JAPÓN nacionpim Shima sutiyuq lawpi kachkan Amaterasu Omikami sutiyuq mamachata yupaychanankupaq sapaqchasqa sitio, chaykamam sapa wata suqta wara-waranqa sintoista religionniyuq runakuna rinku chay mamachankuta yupaychaq. Chay runakunaqa chayman chayaspankum makinkutawan siminkuta mayllakunku hinaspam chay mamachata yupaychanankupaq sapaqchasqa sitiopi taqllakunku hinaspa rezakunku. * Sintoismo religionpiqa manam imananchu huk religionniyuq kaptinkupas. Wakin catolico, budista hinaspa huk religionniyuqkunapas Amaterasu mamacha yupaychaytaqa allinpaqmi qawanku.

Riqsisqa achka religionkunapam kan taytachankuta yupaychanankupaq sapaqchasqa sitiokuna *, chaymanmi wara-waranqantin runakuna yupaychanankupaq rinku. Catolico runakunapa kasqan nacionkunapiqa achkam iglesiakunawan capillakuna kachkan Jesusta, Mariata hinaspa santokunata yupaychanankupaq. Wakinpiqa runakunapa nisqanman hina milagrokuna pasasqan lawkunapim capillakunata ruwarunku, chaymantapas ñawpaq chaninniyuq imakunapas waqaychasqanku sitiokunatam sapaqcharunku. Achka runakunam taytachankuta mañakunankupaq sapaqchasqa sitiokunaman rinku uyariykunanta piensaspanku. Wakinkum karu-karumantaraq tukuyta ruwaspanku chay sitiokunaman rinku llumpay iñiyniyuq kasqankuta qawachinankupaq.

¿Sapaqchasqa sitiopiraqchu Diosta mañakunanchik? ¿Allinpaqchu Diosqa qawan sapaqchasqa sitiokunaman runakunapa risqankuta? ¿Chayna sapaqchasqa sitiopiraqchu Diostaqa yupaychana? Kay tapukuykunamanta yachasqanchikmi yanapawasun chayna sapaqchasqa sitiokunapi Diosta yupaychay allin utaq mana allin kasqanmanta yachanapaq hinaspa imayna yupaychananchikta Dios munasqanmanta yachananchikpaqpas.

¿Sapaqchasqa sitiokunapi yupaychananchiktachu Diosqa munan? Chaymanta yachanapaqmi yanapawasun Samaria nacionniyuq warmiwan Jesuspa rimasqanmanta yachayninchik. Samaria nacionninta richkaspanmi Jesusqa Sicar llaqtapi samarispan yaku hurquq warmiwan rimarqa hinaptinmi warmiqa nirqa: ‘Ñawpaq abueloykum Diosta yupaycharqa kay muqupi, judiokunañataqmi ninkichik Jerusalenpim yupaychanaqa’, nispa (Juan 4:5-9, 20).

 ‘Kay muqu’ nispanqa Guerizim muqumantam rimachkarqa, chayqa kachkan Jerusalen llaqtamanta 50 kilometro hanay lawninpim. Chay muqupim samaria runakunaqa pascua fiestata ruwanankupaq templota ruwarqaku. Jesusqa manamá nirqachu Guerizim muqupi utaq Jerusalenpi yupaychanamantaqa, aswanmi nirqa: ‘Creeway mamay, hamuq punchawpiqa Dios taytataqa yupaychankichik manam kay muqupichu nitaq Jerusalenpichu’, nispa (Juan 4:21). Judio kachkaspanpas chaynatam nirqa. Chaynaqa, ¿imanasqataq Diostaqa manaña Jerusalenpichu yupaychananku karqa?

Jesusqa nirqaraqmi: ‘Ichaqa horam hamuchkanña kunanmi ichaqa chayaramunña, chiqap yupaychaqkunaqa taytatam espiritupa yanapasqan hinaspa chiqappi yupaychanqaku. Taytaqa chayna yupaychaqninkunatam maskachkan’, nispa (Juan 4:23, CQ12). Unay watakuna ñawpaqmantaraqmi judiokunaqa Diosta yupaychanankupaq Jerusalen temploman riqku. Wakinkum Diosta yupaychanankupaq karu-karu llaqtakunamantaraq watapi kimsa kutita riqku (Exodo 23:14-17). Jesusmi ichaqa nirqa Jerusalenpiqa manaña yupaychanankumanta, aswanmi nirqa ‘espiritupa yanapasqan hinaspa chiqappi’ Diosta yupaychanankumanta.

Chay temploqa yupaychanankupaq akllasqanku sitiopi runakunapa ruwasqanmi karqa. Espirituwan chiqap yachachikuyqa manam llapchanapaq kaqchu nitaq runapa ruwasqanchu, chaymi mana huk sitiollapichu tarikun. Chaymi Samaria warmiwan rimaspanqa, Jesusqa nichkarqa Diosta chiqap yupaychaqkuna manaña sapaqchasqa wasikunapiñachu nitaq sitiokunapiñachu yupaychanankumanta.

Chay warmiwan rimasqanpitaqmi Jesusqa nirqa Diosta chayna yupaychanapaq ‘horaqa’ hichpallapiña kasqanta. Chay horaqa chayamurqa Jesuspa wañukusqan punchawpim, chaypim Moisespa chaskisqan kamachikuykunaman hina Dios yupaychasqankuqa tukurqa (Romanos 10:4). Ichaqa, ¿imanasqataq nirqa ‘kunanmi ichaqa chayaramunña’, nispa? Chay warmiwan rimasqan punchawpaqqa ñam Jesusqa akllachkarqaña qatiqninkunata. Paykunam kasukunanku karqa Jesuspa kayna nisqanta: ‘Diosqa espiritum, chaymi yupaychaqninkunapas espiritupa yanapasqan yupaychananku, Dios taytaqa chayna chiqap yupaychanatam munan’, nispa (Juan 4:24, CQ12). Chaynaqa, ¿imaynatam espiritupa yanapayninwan hinaspa chiqap yachachikuywan yupaychachwan?

Espiritupa yanapayninwan yupaychanamanta rimaspanqa manam pawakachastin nitaq qaparistin  yupaychanamantachu rimachkarqa. Aswanqa Diospa chuya espiritunpa pusawasqanchikman hina yupaychaymantam, chuya espiritum yanapawanchik bibliamanta yachanapaqpas (1 Corintios 2:9-12). Chiqapmanta rimaspanñataqmi rimachkarqa, bibliapi tukuy ima yachachikuykunamanta. Chaynaqa, manam akllasqa sitiokunapi yupaychasqanchiktachu Diosqa allinpaq qawan, aswanqa bibliapa nisqanman hina chaynataq chuya espiritunpa niwasqanchikman hina yupaychasqanchiktam.

Jesuspa qatiqninkunapaqqa, ¿allinchu kanman sapaqchasqa sitioman karumanta riyninku hinaspa Diosta chaypi yupaychayninku? Jesuspa nisqanman hinaqa espiritupa yanapayninwan hinaspa chiqap yachachikuyman hinam Jehova Diostaqa yupaychana, Diosqa manam chay sitiokunapi yupaychananchiktachu munan. Bibliam nin: “Amayá adoraychikchu taytacha-mamachakunataqa”, nispa (1 Corintios 10:14). Nintaqmi: “Karunchakuychikyá taytacha-mamachakunamantaqa”, nispa (1 Juan 5:21). Sapaqchasqa sitiokunaqa taytacha-mamachakunata hinaspa tukuy rikchaq dioskunata yupaychanapaqmi ruwasqa kachkan. Chayraykum, Diosta chiqap yupaychaqkunaqa chayna sapaqchasqa sitiokunapiqa mana yupaychanankuchu.

Ichaqa manam huchachu Diosta mañakunapaq, bibliata ñawinchanapaq hinaspa yuyaymananapaq huk sitiota akllakuyqa. Mana chaqwapa kasqan hinaspa allin sitiopi huñunakuyqa yanapawanchikmi Diosmanta allinta yachanapaq. Manataqmi huchachu pininchikpas wañukuptin yuyarinanchikpaq nichonpi imapas qillqayqa. Ichaqa manam allinchu chay sitiopi taytacha-mamachakunata yupaychayqa, chay ruwayqa manam tupanchu Jesuspa yachachisqanwanqa.

Chaynaqa, manam sapaqchasqa sitiomanraqchu rinanchik mañakusqanchikta Dios uyariwananchikpaqqa. Diosqa manataqmi chay sitiokunaman risqanchikraykuchu yanapawasun. Bibliapim niwanchik: ‘[Diosmi] hanaq pachapapas hinaspa kay pachapapas dueñonqa. Payqa yachanpas manam runakunapa ruwasqan wasipichu [...], payqariki manam karupichu ñuqanchikmantaqa kachkan’, nispa (Hechos 17:24-27). Chaymi Diostaqa maypiña kaspapas mañakuchwan, payqa uyariwasunmi.