1. ¿Ima raykun angelkunata aswan allinta reqsinanchis?

PITAPAS allinta reqsinapaqqa familiantawanmi reqsina. Jehová Diostapas allinta reqsinapaqqa hanaq pachapi familianmantawanmi yachana. Diospa familianqa angelkunan, paykunatan Biblia sutichan ‘Diospa wawankuna’, nispa (Génesis 6:2). ¿Imaynatan yanapakunku Diospa munaynin hunt’akunanpaq? ¿Imakunatan ruwaranku kay Hallp’api runakunaq kawsaynin qallarisqanmantapacha? ¿Yanapawasunmanchu angelkuna? Chhayna kaqtinqa, ¿imaynata?

2. ¿Pin kamaran angelkunata, hayk’ataq kanku?

² Bibliaqa pachak-pachakninpin angelkunamanta willan. Yacharisun wakinmanta, chhaynapin paykunata allinta reqsisun. ¿Pin kamaran angelkunata? Colosenses 1:16 texton kutichin: “Paywanmi [Jesucristowan] Diosqa kamarqan hanaq pachapi tukuy ima kaqkunatapas, kay pachapi kaqkunatapas”, nispa. Arí, Jehová Diosmi llapa angelkunata kamaran phiwi Churinpa yanapayninwan. ¿Hayk’a angelkunataq kan? Biblia willan pachak-pachak millonninpi angelkuna kasqanta, llapallankutaqmi atiyniyoq kanku (Salmo 103:20; Apocalipsis 5:11).

3. Job 38:4-7 texto, ¿imatan angelkunamanta yachachiwanchis?

³ Diospa Simin Qelqa willawanchis Jehová Dios Hallp’ata  kamashaqtin, ‘hanaq pacha kamachinkuna otaq wawankuna kusisqa q’ochukusqankuta’ (Job 38:4-7). Chay texton rikuchin unaymantaña angelkunaq kasqanta, manaraq runakunapas Hallp’apas kamasqa kashaqtin. ‘Q’ochukusqankupin’ rikukullantaq sienteq kasqankuta. Chay tiempopiqa llapa angelkunan huk familia hinalla Diospa munayninta ruwaranku.

4. ¿Imaynatan Biblia rikuchin runaq ruwasqanpi angelkunaq interesakusqankuta?

⁴ Angelkunaqa ñawpaq tayta-mamanchis kamasqa kasqankumantapachan llapa runakunapi interesakuranku Diospa munaynin hunt’akunanpipas (Proverbios 8:30, 31; 1 Pedro 1:11, 12). Ichaqa tiempoq pasasqanman hina rikuranku yaqa llapa runakuna Kamaqninkuq munayninta mana ruwasqankuta. Hunt’aq angelkunataqa llakichiranchá chay ruwasqanku. Jehová Diosman huk runallapas kutirikuqtinmi ichaqa ‘angelkuna q’ochukunku’ (Lucas 15:10). Rikusqanchis hina angelkunaqa munankun Diospa kamachinkuna allin kanankuta. Chay raykun Jehová Diosqa angelninkunata kay Hallp’aman kachamuran hunt’aq kamachinkunata pakaykunankupaq, kallpachanankupaqwan (leey Hebreos 1:7, 14). Wakinmanta yachasun.

5. Bibliaq nisqan hina, ¿pikunatan angelkuna yanaparan?

⁵ Jehová Dios Sodoma, Gomorra llaqtakunata thunichinan kashaqtinmi chanin Lotta ususinkunatawan iskay angelkunawan llaqtamanta horqochiran mana wañunankupaq (Génesis 19:15, 16). Pachak-pachak watakuna qhepatan profeta Danielta leonkunaq t’oqonman wikch’uykuranku, leonkunataq mana imanasqapaschu. Paymi niran imayna sucedesqanta: “Diosniymi angelninta kachamuwan, paymi leonkunaq siminta wisq’aykurqan”, nispa (Daniel 6:22). Qallariy siglopin huk ángel apóstol Pedrota carcelmanta horqoran (Hechos 12:6-11). Jesustapas angelkunaqa yanaparanku Diospa munayninta kay Hallp’api  ruwayta qallarishaqtin (Marcos 1:13). Wañupunan p’unchay qayllaykamushaqtinpas huk angelmi rikhurimuran payta “kallpachananpaq” (Lucas 22:43). ¡Anchatachá Jesusta kallpacharan angelkunaq yanapaynin!

6. a) ¿Imakunamantan angelkuna kay tiempopi Diospa llaqtanta pakaykushanku? b) ¿Ima tapuykunatan kutichisun?

⁶ Kunan tiempopiqa manañan angelkunata rikukunchu nitaq Jehová Diospa kamachinkunamanpas rikhurinkuñachu. Manaña rikunchischu chaypas chay atiyniyoq angelkunaqa Diospa llaqtantan pakaykushanku, astawanqa iñiyninkupi urmanankumanta. Biblia nin: “Señor Diospa angelninqa, Señor Diosta manchakuqkunatan muyuykunpas qespichinpas”, nispa (Salmo 34:7). ¿Ima rayku chay simikuna kallpachawananchis? Millay espiritukuna kasqan rayku, paykunaqa wañuchiytan munawanchis. ¿Pikunan kanku? ¿Maymantan rikhurimuranku? ¿Imakunawanmi urmachiyta munawanchis? Chayta yachanapaqqa ñawpaqta yachasun iman sucederan runa kamasqa kasqan qhepaman.

7. ¿Hayk’a runakunatan Satanás Diosmanta t’aqaran?

⁷ Kinsa capitulopi yachasqanchis hina, huk angelmi runakuna kamachiq kayta munaspa Diospa contranpi churakuran. Chay angeltan Saqra Satanás nispa sutichakuran (Apocalipsis 12:9). Evata pantachisqan qhepamanmi waranqa soqta pachak watapi yaqa llapa runakunata Diosmanta t’aqaran. Pisi runakunallan hunt’aq karanku, wakinmi karan Abel, Enoc, Noé (Hebreos 11:4, 5, 7).

8. a) ¿Imaynapin wakin angelkuna supaykunaman tukupuranku? b) ¿Imatan supaykuna ruwaranku Millp’uq Para Unupi mana wañunankupaq?

⁸ Noepa tiemponpipas huk angelkunan Jehová Diospa contranpi sayariranku. Hanaq pachapi tiyanankuta saqespan kay Hallp’aman urayamuspa runaman tukuranku. ¿Ima rayku? Génesis 6:2 texto niwanchis: “Diospa wawankunaqa runakunaq ususinkunata sumaq rikch’ayniyoq kasqanta  qhawarispa, lliwmanta akllarikuspa pi munasqankuwan casarakurqanku”, nispa. Chay angelkunan runakunata waqllichiranku, Jehová Diosmi ichaqa mana hinallatachu qhawaran. Millp’uq para unuwanmi llapa millay runakunata wañuchiran; hunt’aq kamachinkunallan qespiranku (Génesis 7:17, 23). Dios contra sayariq angelkunaqa otaq supaykunaqa mana wañunankupaqmi aycha cuerponkuta saqespa hanaq pachaman espíritu cuerpopi kutipuranku. Paykunaqa imachus ruwasqankuwanmi rikuchiranku Saqraq ladonmantaña kasqankuta, chhaynapin Saqraqa ‘supaykunaq kamachiqnin’ kapuran (Mateo 9:34).

9. a) ¿Iman sucederan supaykunata hanaq pachaman kutipuqtinku? b) ¿Imatan yachasun supaykunamanta?

 ⁹ Chay huchallikuq angelkuna hanaq pachaman kutipuqtinmi, Diosqa manaña Satanasta hina familianpi chaskiranñachu (2 Pedro 2:4). Chay supaykuna manaña runamanchu tukunku chaypas, sinchitan runakunata waqllichishanku. Supaykunaq yanapayninwanmi Satanás ‘kay pachantinta q’otuspa pantachishan’ (Apocalipsis 12:9; 1 Juan 5:19). ¿Imaynata? Supaykunaqa imaymanawanmi runakunata pantachinku otaq q’otunku (leey 2 Corintios 2:11). Wakinmanta yachasun.

10. ¿Iman layqakuykuna?

¹⁰ Supaykunaqa layqakuykunawanmi runakunata q’otunku. Layqakuykunaqa supaykunawan hukllachakunapaq ruwaykunan, wakinmi kikinkumanta supaykunaman asuykunku wakintaq layqakunaq yanapayninwan. Bibliaqa huchachanmi chay ruwaykunata, anyawanchistaqmi chaykunaman mana urmanapaq (Gálatas 5:19-21). Layqakuykunaqa rikch’akun challwakunata hap’inapaq mikhunamanmi. Challwaqqa imaymana mikhuykunata anzuelopi churan, imaymana rikch’ay challwakunata hap’inanpaq hina. Chay hinallataqmi millay espiritukunapas layqakuykunawan tukuy runakunata pantachinku otaq q’otunku.

11. ¿Imakunapin watunku, ima raykun chay ruwaykunamanta ayqekunanchis?

¹¹ Supaykunaqa watuywanmi runakunata pantachin. ¿Imataq watuyri? Hamuq tiempomanta otaq pakasqa kaqkunamanta imatapas yachayta munaymi. Kaykunapin watunku: ch’askakunata qhawaspa, cocata qhawaspa, makita qhawaspa, naypeskunapi, mosqoykunapipas. Askha runakunaña ninku, chay ruwaykunaqa allillanmi nispa chaypas, Biblian willan chay watuqkuna millay espiritukunaq yanapayninwan llank’asqankuta. Ejemplopaq, Hechos 16:16-18 textopin willan huk sipas “watuq espirituq” yanapayninwan  ‘watusqanta’. Sipasmanta supayta qarqoqtinkutaq manaña chay sipas watuyta atiranñachu.

12. ¿Ima rayku mana allinchu wañupuqkunawan rimay?

¹² Chaymantapas supaykunaqa runakunatan q’otunku wañupuqkunawan rimanankupaq. Wañupuqkunaq llakisqa familianmanpas otaq amigonkunamanpas wañupuqkunamanta mana kaqta willanku. Supaykunawan rimaqpaschá willanman wañupuqmanta mana yachasqanta, otaq wañuqpa kunkanta hina rimanman. Chayta yachaspan askha runakuna yuyaykunku, wañupuqkunaqa kawsashankun, paykunawan rimayqa sonqochawasunmi, nispa. Chay sonqochayqa yanqan, hinaspapas sasachakuykunamanmi churawasunman. ¿Ima rayku? Supaykunan wañupuqpa kunkanta hina rimanku, paykunan wañupuqkunamanta watuqkunaman willanku (1 Samuel 28:3-19). Ichaqa 6 capitulopi yachasqanchis hina, runa wañuqtinqa manan imanpas kawsanñachu (Salmo 115:17). Chay rayku ‘wañuqpa almanta’ tapukuqqa millay espiritukunaq toqllanman urman, Jehová Diospa cheqnisqantataq ruwanpas  (leey Deuteronomio 18:10, 11). Chay rayku supaykunaq toqllanmanta ayqekuy.

13. ¿Imata ruwaranku supaykunaq makinpi kaqkuna?

¹³ Millay espiritukunaqa runakunatan manchachillantaq. Satanaswan supayninkunawanqa yachankun chinkachisqa kanankupaq ‘tiempo pisillaña’ kasqanta, chay rayku sinchi phiñasqa imaymana millaykunata ruwashanku (Apocalipsis 12:12, 17). Waranqanpi runakunan ñawpaqpi millay espiritukunaq makinpi karanku, kunantaqmi paykunamanta kacharichikunkuña. ¿Imaynatan kacharichikuranku? ¿Imaynatan huk runa supaykunamanta kacharichikunman layqakuy ruwaykunataña ruwaran chaypas?

14. Éfeso llaqtamanta cristianokuna hina, ¿imaynatan millay espiritukunamanta kacharichikusunman?

¹⁴ Biblian yachachiwanchis imaynata millay espiritukunaq contranpi sayananchista, imayna kacharichikunanchistapas. Yachasun apostolkunaq tiemponpi Éfeso llaqtapi cristianokunamanta. Manaraq cristiano kashaspan wakinqa layqakuykunata ruwaranku. ¿Imatan ruwaranku chaykunata saqepunankupaq? Diospa Simin Qelqa willan: “Layqakunanku libronkuta apamuspa llapankuq qayllanpi kanaykurqanku, paykunan ñawpaqqa layqa kasqaku”, nispa (Hechos 19:19). Chay mosoq iñiqkunaqa layqakunanku librokunata kanapusqaku, chaywanmi allin ejemplota saqeranku millay espiritukunaq contranpi sayay munaqkunaman. Diospa munayninta ruway munaqkunaqa manan layqakuykunamanta imatapas hap’inankuchu. Chaykunan kanman: librokuna, revistakuna, peliculakuna, cuadrokuna, layqakuykunaman tanqaq sumaq takikuna, suertepaq amuletokunapas (1 Corintios 10:21).

15. ¿Imatan ruwananchis millay espiritukunaq contranpi sayananchispaq?

¹⁵ Éfeso llaqtamanta cristianokuna layqakunanku libronkuta  ruphachisqanku watakuna qhepamanmi, apóstol Pablo paykunaman kayta qelqaran: “Maqanakunchis, [...] hanaqkunapi kaq mana allin espiritukunawanmi”, nispa (Efesios 6:12). Chaymi rikuchin supaykunaq mana sayk’usqankuta. Supaykunaqa kallpachakushallarankun cristianokuna paykunaq munayninta ruwanankupaq. Chhaynaqa, ¿imatawanmi cristianokuna ruwananku karan? Apóstol Pablo niran: “Astawanraqqa iñiyniykichista hark’apakuna escudota hina hap’iychis, chaywanmi saqraq llapa rawrashaq wach’isqankunatapas thasnuyta atinkichis”, nispa (Efesios 6:16). Iñiyninchis allin takyasqa kaqtinqa millay espiritukunaq contranpi sayasun (Mateo 17:20).

16. ¿Imatan ruwana iñiyninchis allin takyasqa kananpaq?

¹⁶ Chhaynaqa, ¿imatan ruwana iñiyninchis allin takyasqa kananpaq? Bibliata estudiananchis. Huk perqa allinta takyananpaqqa allin teqsichasqan kanan. Chay hinallataqmi iñiyninchis allin takyasqa kananpaqqa, Diospa Simin Qelqamanta k’apak yachaywan allin teqsichasqa kanan. Sichus Bibliata sapa p’unchay leesun estudiasuntaq chayqa, iñiyninchismi allin takyasqa kanqa. Allin takyasqa iñiyninchisqa hark’awasunmi millay espiritukuna waqllichiwananchismanta (1 Juan 5:5).

17. ¿Imatan ruwana supaykunamanta pakaykusqa kanapaq?

¹⁷ ¿Imatawanraqmi Éfeso llaqtamanta cristianokuna ruwananku karan? Chay llaqtapiqa supaykunaq ruwayninmi hunt’aykuran, chaymi necesitaranku astawan pakaykunata. Chay rayku Pablo niran: “Diosmanta sapa p’unchay mañakuychis tukuy rogakuywan valekuywan”, nispa (Efesios 6:18). Kunanpas supaykunaq ruwayninmi pachantinpi hunt’a kashan, chaymi supaykunamanta pakaykusqa kanapaqqa Jehová Diosmanta mañakunanchispuni. Mañakuyninchispiqa Jehová Diospa sutinmantapunin waqyakunanchis, Biblia nin: “Jehová Diospa sutinqa hatun qaqa pukara hinan, chaymanmi chanin runa phawan hark’aykusqa kananpaq”, nispa (leey Proverbios 18:10, NM). Hinaspapas  Jehová Diosmanta mañakushanallapuni Satanasmanta ‘qespichiwananchispaq’ (Mateo 6:13). Diosqa uyarinqapunin waqyakusqanchista (Salmo 145:19).

18, 19. a) ¿Ima raykun millay espiritukunawan maqanakuyninchispi atipasunpuni? b) ¿Ima tapuytan qatimuq capitulopi kutichikunqa?

¹⁸ Chay millay espiritukunaqa atiyniyoqmi kanku. Ichaqa Saqraq contranpi churakusun Diosmantaq asuykusun chayqa, manañan millay espiritukunata manchakusunchu (leey Santiago 4:7, 8). Millay espiritukunaqa manan nishu atiyniyoqchu kanku. Chay supaykunaqa Noepa tiemponpin huchachasqa karanku, hamuq tiempopitaq wañuchisqa kanqaku (Judas 6). Hinaspapas Jehová Diospa angelninkunan pakaykuwanchis (2 Reyes 6:15-17). Angelkunaqa qhawamushallankun millay espiritukunawan maqanakusqanchista munankutaqmi atipananchista. Chay hinaqa ama t’aqakusunchu Jehová Diosmanta hanaq pachapi familianmantapas. Hinaspapas karunchakusun layqakuykunamanta, Diospa Simin Qelqapi anyaykunatataq kasukusun (1 Pedro 5:6, 7; 2 Pedro 2:9). Chaykunata ruwaspan millay espiritukunata atipasun.

¹⁹ ¿Ima rayku Jehová Dios hinallata qhawashan millay espiritukunaq kananta, millay ruwaykunawan ñak’ariykuna kanantapas? Qatimuq capitulopin chaymanta yachasun.