¿Imaynapin tukuy tiempo munanakunankupaq prometekuq runakuna askha horakuna otaq askha p’unchaykuna mana rimanaykuspa kankuman? Yaqapaschá ninku “chhaynapin manaña maqanakuykuchu” nispa. Ichaqa manan chaywanchu sasachakuyninkuqa allichakun, chhaynata kawsaspaqa manan thakchu kanku.

Vengakuyta munaspa. Wakinqa qosankumanta otaq esposankumanta vengakuyta munaspan mana rimayunkuchu. Kaymi pasanman: Qosan tukukuy semanapi ima ruwanankuta decidin esposanta mana tapuykuspa. Chayta yacharqospan esposanqa sinchita phiñakuspa nin “maypi mana ñoqata tapuwaspayki chayta decidiwaq” nispa, qosataq nin “chayllawanchu phiñakunki” nispa. Esposanqa sinchi phiñasqan ladonmanta pasapun, manañataq rimaypunñachu. Chayta ruwaspaqa kaytapas nishanman hinan: “Qanqa sonqoytan k’irirqowanki, kunanqa ñoqamanñataqmi tupawan”, nispa.

Munasqanta tarinanrayku. Wakinqa imachus munasqankuta tarinankupaqmi chayta ruwanku. Kaymi kanman: Casarasqa warmi-qharin paseakuq riyta munanku, chaymi warmi nin tayta-mamantawan pusay munasqanta. Qharitaq mana munanchu hinaspa nin “qanwanmi casarasqaqa kashani manan tayta-mamaykiwanchu” nispa. Chaymi qosanqa mana rimaypunchu chhaynapi munasqanta ruwananpaq.

Sinchi phiñachinakuy kaqtinqa allinpunin upallalla kayqa chhaynapi manaña k’aminakunapaq, chayqa sonqoq tiyaykunanpaqmi. Biblian nin: “Kanmi upallakuna tiempo”, nispa (Eclesiastés 3:7). Ichaqa vengakunapaq otaq ima munasqankuta tarinankupaq mana rimanaykuyqa manan allichanqachu sasachakuykunata, respetanakuypas pisiyapunqan. ¿Imatan ruwawaqchis chhaynapi ama tarikunaykichispaq?

Mana rimayusqaykirayku imapas allichakusqanqa manan unaypaqchu kanqa, chaytaqa allintan yachanayki. Yaqapaschá chayta ruwaspa vengakurqanki otaq munasqaykita tarirqanki ichaqa, ¿chaytachu ruwanayki munakunaykipaq prometesqayki runata? Sasachakuykunataqa atikunmi hukniraymanta allichakuyta.

Allinta reparay imatachus niyta munasqanta. Biblian nin munakuqqa “manan phiñakunpachachu” nispa (1 Corintios 13:4, 5). Sichus phiñasqa esposayki otaq qosayki nisunki “manan hayk’aqas uyariwankichu” otaq “sapa kutillanmi tardeta chayamunki” nispa chayqa, ama phiñakuypachachu. Aswanpas allinta reparay imatapunichus niy munasqanta. Yaqapaschá “manan hayk’aqpas uyariwankichu” nispanqa “ñoqaq nisqaytaqa manachus hina cuentapaqpas churankichu” nishan (Bibliaq yachachikuynin: Proverbios 14:29).

Ama alto kunkawan rimaychu. Unayta k’aminakuspaqa astawanmi phiñachinakunkichis. ¿Imatan ruwawaq chhaynapi ama tarikunaykipaq? Huk libron nin: “Phiñachinakuy pisiyananpaqqa ama alto kunkawanchu rimay esposaykiq otaq qosaykiq nisqantataq uyariy. Mayninpiqa chayllapaqmi kanqa”, nispa (Bibliaq yachachikuynin: Proverbios 26:20).

Ama qanllapichu yuyaykuy. Biblian nin: “Ama pipas kikinpa allinnillantaqa maskhachunchu, aswanpas runamasinpa allinninta maskhachun”, nispa (1 Corintios 10:24). Sichus esposaykita otaq qosaykita qhawarinki yanapaqmasiykita hina manataq enemigoykita hinachu chayqa manan usqhayllachu phiñakunki manataqmi mana rimanaykuspachu kanki (Bibliaq yachachikuynin: Eclesiastés 7:9).

Biblian nin: “Sapankaykichis qankuna kikiykichista hinapuni esposaykichista munakuychis, hinallataq qankunapas esposakuna qosaykichista respetaychis”, nispa. Mana rimanaykuspaqa chay nisqantan mana hunt’ashankichischu (Efesios 5:33). Chhaynaqa, casarasqa warmi-qharikuna decidiychis ama hayk’aqpas mana rimanaykuspa kanaykichispaq.