¿IMAYNATAQ tarikuwaq aylluykipi pipas chayna unquyniyuq kasqanta yacharuspaqa? Chay unquykunapaqqa kanmi yanapakuykuna. Kay unquykuna imayna kasqanmantayá qawasun. *

“Yanqakunata piensay unquyqa waranqantin runakunatam hapin, chayraykum ayllunkunapas sasachakuypi tarikunku. Tawa runakunamantam huk runa chay unquywan ñakarin. Llumpay llakisqa tarikuq runakunaqa manam ima ruwaytapas atinkuchu. Ichaqa esquizofrenia hinaspa trastorno bipolar nisqa unquykunam astawanqa mana ima ruwaqta qipachiwanchik. [...] Kay unquykuna achka runakunata sasachaptinpas, unqusqankutaqa manam riqsikuyta munankuchu hinaspapas wakin runakunam mana allinta qawanku.” (Organización Mundial de la Salud [OMS]).

Kay organizacionpa nisqanman hinaqa, achka runakunam mana riqsikuyta munankuchu unqusqankumanta hinaspapas pinqakunkum wakin runakuna mana allinta qawanankumanta.

Yanqakuna piensaywan unquqkunapaqqa kanmi hampikuna hinaspa yanapakuykunapas, ichaqa achka runakunam mana yanapakuyta chaskinkuchu. Qayna watam Estados Unidos nacionpi chay yanapakuyta mana chaskirqakuchu 60% yuyayniyuq runakuna hinaspa 50% warmachakunapas 8 watankumanta 15 watankukama. (Datos de la Alianza Nacional de Enfermedades Mentales.)

Kay unquymanta yachaq runakunapa nisqanman hinaqa, piensayninkupim sasachakunku hinaspapas llumpaytam kusikunku otaq llakikunku. Manam munankuñachu hukkunawan hukllawakuyta hinaspapas manam atinkuchu sapa punchaw hawka kawsakuyta muspaypi hina tarikusqankurayku.

Manam chaynallatachu unqunku kay unquykunawan tarikuq runakunaqa, wakinkum unqunku unayta otaq pisi tiempollata. Kay unquyqa llapanchiktam hapiwachwan wakchaña otaq apuña kaptinchikpas. Ichaqa hampichikuspa hinaspa yanapakuykunata chaskispaqa atichwanmi allin hinaspa hawka kawsakuytapas.

Puntataqa chayna unquykunamanta yachaq doctorman rispam tapuna imawan unqusqanchikta sumaqta willawananchikpaq.

Doctorpa nisqanwan yanapachikuyta munaspaqa kikin unquqmi riqsikunan doctorpa nisqankunaqa allinninpaq kasqanta, chaypaqqa yaqapaschá mana pinqakuspan rimarinan kanqa tukuy imamanta willakunanpaq. Doctorkunawan rimayqa yanapasunkim unquynikimanta allinta yachanaykipaq, sasachakuynikikunata atipanaykipaq hinaspa nisusqaykikunata mana aminaykipaqpas. Allintaqmi kanman doctorwan parlaptiki huk kaqnin aylluyki otaq amistadniki chaypi kayninpas.

Achka runakunam unquyninku imayna kasqanta allinta yachaykuspanku hinaspa doctorpa yanapakuyninta chaskispanku hawka kawsakuyta atirqaku. Ñawpaqpi rimamusqanchik Mark sutiyuq runam nin: “Warmiy imawan unqusqanta tarinankukamaqa manam imatapas yacharqanikuchu chay unquymantaqa. Ichaqa yachasqaykuman hinam as-asmanta sasachakuyniykuta atiparqaniku. Allin doctorkunapa, aylluykunapa hinaspa amistadniykunapa yanapawasqankum kallpanchawarqaku”, nispa.

 Claudia sutiyuq warmipas ninmi: “Imawan unqusqayta niykuwaptinkum carcelpipas tiyachkayman hina tarikurqani. Manaña tukuy ima ruwayta atispaypas sasachakuyniykunawanqa manam atipachikunichu. Doctorkunawan imam kaqta rimasqaymi anchata yanapawan hawkalla tarikunaypaq”, nispa.

Bibliapiqa manam ninchu Diospi iñispalla unquyninchikkunamanta hampikunanchiktaqa. Ichaqa allpantinpi achka ayllukunatam Bibliaqa yanaparqa kallpanchakuspa hawkayayta tarinankupaq. Nintaqmi kuyakuq Taytanchikqa llakisqa sunquyuqkunaman hawkayay quy munasqanmantapas (Salmo 34:18, CQ12).

Bibliaqa hampikunamanta mana rimaspanpas yanapawanchikmanmi hukmanyasqa hinaspa llakisqa tarikuptinchikqa. Unquykunawan ñakariykuna hamuq tiempopi chinkananmanta willawaspanchikmi hawkayayta quwanchik. Ninmi: “Ñawsakunam qawarikunqa. Hinaptinqa mana uyariqkunam uyarikunqa. Wistukunam luwichu hinaraq pawaykachanqaku. Upakunam sumaqllataña qaparinqaku”, nispa (Isaias 35:5, 6).