. Chaykamataq achkha kutispi pantasqanta rikuspaqa, ‘wampu kayqa wawap sunqunpi kachkasqanta’ reparankichik (Proverbios 22:15).

Chaywanpis payta yachachiptiykichik, payqa machu runajina ‘imachus allin imataqchus mana allin kaqta reparayta’ yachanqa (Hebreos 5:14).

Allin kanman wawaykichikta payllamantaña “cheqan yuyaywan” imatapis ruwayta akllananpaq yanapanaykichik (Romanos 12:1, 2, Qheshwa Biblia). * Imaynatachus chayta ruwanaykichikta yachanaykichikpaqqa, Bibliap wakin yuyaychaykunasninta qhawarina.

Filipenses 4:5: “Tukuy runas yachachunku kʼachas kasqaykichejta”. Sutʼincharinapaq; wawaykichik wasiman astawan tarde chayamuyta munan chayqa, qamkunataq mana munasqanta ruwaqta saqinkichik chayqa ichá phiñakuspa nisunkichikman: “¿Maykʼaqkamataq wawitatajinallapuni qhawawankichikri?”, nispa. Ajinata nisuptiykichikqa: “Manaña wawitajina ruwanaykikama”, nispa ama kutichiychikchu. Chiqamanta wakin waynas tukuy imata munasqankumanjinalla ruwayta munasqankuqa, mana allinchu, chaywanpis wakin tatas wawasninkuta ni imata ruwaqta saqisqankuqa, manallataq allinchu. Chayrayku wawaykichikta entiendenaykichikpaq kallpachakuspaqa, ichá wakin kuti imatachus ruwayta munasqanta saqiwaqchik.

Colosenses 3:21: “Tatas, qankunapis ama wawasniykichejpa sonqosninkuta nanachiychejchu, ama qʼenaqakunankupaj”. Wakin tatasqa, wawankuta mana wasimanta lluqsiqllatapis saqinkuchu, lluqsiqta saqispataq maymanchus, piwanchus ima richkasqanmanta tukuy imata yachayta munanku. Chantapis wawankupaq amigosta akllapuyta munanku, telefononiqta parlachkasqantapis pakayllamanta uyarinku. Chaywanpis tatas jinata ruwallaptinkupuniqa, wawanku wasimanta ripuyta munanqa, amigosninman astawan jukchaykukunqa, amigosninwantaq pakayllamanta parlayta maskʼanqa. Tatas wawankuta ni imata ruwaqta saqiptinkuqa, wawankuqa munasqanta astawan ruwayta maskʼanqa. Chayrayku kaypi tʼukuriychik: wawaykichik qamkunawan tiyakuchkaptillanraq, imatachus ruwananta mana akllananta saqiptiykichikqa, ¿imaynatá sapallanña tiyakuchkaspa imatachus ruwananta akllanqa?

Efesios 6:4, Qheshwa Biblia: “Tata mamas, qankunaqa ama wawasniykichejta phiñachiychejchu, manachayqa allinta yachachispa,  kasuchikuychej, Señorpa kʼamiynimpitaj uywaychej”. ‘Señorpa kʼamiyninpi’, nisqa rimayqa, mana ninayanchu wawaspaq kamachiykunasllata churapunata, manaqa, sunqunkuman chayanapaqjina yachachinata niyta munan, chaymanjina ruwanankupaq. Kayta ruwayqa wawas waynayachkaptinku may allin. Juk tata Andre sutiyuq nirqa: “Wiñasqankumanjina wawaspaq astawan kamachiykunata churapunanchikmantaqa, imaraykuchus wakin kuti munasqankuta mana ruwaqta saqisqanchikta sutʼinchananchikqa, aswan allin” (2 Timoteo 3:14).

Gálatas 6:7: “Runaqa imatachus tarpun, chayllatataj oqharenqa”. Juchʼuy wawitataqa, mana kasukuptin, mana munachkaptillan puñuq kachaspa chayri imatachus ruwayta gustasqanta mana ruwaqta saqispa, kasukuyta yachananpaq yanapasunman. Chaywanpis waynuchuta, munasqanmanjina ruwaptin ima chʼampaykunapichus rikukunanpi reparachiyqa astawan allin (Proverbios 6:27).

Mayqin tatallapis wawitan waynayachkaptin ni ima chʼampaypi rikukunanta munanmanchu. Chaywanpis chayqa, wakin kutilla rikukun. Jina kaptinpis tatasqa, wawasninkuman ‘imaynatachus kawsanankuta allinta yachachiyta’ atinkuman (Proverbios 22:6). Familiaykichikpi Bibliap yuyaychasqanmanjina kawsakuptiykichikqa, tukuyniykichik kusisqa kawsakunkichik.