MEDITERRANIU lamarchö këkaq islachömi, Panayiöta jutiyoq warmi winarqan. Jövinllaraq këkarmi polïticaman interesäkurqan. Tiempuwannam täranqan markachö juk polïticu grüpuchö secretarianö trabajarqan. Hasta grüpumpaq qellëta mañakurmi wayin wayin ëwar mëtsika hörakuna pasarqan, tiempuwanqa llakishqam sientikurqan, porqui tsë grüpunchö nunakuna kikinkuna pura “amïgu” ninakurpis, mëtsikaqmi wakin wakinlla alli tratanakuyaq, kikinkunallapaq imatapis munayaq, contranakuyaq y chikinakuyaqmi.

Danielqa Irlanda nacionchö juk religiösu familiachömi winarqan. Peru llakinëpaqqa alli tukoq sacerdötikuna, mana allita rurarqa infiernumanmi ëwanki nikäyarpis, machayanqanta, apuestata rurayanqanta, y iglesiachö ëlluyanqan qellëta suwakuyanqantam pëqa yarpan.

Jefferryqa, Reinu Unïdu y Estädus Unïduschö oficïnayoq jatusaq barcuwan trabajaq emprësakunapaqmi, willakur y rantikur trabajaq. Peru yarpanmi mëtsika kuti clientinkuna y juk kaq rantikoqkunapis autoridäkunawan negociarnin tukïnöpa engañakuyanqanta. Ishkë cära karmi, conträtuta rurayänanrëkurlla imëkatapis rurayaq y niyaq.

Llakinëpaqqa këkunaqa manam juk ishkë cäsukunallatsu. Ishkë cära këqa më tsëchömi mirëkun, polïticachö, religionchö y negociuchöpis rikakanmi. Ishkë cära neq palabraqa griëgu idiömapitam shamun, teatruchö actuarnin nunakuna mascarata churakuyanqampitam. Tiempuwanqa, wakinkunata engañananrëkur o kikinllapaq munayanqanta ruraq alli tukoq nunakunatam, ishkë cära nir reqiyarqan.

Wakinkuna ishkë cära kayanqanrëkur sufreqkunaqa, alläpam piñakuyan y llakikuyan. Itsa mana imata rurëta puëdirnin kënö niyan: “¡Ishkë cära këqa! ¿Imëllapis ushakanqatsuraq?” Diospa Palabranqa ushakänampaq kaqtam nimantsik.

Bibliaqa willamantsik punta kaq ishkë cärayoqqa, juk espïritu kanqantam. Nunakuna kawar qallayanqampitam, Satanasqa pï kanqanta pakarnin, juk culebrata utilizarqan yanapëta munaqnölla Ëvata engañanampaq (Genesis 3:1-5). Tsëpitam, mëtsikaq nunakuna ishkë cära karnin wakinta engañayänampaq y munëninkunata ashiyänampaq, rasumpëpa pï kayanqantaqa pakäyan.

 Unë tiempu Israel nacion mana alli religionman ishkiriyaptinmi, atska kuti Diosqa alleq willarqan, ishkë cära kayanqanqa mana alliman chätsinampaq kaqta. Profëta Isaïaswanmi kënö nirqan: “Kë nunakunaqa shiminkunallanwanmi respetamaq tukuyan; peru shonqunkunachöqa manam yarpäyämampistsu [...], adorayämanqampis sirwintsu” (Isaïas 29:13). Israelïtakunaqa manam cäsuyarqantsu ni arrepentikuyarqantsu, tsëmi wakin nacionkuna Jerusalen markata y templunta ushakätsiyänanta Dios jaqirqan. Puntataqa 607 wata J.m.sh. babiloniukuna, y tsëpitanam 70 watachö Römapita soldädukuna. Ishkë cärakunata Dios chikinqanqa clärum këkan.

Peru, Dioswan Jesusqa alläpam valorayan honrädu y alli nunakunataqa. Yachatsikur qallanqanchömi Jesusqa rikärirqan Natanael jutiyoq nuna pëman ëwëkaqta, y kënömi nirqan. “Que nunaqa allapa cabal carmi, rasonpa israel nunano manejacun —nir” (Juan 1:47). Natanaelqa Bartolomë nishpapis reqishqam karqan y Jesuspa 12 apostolnin këmanmi charqan (Lücas 6:13-16).

Dios pensanqannö pensayänampaqmi Jesusqa discïpulunkunata yachatsinampaq tiemputa rakirqan. Ishkë cära kë pëkunachö mana kanampaq. Jinamampis, pushakoq religiösukuna ishkë cära kayanqantam Jesusqa mana mantsakushpa condenarqan. ¿Imatataq tsë nunakuna rurayaq?

Wakinkuna rikäyänanllapaqmi alli tukuyaq. Jesusmi nirqan: “¡Paqtataq yo nunacuna ricayäshunequillapaq allicunata rurayanquiman! [...] ama tse alli tucoq nunacunanoqa cayëtsu”. Jina yachatsikurqanmi yanapakurqa “pacallapa” rurayänampaq kaqta. Tsëqa, mana musyatsikushllapa y nunakunapa rikëninllachö mana mañakï ninanmi. Tsënöpam, Diosta rasumpa adorayanqanta rikätsikuyan y bendicionnintapis chaskiyan (Mateu 6:1-6).

Wakinkunatam juzgayaq. Tsënö nunakunapaqmi Jesusqa kënö nirqan: “¡Alli tucoqcuna puntataraq nawiquipita tse troncuta jorquyë! Tseran alli ricayanqui nuna mayiquicunapa nawincunacho saqwata jorqayänequipaq” (Mateu 7:5). Kikimpa jutsan mas peor këkaptin wakinkuna pantayanqanta rikararqa, ishkë cära kayanqantam rikätsikïkäyan. “Porqui llapantsicmi jutsayoqqa quecantsic. Tsenopam Diospa shumaq queninpita melanepaq caquicantsic” (Romänus 3:23).

Mana allitam munayaq. Juk kutichömi, fariseukunapa y Herödispa qateqninkuna Jesusman witiyarqan impuestupaq tapuyänampaq. Puntataqa shumaqran kënö nir saludayarqan: “Mayestru, musyayämi rasonpa caqllata parlanqequita. [...] Dios munashqanno cawayänäpaq yachatsiyämanqui”. Tsëpitanam, yachëwan tapuyarqan Röma mandakoqta impuestu paguë alli o mana alli kanqanta. Jesusnam kënö nirqan: “A, alli tucoqcuna, ¿Imanirtaq mana alliman ishquitsimeta munayanqui?” Tsënö ninqanqa allim karqan, porqui manam respuestatatsu ashiyarqan, sinöqa ‘llutanta parlatsillatam’ munayarqan (Mateu 22:15-22).

Congregacion cristiäna 33 wata Pentecostes fiestachö patsakäriptinqa, honrädu y cläru parlakïmi kaq y ishkë cära mana kayänampaqmi kallpachakuyaq. Apostol Pëdrum kënö nirqan: “Rasumpa kaqta wiyakushqa karmi [...] huk kastanöllana kuyanakuyanki y manam hanan shonqullatsu” (1 Pëdru 1:22, NM). Y apostol Pablunam, ‘alli shonquwan cuyanacunapaq, alli consensiawan cawacunapaq, y alli caq yachatsiquicunaman rasonpa marcäcunapaqmi’ nirqan (1 Timoteu 1:5).

Jesuswan apostolninkuna yachatsikuyanqanqa Bibliachömi qellqarëkan, apostolkuna kawayanqan witsan yanapakunqannöllam kanampis yanapamantsik. Tsëmi Pablu kënö qellqarqan: “Diospa palabranqa cawatsicoq palabra carmi, allapa poderyoq. Y ishcan ladupa cösa afilashqa espadanoran yarpenintsicmanpis, shonquntsicmanpis  charcun imano canqantsictapis musyatsimänantsicpaq” (Hebrëus 4:12) Biblia ninqanta yachakï y ninqannö kawanapaq kallpachakïqa mëtsikaq nunakuna ishkë cära këta jaqirir, honrädu y rasunllata parlakur kawayänampaqmi yanapashqa. Qallananchö parlanqantsik kima nunakunawan ima pasanqanta rikärishun.

Panayiöta warmipa kawëninqa paqwëmi cambiarirqan, Jehoväpa testïgunkunapa reunionninkunaman ëwar qallëkuptin. Alabayänanrëkur pipis alli tukoqta mana rikarmi espantakurqan. “Wakinkunata shonqupita patsë kuyayanqantam rikarqä, mëtsika watakunapa polïticachö këkarpis tsëtaqa mana rikarqätsu”, nirmi yarpan.

Bibliapita yachakurmi kawëninchö cambiukunata rurarqan y Jehoväpa testïgunnömi bautizakurqan. Tsëpitaqa 30 watakunanam pasashqa. Pëmi nin, “juk grüpu polïticaman qaqayänampaq, punkun punkun invitakur ëwanqäqa manam kawënïta alliyätsirqantsu, sinöqa kë llapan mana allikunata altsamunampaq Diospa Gobiernumpita yachatsikunqämi, yanapamashqaqa”.

Jehoväpa testïgun tikrarirmi, Danielqa congregacionchö yanapakur qallëkurqan. Peru ichik tiempullachömi mana allita rurarirqan y conciencianqa mana allim sientikatseq. Pëmi nin, “iglesiachö ishkë cära kayanqanta rikanqätam yarpaq kä. Wawqikunawan ni panikunawan ishkë cära këtaqa manam munarqätsu, tsëmi congregacionchö yanapakïta jaqirirqä.”

Tiempu pasariptinnam, Danielqa limpiu concienciayoqna yanapakur qallarqan y kushishqam sientikurqan yapë congregacionchö yanapakurnin. Diosta rasumpëpa sirwita munaqkunaqa tsënömi kallpachakuyan. Wakinkunapa nawinkunapita “saqwata” manaraq jorqarmi, kikinkunapa nawinkunapitaraq “troncuta” jorqëta yachakuyan.

Llapan kawëninchö negociukunaman dedicakushqa Jefferrym kënö nirqan: “Bibliapita mas yachakunqämannömi cuentata qokoq kä, masta rantikunärëkur engañakur manana sïguinäpaq kaqta. Kananqa concienciä këkan Proverbius 11:1 textu ninqannömi, tsëchöqa nin ‘nunakunata engañëta Jehovä chikinqantam’”. Impuestupaq Jesusta tapoq nunakunapitaqa, Jefferyqa yachakurqanmi llapan nunakunawan honrädu këta, pënö creiyaptin o mana creiyaptimpis.

Jinantin Patsapam, millonyëpayan Jehoväpa testïgunkunaqa Bibliapita yachakuyanqannö kawëta imëpis kallpachakuyan. “Juclaya nunana cayänequipaq. Tsepaqmi Teyta Diosqa camamashqa cantsic rasonpa caqta cäsucur jutsannaq pe munashqanno cawacunantsicpaq”, niptin (Efesius 4:24). Jehoväpa testïgunkuna pikuna kayanqanta, imata creiyanqanta kikiki musyanëkipaqmi animariyaq y Dios änikunqan mushoq Patsapita imanö yachatsiyäshunëkipaq kaqtapis. Tsëchöqa alli rurëllanam kanqa y manam ishkë cära këqa kanqanatsu (2 Pëdru 3:13).