1-3. a) ¿Imakunapitataq wamrakuna mana allikunata yachakuriyanman? b) ¿Ima mana alli kanqantataq teytakuna yarpäyänan wamrankunata shumaq cuidayänampaq?

 JUK wamram alläpa tamyachö escuëlaman ëwanampaq listu këkan. ¿Imatataq teytankuna rurayan? ¿Manaraq aqshutsirku ëwananta jaqiriyan? ¿O puritapis mana puëdinqanyaqku imëkata yakatsir (shukutsir) ushayan? Rasun kaqchöqa manam ni mëqantapis rurayantsu. Tamya mana oqünampaq wananqanllatam yakatsiyan.

² Tsënöllam teytakunaqa wamrankunata cuidëta yachayänan imëka mana allikunapita, y tsë mana allikunataqa yachakïta puëdiyan kushikï rurëkunapita, televisionpita, amïgukunapita, o hasta escuëlachömi. Wakin teytakunaqa manam ni imatapis rurayantsu wamrankunata cuidayänampaq. Wakinkunanam imëka mana allikunaman ishkiyänanta mantsar imatapis alläpa michäyan, tsënöpam wamrankunaqa carcelashqa cuenta sientikuyan. Tsëqa, ¿puëdiyanmantsuraq teytakuna wamrankunata alli cuidëta?

³ Awmi, puëdiyanmi. Peru imëkata alläpa michë o cuidanapaq ni imatapis mana rurëqa, manam yanapakuntsu, jinamampis manam allitsu (Eclesiastes 7:16, 17). Tsëqa, ¿imanötaq cristiänu  teytakuna wamrankunata shumaq cuidayanman? Parlarishun estudiupaq, amïgukunapaq y kushikï rurëkunapaq.

4. ¿Imanötaq estudiu asuntuta teytakuna rikäyanman?

⁴ Cristiänu teytakunapaqqa alläpam precisan wamrankuna estudiayänan. Musyayanmi escuëlachöqa leyita, qellqëta, parlapänakïta y problëmakunata altsëta yachakuyanqanta. Jina estudiëtapis yachakuyanmi. Escuëlachö yachakuyanqanqa imëkachömi jatunyäriyaptin yanapanqa. Jinamampis yachakuyanqanwanqa mas alli trabäjukunatam rurayanqa (Proverbius 22:29).

5, 6. ¿Pikunataq penqëninkuna y pununakï asuntukunapita wamrakunata llutanta yacharatsiyanman?

⁵ Tsënö kaptimpis, escuëlachöqa tukïläya jövinkunawanmi wamrakuna juntu kayan, y wakinqa imëka mana allikunatam rurayan. Këllaman pensari, ¿ima niyantaq pununakï y alli portakï asuntukunapaq? Nigeria nacionchömi, jukwan jukwan kakoq shipash estudiaq mayinkunata pununakï asuntupaq imëpis parlapaq. Rakcha ruranakïkuna yarqoq publicacionkunapita yachakunqanta mana penqakushpa parlaptimpis, shipash mayinkunaqa wiyaräyaqmi. Wakinkunaqa yachatsinqanta rurarmi qallëkuyarqan. Tsënöpam juk amïgan qeshyaq tikrarirqan, y wamranta jitarita tïranqanchömi wanurirqan.

⁶ Peru penqëninkuna y pununakï asuntukunapitaqa manam estudiaq mayinkunallatsu llutanta yachatsiyan, sinöqa hasta profesorkunapis llutantam yachatsikuyan. Mëtsikaq teytakunam yarpachakuyan pununakï asuntupita escuëlachö yachatsikurpis,  llutanmampa yachatsikuyanqanta, y tsë rurëkuna imaman chätsikunqanta mana yachatsikuyanqanta. 12 watayoq warmi wamrapa mamäninmi kënö nin: “Religiösu y alli portakïta procuraq sitiuchömi täräyä. Tsënö kaptimpis, colegiuchöqa condonkunatam wamrakunata qarëkäyan”. Kë warmiwan nunanqa alläpam yarpachakuyarqan pishillaraq warmi wamranta winë mayinkuna pununakuyänampaq nikäyanqanta musyarir. ¿Imatataq teytakuna rurayanman tsënö mana alli rurëkunapita wamrankunata tsapäyänampaq?

7. Penqëninkuna y pununakï asuntukunapita wamrankuna llutanta mana yachakuyänampaq, ¿imatataq teytakuna rurayanman?

⁷ ¿Mas allitsuraq kanman wamrakunata penqëninkunapita y pununakï asuntukunapita mana parlapäyanqan? Manam. Mas alliqa kanqa teytankuna tsë asuntukunapita parlapäyanqanmi (Proverbius 5:1). Mëtsika nacionkunachömi  teytakunaqa wamrankunata tsë asuntukunapita parlapäyantsu. Africachö këkaq Sierra Leona nacionpita juk teytam kënö nin: “Africachöqa manam costumbritsu tsëkunapita [wamrakunata] parlapë”. Wakin teytakunanäqa pensayan pununakï asuntupita wamrankunata parlapäyaptinqa, tsë rurëkunaman ishkiyänampaq kaqtam. Peru ¿ima nintaq Diosqa?

8, 9. ¿Nunapa penqënin y pununakï asuntupita ima precisaq yachatsikïkunataq kan Bibliachö?

⁸ Bibliaqa clärum rikätsikun nunapa penqënin y pununakï asuntupita respëtuwan parlëqa alli kanqanta. Israel nacionchöqa, Moises qellqanqan Leyta wiyayänampaqmi ‘wamrantin’ llapankuna ëllukäyaq (Deuteronomiu 31:10-12; Josuë 8:35). Tsë Leyqa clärum parlaq nunapa penqënimpaq y pununakï asuntukunapaq, awmi, clärum parlaq warmikunapa cada killa yawarninkuna shamunqampaq, ollqukunapa penqëninkunapita lichiniraq yarqunqampaq, jukwan jukwan pununakïpaq, mana majanwan pununakïpaq, ollqupura o warmipura pununakïpaq, kastanwan pununakïpaq y animalkunawan pununakïpaqpis (Levïticu 15:16, 19; 18:6, 22, 23; Deuteronomiu 22:22). Tsëkunata wiyarirqa, mëraq teytakunaqa mastaraq musyacha wamrankunata entienditsiyaq.

⁹ Proverbius librupa 5, 6 y 7 capïtulunkunachömi Jehoväqa kuyakoq teyta karnin willakun rakcha (qanra) rurëkuna imaman chätsikunqanta. Tsë versïculukunam rikätsikun pununakï tentacionqa munapëpaqnö yurimunqanta (Proverbius  5:3; 6:24, 25; 7:14-21). Peru tsëman ishkiqa alläpa mana alli kanqanta y mana alliman chätsikunqantam rikätsikun, y jövinkunatapis yanapanmi mana alliman chätsikoq rurëkunapita cuidakuyänampaq (Proverbius 5:1-14, 21-23; 6:27-35; 7:22-27). Jina rikätsikunmi pununakïqa casädukunapa kushikïninllapaq kanqanta (Proverbius 5:15-20). Tsë textukunam teytakunata yachatsin pununakï y penqëninkuna asuntukunapita wamrankunata imanö yachatsiyänampaqpis.

10. ¿Imanirtaq teytakunaqa pensayanmantsu pununakï y penqëninkuna asuntukunapita wamrankunata parlapäyanqan pununakïman ishkitsinampaq kaqta?

¹⁰ ¿Tsë asuntukunapita jövinkunata parlapäyanqanqa pununakïmanku ishkitsin? Manam, antis Bibliaqa kënömi nin: “Alli ruraqkunataqa musyëninmi libran” (Proverbius 11:9). ¿Munankiku mana allikunapita wamrëkita tsapëta? Juk teytam kënö nin: “Pishillaraq kayanqampita patsëmi pununakï y penqëninkuna asuntukunapita cläru yachatsita procurayarqä. Tsënöpam wakin winë mayinkuna tsëkunapaq parlayaptimpis musyacha këninkunawan wiyaräkuyantsu. Pëkunapaqqa manam pakaraq asuntutsu”.

11. ¿Imanötaq winayanqanmannö wamrankunata yachatsiyanman penqëninkuna asuntukunapita?

¹¹ Qepa kaq yachatsikïchö rikanqantsiknöpis, wamrakunataqa pishillaraq kayanqampitam penqëninkunapita y pununakï asuntupita yachatsiyänan. Taksha wamrankunata cuerpunkunapa partinkunapita yachatsirqa, penqëninkunapitapis yachatsiyänanmi y manam pensatsiyanmantsu tsëkunapita respëtuwan parlë penqakïpaq kanqantaqa. Jutin ima kanqantapis yachatsiyänanmi.  Tiempu pasanqanmannöqa alläpam precisanqa penqëninkunata imanö cuidayänampaq yachatsiyänan, y ima alli y mana alli kanqantam rikätsiyänan. Ishkan teytakunam yachatsiyänan penqëninkunaqa respetëpaq kanqanta y ni pipis yatapunanta o rikäpunanta mana jaqiyänampaq, ni tsëkunapaq lluta mana parlayänampaq. Wamrakuna winayanqanmannömi cläru willayänan warmi imanö qeshyaq tikranqanta. Y mözu këman o shipash këman manaraq charmi, musyayänanna cuerpunkuna imakunachö cambianampaq kaqta. Pitsqa kaq capïtuluchö rikanqantsiknöpis, tsëta musyayanqanqa violadorkunapitapis tsapanqam (Proverbius 2:10-14).

12. ¿Ima llutankunatataq colegiukunachö yachatsikuyan?

¹² Jina teytakunaqa listum këkäyänan llutan yachatsikïkunapita wamrankunata cuidayänampaq, tsë yachatsikïkunaqa kayan nunakunapa pensëninkunallam: imëkapis kikinlla rurakanqanman creiyanqan, nacionninkunata adorayanqan y chipyëpa rasumpa kaqqa mana kanqanta niyanqan (1 Corintius 3:19; igualaratsi Genesis 1:27; Levïticu 26:1; Juan 4:24; 17:17 textukunawan). Alli shonqunkunawan mëtsikaq profesorkunam, jatun estudiukunata alläpa precisaqpaq churayan. Kikin wamrakuna tsëta decidiyänan kaptimpis, pëkunaqa yachatsikuyan kushishqa kawakuyänampaqqa tsë estudiukunaraq precisanqantam (Salmu 146:3-6). *

13. ¿Imanötaq estudiuman ëwaq wamrakunata tsapashwan llutan yachatsikïkunapita?

 ¹³ Llutan yachatsikïkunapita wamrankunata tsapäyänampaqqa, imakunata yachëkätsiyanqantam teytakunaqa musyayänan. Tsëta musyayänampaqqa tukïtam wayichö rurayänan. Wamrankuna imata yachakïkäyanqantam altantu këkäyänan. Estudiayanqampita kutiriyaptinmi parlapäyänan. Itsa tapuriyanman imata yachakïkäyanqanta, imata gustayanqanta y imata sasatanö rikäyanqanta. Jina cuadernunkunata, tarëankunata, y pruëbakunachö ëkata jorqayanqantapis rikäyänanmi. Precisanmi profesorninkunatapis reqinantsik y alli trabäjunkunapita kushikunqantsikta ninantsik, jina rikätsinantsikmi puëdinqantsikmannö yanapanapaq listu këkanqantsiktapis.

14. ¿Imanirtaq alläpa precisan wamrakuna alli amïgukunata akrëta yachayänan?

¹⁴ “¿Mëchötaq tsëta yachakurqunki?” ¡Ëkaq teytakunaraq mantsakäkur wamrankunata tsënö tapuyashqa ima mana allitapis nishqa o rurashqa kayaptin! Cäsi imëpis wamrakunaqa tsëkunata yachakuyan estudiayanqanchö o täräyanqanchö reqiyanqan mushoq amïgumpitam. Awmi, mayorna o wamrallaraq karpis amïgukunapitaqa imëkatam yachakuntsik. Tsëmi apostul Pabluqa kënö nirqan: “Mana alli amigucunaqa, llutantam yachatsishunqui” (1 Corintius 15:33; Proverbius 13:20). Jövinkunanäqa rasllam amïgunkunapita imëkatapis yachakuriyan. Ichik mantsakurmi höraqa estudiaq mayinkunata kushitsita munar  imëkatapis llutalla rurariyan. Tsëmi alläpa precisan alli amïgukunata akrëta yachayänan.

15. ¿Imanötaq teytakuna wamrankunata yanapayanman alli amïgukunata akrayänampaq?

¹⁵ Teytakuna alleq musyayanqannöpis, wamrakunaqa manam asïllaqa alli amïgukunata akrëta yachayantsu; tsëmi yachatsiyänanta wanayan. Manam amïgunkunaqa akrapunantsiktsu, sinöqa poquyanqanmannömi yachatsinantsik alli amïgukunata akrayänampaq imakunata rikäyänampaq kaqta. Masqa rikäyänan Jehoväta kuyayanqanta y pëpa Rikënimpaq allikuna rurëta munayanqantam (Marcus 12:28-30). Jina yachatsinantsikmi mana ulikoq (llullakoq), alli, qarakoq y sinchi trabajaq nunakunata kuyayänampaq y respetayänampaq. Familiachö Diosta Adorana Hörachömi yanapëta puëdintsik Biblia parlanqan nunakunapa imanö kënin alli kanqanta yachakuyänampaq y congregacionchö mëqan cristiänukuna pëkunanö kayanqanta cuentata qokuyänampaq. Teytakunapis tsëta cuentaman churarmi alli amïgunkunata akrayänan wamrankuna yachakuyänampaq.

16. ¿Imatataq teytakuna rurayanman wamrankuna alli amïgukunata akrayänampaq?

¹⁶ ¿Musyantsikku wamrantsikkunapa amïgunkuna pikuna kayanqanta? ¿Imanirtaq wayintsikman apayämunampaq nirintsiktsu? Jina juk jövinkunatapis tapushwanmi wamrantsikkunapa amïgunkunapaq ima niyanqanta. ¿Dios munanqannöku portakuyan o ishkë qaqllaku kayan? Ishkë qaqlla kayaptinqa, tsënö amïgukuna imanir mana alli kayanqantam rikätsinantsik (Salmu 26:4, 5, 9-12). Wamrantsikkunapa portakïninchö, vestikïninchö, pensëninchö o parlakïninchö ima  mana allitapis rikarqa amïgunkunapaqmi parlapëta tïranantsik. Itsapis mana alli amïgukunawan juntakar tsëkunata yachakïkäyan (igualaratsi Genesis 34:1, 2 textuwan).

17, 18. Mana alli amïgukunapita cuidarnimpis, ¿jina imanötaq teytakunaqa wamrankunata yanapayanman?

¹⁷ Peru wamrakunataqa manam mana alli amïgukunapita cuidakuyänanllapaqtsu yachatsinantsik. Alli amïgukunata tariyänampaqpis yachatsinantsikmi. Juk teytam kënö nin: “Juk rurëkunatam imëpis ashiyaq kayä. Wamrä escuëlachö pelötata jëtar equïpuchö pukllananta munayaptinmi, warmïwan noqaqa pëwan shumaq parlayarqä tsëchö pukllarqa mana alli amïgukunawan juntakänampaq kaqta. Peru congregacionchö këkaq wakin jövinkunawan pelötata jëtar pukllanampaq apayänäpaq kaqtam niyarqä. Y tsënö rurayanqäqa alläpa allim karqan”.

¹⁸ Alli juiciuyoq teytakunaqa, wamrankunatam alli amïgukunata akrayänampaq y pëkunawan kushishqa tiemputa pasayänampaq yachatsiyan. Tsënö kaptimpis, mëtsikaq teytakunapaqqa sasam alli kaq kushikï rurëkunata akrayänanqa.

19. ¿Imakunataq rikätsikun familiakuna kushikï rurëkunata rurayanqan alli kanqanta?

¹⁹ ¿Kushikunapaq rurëkunata Biblia michäkunku? Manam. Bibliaqa “asikunapaq [...] y saltanapaq tiempu” kanqantam nin (Eclesiastes 3:4). * Unë Israel nacionchöqa, Diospa markan nunakunaqa  shumaq müsicakunatam wiyayaq, tushuyaq, adivinanzakunata rurayaq y tukïläya pukllakunata pukllayaq. Jesucristupis casakï fiestaman y pëpaq Mateu Levï “juc banquetita” ruranqanman ëwarqanmi (Lücas 5:29; Juan 2:1, 2). Clärum këkan, Jesusqa manam chikeqtsu kushikï rurëkunata. Wayintsikchöqa ama ni imëpis asikïta y kushikïpaq rurëkunata jutsatanöqa rikäshuntsu.

20. ¿Imatataq teytakuna yarpäyänan familiampaq kushikï rurëkunata akrayanqan höra?

²⁰ Jehoväqa ‘kushishqa Diosmi’ (1 Timoteu 1:11, NM). Tsëmi Jehoväta adoranqantsikqa kushitsimashwan, y manam llakitsimashwantsu ni  utitsimashwantsu (igualaratsi Deuteronomiu 16:15 textuwan). Wamrakunaqa mëtsika gänasyoqmi kayan, tsëmi imatapis rurarnin o pukllarninqa mana utiyantsu. Alli akrashqa kushikï rurëkunaqa manam shumaq pasariyänanllapaqtsu wamrakunata yanapan. Sinöqa yachakuyänampaq y poquyänampaqmi. Ollqu kaqmi familian imakunata wananqanta rikänan y hasta kushikï rurëkunatapis akranan. Tsënö kaptimpis, tsëkunataqa alli juiciuwanmi akranan.

21. ¿Ima peligrukunataq rikakan kanan witsan kushikïpaq rurëkunachö?

²¹ Biblia ninqannöpis, kë ‘allapa sasa cawaqui tiempucunachöqa Diosnintsic, munashqanta mana cäsushpa quiquincunapa munenincunallata ruracoq’ nunakunam mirayashqa (2 Timoteu 3:1-5). Tsë nunakunaqa kushikï rurëkunatam kawëninchö mas precisaqpaq churayan. Kushikï rurëkuna mëtsika y tukïläya kaptinmi, mas precisaq cösaskunataqa raslla qonqarishwan. Jinamampis cäsi llapan kushikï rurëkunachömi rikakan rakcha rurëkuna, maqanakïkuna, wanutsinakïkuna, drögakuna y imëka mana alliman chätsikoq rurëkuna (Proverbius 3:31). ¿Imatataq rurashwan mana alli kushikï rurëkunapita jövinkunata cuidanapaq?

22. ¿Imanötaq teytakuna wamrankunata yanapayanman kushikï rurëkunata alli akrayänampaq?

²² Teytakunaqa clärum wamrankunata willayänan imakunata rurayänampaq kaqta y mana rurayänampaq kaqtapis. Peru tsëpitapis masqa precisan mëqan kushikïpaq rurëkuna alli y mana alli kanqanta kikinkuna cuentata qokuyänampaq yachatsiyänanmi; jina kushikïpaq rurëkunachö ëka tiempu kayänampaq kaqtapis yachatsiyänanmi.  Tsëkunata yachatsiyänampaqqa, tiemputam rakiyänan y alliran kallpachakuyänan. Këllaman pensarishun: juk teytam mäkurirqan mayor kaq wamran mushoq emisörata seguïdu wiyanqanta. Tsëmi juk junaqqa trabäjunman cärrunwan ëwarëkarnin, tsë teytaqa tsë emisörata wiyarqan. Atska kutim cärrunta cuadratsirqan churayanqan cancionkunapa letranta qellqanampaq. Wayinman chärirnam wamrankunawan täkurirqan y wiyanqan müsicakunapaq parlaparqan. Pëkuna yarpachakuyänampaqmi, “¿ima niyankitaq kë cancionkunapaq?” nir tapurqan, nïkurnam wamrankuna ima pensayanqanta shumaq wiyarqan. Tsëkunapaq Biblia ima ninqampaq parlarirqa, tsë emisörata manana wiyayänampaqmi wamrakuna niyarqan.

23. ¿Imanötaq wamrankunata teytakuna tsapäyanqa mana alli kushikï rurëkunapita?

²³ Alli juiciuyoq cristiänu teytakunaqa, ima müsica, televisionchö ima progrämakuna, ima cuentu librukuna, ima videujuëgukuna y ima pelïculakuna wamrankunata gustanqantam musyapakurëkäyan. Jana qaranchö këkaq dibüjukunata y imapaq parlanqantam rikäyan, cancionkunapa letrankunatam wiyayan y cuentukunapa wakin wakin willakïninkunatam leyiyan. Mëtsikaq teytakunam mantsakäkuyan jövinkunapaq kushikï rurëkunachö imëka mana allikuna kaptin. Mana alli rurëkunapita wamrankunata cuidaq teytakunaqa, familianwan tëkurmi ima peligrukuna kanqanta Bibliawan y Bibliapita jorqushqa publicacionkunawan shumaq yachatsiyan, tsë wakin publicacionkunaqa kayan Lo que los jóvenes preguntan. Respuestas prácticas volümin 1 y 2, y Täpakoq y  ¡Despertad! * revistakunachö yarqamoq yachatsikïkunam. Yachëllapa controlaq, niyanqankunata munayanqan höra mana cambiaq y alläpa mana michäkoq teytakunaqa, wamrankunata shumaqmi yanapayan (Mateu 5:37; Filipensis 4:5).

24, 25. ¿Imakunata juntu rurartaq familiakuna kushikïta tariyanman?

²⁴ Clärum këkan, kushikïpaq rurëkunachöqa manam mana alli kaq rurëkunallapitatsu wamrakunata tsapänantsik. Mana alli rurëkunataqa alli kaq rurëkunawanmi cambianantsik, tsëta mana rurashqaqa, mana allikunamanmi wamrakuna ishkiriyanman. Mëtsikaq cristiänu familiakunam kushishqa yarpäyan kushikï rurëkunachö juntu kayanqanta, juk sitiukunata reqeq ëwayanqanta, pureq ëwayanqanta, carpakunata patsëkatsir punuyanqanta, pukllayanqanta, kastankunata y amïgunkunata watukaq viajayanqanta. Wakin familiakunataqa gustan trokanakur leyïmi. Wakinkunanam kushishqa kariyan asikïpaq pasayanqankunata cuentanakurnin. Jina wakinkunanam, carpinterïachö juntu trabajarnin o imatapis rurëta yachayanqanta rurarnin kushikïta tariyan, peru manam tsëllatsu, wakinqa müsicatam tocayan, pintayan, o Jehovä kamanqankunapitam mas yachakuyan. Tsë rurëkunachö kushikïta tariyänampaq wamrakunata yachatsirqa, mana alli kushikï rurëkunapitam tsapëkantsik, jina yachakuyanmi kushikï rurëkunaqa tëkur wiyëlla o rikarëlla mana kanqanta. Juntu imatapis rurëqa mas kushikïtam apamun.

 ²⁵ Jina wakinkunawan juntakärir tiemputa pasëpis shumaqmi. Alläpa atskaq mana kayänampaq ni mëtsika hörakuna mana kanampaq shumaq patsätsishqaqa, manam kushikïllatatsu wamrantsikkunaqa tariyanqa. Sinöqa, congregacionchö cristiänu mayintsikkunawan mas amïgu kayänampaqmi yanapanqa (igualaratsi Lücas 14:13, 14 y Jüdas 12 textukunawan).

26. ¿Imataq familiata yanapanqa mana alli rurëkunaman mana ishkinampaq?

²⁶ Awmi, kë mundupa mana alli rurëninkunapita familiata cuidëqa alli kallpachakïpaqran. Peru tsëpaq yanapakïqa kuyakïmi. Familiachö kuyanakunqantsikmi kushishqata katsimäshun y shumaq parlapänakunapaq yanapamäshun, tsëkunaqa mana alli portakïkunapita wamrantsikta tsapänapaqmi yanapakun. Peru tsëpitapis masqa, Jehoväta kuyëta yachakunantsikmi precisan. Familiachö tsë kuyakï kaptinqa, wamrakunaqa winayanqa Jehoväta mana llakitsita munarmi, tsëmi shonqupita patsë tsarakuyanqa mana alli rurëkunaman mana ishkiyänampaq. Jina llapan shonqunkunawan Jehoväta kuyaq teytakunaqa, pënö kuyakoq, llakipäkoq y alläpa mana michäkoq këtam tïrayanqa (Efesius 5:1; Santiägu 3:17). Tsënöpam, wamrakunaqa Jehoväta adorëtaqa sasatanötsu o kushishqa kayänampaq kaqta michäkoqtanötsu rikäyanqa ni raslla jaqiritatsu munayanqa. Tsëpa rantinqa, Jehoväta adorë imapitapis mas kushikïta apamunqanta y imapitapis mas alli kanqantam rikäyanqa.

27. ¿Imanötaq mundupa mana alli rurëninkunata familiantsik vencita puëdinman?

 ²⁷ Diosta kushishqa sirweq, alli juiciuyoq y llapan shonqunkunawan ‘llutacunata mana rurashpa’ kawaq familiaqa, Jehovätam kushitsin (2 Pëdru 3:14; Proverbius 27:11). Tsënö familiakunaqa Jesus ruranqantam qatikäyan, pëqa llapan puëdinqantam rurarqan Satanaspa munëninman mana ishkinampaq. Wanukunampaq ichikllana pishikaptinmi Jesus kënö nirqan: “Que patsacho llapan mana allicunata benserqonam” (Juan 16:33). ¡Familiantsikpis kë mundupa mana alli rurëninkunata vencitsun y imëyaqpis kushishqa kawakutsun!