1. ¿Imaynatan t’antata qhawariqku Bibliata qelqakusqan tiempokunapi?

 BIBLIATA qelqakusqan tiempopiqa t’antan ima mijunamantapas aswan jatun mijuna karqan (Gén. 14:18; Luc. 4:4). Chhayna kasqanraykun mayninqa Bibliapiqa mijunamanta rimaspaqa “t’anta” nin (Mat. 6:11; Hech. 20:7). Jesuspas iskay kutitan t’antawan milagrota ruwarqan (Mat. 16:​9, 10). Chay milagro ruwasqanmanta juj kaqta qhawarisun, chayqa Juan 6 capitulopin kashan. Qhawarisunmi imatas chay milagro ruwasqanmanta yachasunman chaytapas.

2. ¿Imatan necesitasharqanku Jesuspa yachachisqan runakuna, jayk’aqmi chay karqan?

² Juj kutinmi apostolkunaqa predicasqanku qhepata sayk’usqa kasharqanku. Jinan Jesusqa juj barcopi paykunawan kuska Galilea qochata chimparqan. Betsaida ladomanmi rirqanku chaypi juj ch’in partepi samarinankupaq (Mar. 6:​7, 30-32; Luc. 9:10). Chayllamanmi ichaqa askha runakuna paykunata muyuykurqanku. Jesusqa manan jinatachu qhawarparirqan chay runakunata, aswanmi Diospa gobiernonmanta yachachirqan; qhaliyachirqanmi onqosqakunatapas. Tardeyamusharqanñan jinan discipulonkunaqa llakisqa kasharqanku chay runakunaq mijunanmanta. “Maypitaq mijunqakuri” nisharqankun. Wakinqa yaqapaschá imallatapas mijunankupaq apakurqanku, yaqa llapa runakunan ichaqa mana mijunayoq kasharqanku (Mat. 14:15; Juan 6:​4, 5). ¿Imatan Jesús ruwanman karqan? Chayta qhawarisun.

T’ANTATAN ASKHAYACHIRQAN

3. ¿Imatan Jesús ruwarqan runakunata yarqasqata rikuspa? (Qhaway tapanpi kaq dibujota).

³ Jesusqa nirqanmi: “Manan ripunankuraqchu, qankuna imallatapas mijuchiychis”, nispa (Mat. 14:16). Chayqa sasachá paykunapaqqa  kasharqan, chaypiqa 5.000 runakuna jinan kasharqan. Warmikunantin wawakunantinqa yaqa 15.000 runakunachá karqanku (Mat. 14:21). Chayllamanmi Andresqa nirqan: “Kaypin juj erqecha jap’ishan pisqa cebada t’antata iskay challwachakunatawan. Ichaqa, ¿aypanmanchu kaychalla khaytukuy runakunapaq?”, nispa (Juan 6:9). Chay tiempopiqa cebada t’antaqa manan nishutachu valeq; challwachakunapas yaqapaschá kachiwan ch’akichisqaña karqan. Imaynaña karqan chaypas manan chaychallawanqa chay tukuy runakunataqa mijuchikuyta atikunmanchu karqan.

4. ¿Imatan yachasunman Juan 6:​11-13 textopi Jesuspa imachus ruwasqanmanta? (Qhaway kay parrafopaq fotokunata).

⁴ Jesusqa manan jinallatachu chay runakunataqa kachapurqan; aswanmi paykunata grupo-grupopi tiyachirqan (Mar. 6:​39, 40; leey Juan 6:​11-13). Chaymantataq t’antata challwakunatawan jap’ispa Diosman graciasta qorqan. Jesuspa chay ruwasqanqa allinpunin karqan. ¿Imarayku? Chay mijuykuna Jehová Diosmanta jamusqanrayku. Noqanchispas Jesuspa ejemplontan qatikunanchis. Sapallanchisña runakuna ukhupiña kashaspapas manaraq mijushaspan mañakunapuni Diosmantaqa, imachus qowasqanchismantan “gracias” ninanchis. Chay qhepamanmi Jesusqa llapa runakunaman mijuchirqan, llapankun sajsanankukama mijurqanku. Mijunaqa puchurqanraqmi, chaymi Jesusqa discipulonkunata nirqan puchuq mijunata llapanta juñumunankupaq chhaynapi ama imapas usunanpaq. Chay puchusqanwanqa yaqapaschá tardeyaykuyta paykunaman mijuchirqan. Chayta ruwaspan Jesusqa allin ejemplota saqewarqanchis chhaynapi ama imanchistapas usuchinanchispaq. Taytakunapas chaytan wawankuman yachachinanku,  chaypaqqa Jesuspa chay kutipi imachus ruwasqantan estudiankuman. Chhaynapin paykunaqa yachanqaku Diosman gracias qoyta, qoykukuq kayta ima.

5. ¿Imatan runakuna ruwarqanku Jesuspa yachachisqanta rikuspa t’antata askhayachisqanta rikuspa, ichaqa imatan pay ruwarqan?

⁵ Chay tiempopi runakunaqa admirakuqkun Jesuspa yachachisqanwan milagrokuna ruwasqanwan ima. Paykunaqa yacharqankuñan Diospa profetan jamunanta, chaytaqa Moisesmi willasqaña. Chhaynaqa yaqapaschá Jesusta rikuspaqa nirqanku: “¿Paychus jina chay profetaqa kashanman?”, nispa (Deut. 18:​15-18). Chhayna kaqtinqa yaqapaschá paykunaqa ninakusharqanku: “Payqa allin reymi kanman, manachá mijunanchistapas faltachiwasunchu”, nispa. Chaychá paykunaqa munasharqanku Jesusta a la fuerza jap’ispa reyta churayta (Juan 6:​14, 15). Sichus Jesús chay runakunawan jinallata pusachikunman karqan chayqa política nisqapin chhaqrukushanman karqan. Ichaqa manan payqa pusachikurqanchu, aswanpas juj ladomanmi ayqekurqan. Maytaña mat’ipayarqanku chaypas manapunin payqa política nisqapiqa chapukurqanchu. ¿Imatan chaymanta yachasunman?

6. ¿Imata ruwaspan Jesuspa ejemplonta qatikusunman? (Qhaway kay parrafopaq dibujota).

⁶ Noqanchistaqa manachá pipas niwasunchu t’antata askhayachinanchispaqqa ni onqosqakunata qhaliyachinanchispaqpas. Chaymantapas manachá mana munashaqtaqa kamachikuqta jinaqa churayta munawasunchu. Ichaqa mat’ipayawasunmanmi mayqen candidatotapas otaq gobiernotapas  apoyananchispaq. Paykunaqa mana allin kausayta allichanankupaq piensaspapaschá mat’ipayawasunman. Ichaqa Jesuspa ejemplontan qatikunanchis. Payqa manan chaykunapiqa chhaqrukurqanchu, aswanmi nirqan: “Gobiernoyqa manan kay pachamantachu”, nispa (Juan 17:14; 18:36). Chhaynataq chayqa, Jesús jinan noqanchispas Jehová Diospa gobiernollanta apoyananchis, chay gobiernomantan willamunanchis, chay gobierno chayamunanpaqtaqmi mañakunanchispas (Mat. 6:10). Ichaqa, ¿imatawanmi yachasunman Jesús t’antata askhayachisqanmanta? Chayta qhawarisun.

MANA REPARANKUCHU IMARAYKU T’ANTATA ASKHAYACHISQANTA

7. ¿Imatan Jesús ruwarqan, imatan discipulonkuna chayta rikuspa nirqanku? (Juan 6:​16-20).

⁷ Askha runakunata mijuchisqan qhepamanmi Jesusqa discipulonkunata nirqan Capernaúm llaqtaman kutinankupaq, paytaq ch’in ladoman ayqekurqan ama reyta churanankupaq (leey Juan 6:​16-20). Discipulonkunaqa karutañan barcopi risharqanku. Chayllamanmi sinchita wayramurqan qochapas sinchitan aytikurqan. Jinan Jesusqa unu patanta purispa paykunaman qayllaykurqan, apóstol Pedrotapas nirqanmi kaqllatataq ruwananpaq (Mat. 14:​22-31). Chaymantataq Jesusqa barco pataman seqarqan, jinan wayraqa thaj kapurqan. Chayta rikuspan discipulonkunaqa admirasqa nirqanku: “Cheqaqtapunin qanqa Diospa Churin kanki”, nispa (Mat. 14:33). a Discipulonkunaqa manan reparasharqankuchu imaraykus Jesús chay milagrokunata ruwarqan chayta. Chaymi Marcospas paykunamanta rimaspa nirqan: “Paykunaqa manan entienderqankuchu t’antata askhayachisqanmanta imatachus yachananku karqan chayta, sonqonkupas rumiyasqan kasharqan entiendenankupaq”, nispa (Mar. 6:​50-52). Arí, paykunaqa manan repararqankuchu imaynas Jesusqa Jehová Diospa qosqan atiywan llapa chaykunata ruwasharqan chayta. Chaymi Jesusqa qhepamanpas chaykunamanta rimarqan. ¿Imatan chaymanta yachallasunmantaq?

8, 9. ¿Imaraykullan runakuna Jesusta qatikusharqanku? (Juan 6:​26, 27).

⁸ Qhepantin p’unchaymi chay runakunaqa kaqta kutirqanku Jesuspa yachachisqan cheqasman. Ichaqa manan pitapas tarirqankuchu. Jinan paykunaqa botekunaman seqaspa Capernaúm ladoman rirqanku Jesusta maskhaq (Juan 6:​22-24). ¿Imaraykun paykuna chayta ruwankuman karqan, Diospa gobiernonmanta yachayta munaspachu? Manan. Paykunaqa mijunaraykullan necesitasqankuta chaskinankuraykullan Jesusta qatikusharqanku. ¿Imaynapin chayta yachanchis?

⁹ Capernaúm llaqtapi chay runakunawan tupaspan Jesusqa sut’ita nirqan imaynas paykunaqa necesitasqankuta chaskinankuraykulla payta qatikusharqanku chayta. Nirqanmi: “Qankunaqa manan milagrokunata rikusqaykichisraykuchu maskhamushawankichis, aswanpas t’antata sajsanaykichiskama mijusqaykichisraykun”, nispa. Chay qhepamantaq paykunata nirqan: “Ama ismuq mijunaraykuchu llank’aychis, aswanpas mana ismuq mijunarayku llank’aychis, chhaynapi wiñay kausayniyoq kanaykichispaq”, nispa (leey Juan 6:​26, 27). Chaymantapas willarqanmi imaynas chay mana ismuq mijunataqa Diosmanta chaskinanku karqan chayta. Chay wiñay kausayman apaq mijunamanta uyarispaqa maytachá paykunaqa admirakurqanku. Ichaqa, ¿ima mijunamantan Jesús rimasharqan, imatan chayta chaskinankupaq ruwananku karqan?

10. ¿Imatan judiokuna ruwananku karqan wiñay kausayta chaskinankupaq?

¹⁰ Judío runakunaqa yaqachus jina piensasharqanku Moisespa chaskisqan kamachikuyta kasukuspa wiñay kausayta chaskinankumanta Jesús rimananpaq. Ichaqa chay qhepamanmi Jesusqa sut’ita nirqan: “Diosqa kay ruwanaykichistan  munan: Paypa kachamusqanpi iñinaykichista, nispa” (Juan 6:​28, 29). Arí, wiñay kausayta chaskinapaqqa Jehová Diospa kachamusqan Jesuspin iñinanchis. Jesusqa ñan chaymantaqa ñaupaqpi rimasqaña (Juan 3:​16-18, 36). Chay qhepamanpas rimarqanmi imatas ruwana wiñay kausayta chaskinapaq chaymanta (Juan 17:3).

11. ¿Imaraykun nisunman “judío runakunaqa imachus necesitasqankuta chaskiyllapin piensasharqanku” nispa? (Salmo 78:​24, 25).

¹¹ Chay judiokunaqa manan sumaqtachu Jesuspa yachachisqanta chaskikurqanku. Chaymi nirqanku: “¿Ima milagrotan ruwanki, chhaynapi chayta rikuspa qanpi creenaykupaq?”, nispa (Juan 6:30). Chaymantataq Moisespa tiemponpi taytankuq chaskisqanku maná nisqamanta rimayta qallarirqanku, chay maná nisqaqa t’antanku jinan paykunapaqqa karqan (Neh. 9:15; leey Salmos 78:​24, 25). Chaykunamanta rimasqankupin sut’ita reparanchis imaynas paykunaqa mijuyllapi piensasharqanku chayta. Chaymi Jesusqa “janaq pacha cheqaq t’antamanta” wiñay kausayta qoq t’antamanta rimarqan. Chayta uyarispan paykunaqa manaña imanirqankupaschu (Juan 6:32). Nimusqanchis jina, chay runakunaqa imachus necesitasqankuta chaskiyllapin nishuta piensasharqanku, manan entienderqankuchu Jesuspa imachus yachachisqantapas. ¿Imatan noqanchis chaymanta yachasunman?

¿IMAN QANPAQ ASWAN IMPORTANTE?

12. ¿Iman Jesuspaq aswan importante karqan?

¹² Juan 6 capitulopi yachamusqanchis jina, noqanchispaqqa Jehová Diosta kasukuy paywan amigontin kaymi aswan importante kanan. Chaytan Jesuspas aswan allinpaq qhawarirqan, chaymi Satanaspa munachisqantapas mana chaskikurqanchu (Mat. 4:​3, 4). Orqo patapi yachachishaspapas willarqanmi imaynas Dios serviyta ñaupaqman churananchis chayta (Mat. 5:3). Chhaynataq chayqa tapukuy: “¿Iman noqapaq aswan importante Jehová Diosta serviychu icha aychaypa munasqanta maskhaychu?”, nispa.

13. a) ¿Juchachu mijuypas ujaypas imachus kaqninchiswan kusirikuypas? b) ¿Piqpa yuyaychasqantan kasukunanchis? (1 Corintios 10:​6, 7, 11).

¹³ Arí, manan juchachu ima necesitasqanchistapas Jehová Diosmanta mañakuyqa, manan juchachu chaykunawan kusirikuypas (Luc. 11:3). Bibliapas willanmi imaynas mijunanchispaq ujananchispaq llank’aspaqa kusisqa kanchis chayta, imaynas “chaykunaqa cheqaq Diospa makinmanta jamun” chaytapas (Ecl. 2:24; 8:15; Sant. 1:17). Chhaynaña chaypas manan chaykunamanchu kallpatapas yuyaytapas mastaqa qonanchis. Chaytan apóstol Pablopas judío runakunaman yuyarichirqan llaqtankuq tukupunan cercapiña kashaqtin. Paykunamanmi willarqan imaynas mana ñaupa Israel runakuna jinachu kananku karqan chayta, imaynas ama “mana allinkuna ruwayta munapayaq” runakuna jinachu kananku chayta (leey 1 Corintios 10:​6, 7, 11). Chay Israel runakunaqa Jehová Diospa qosqan mijuytapas mana allinpaqmi qhawarichipurqanku (Núm. 11:​4-6, 31-34). Chaymantapas qorimanta ruwasqa torillotan yupaycharqanku. Chaypin paykunaqa mijurqanku ujarqanku kusirikurqanku ima (Éx. 32:​4-6). Chaykunatan apóstol Pabloqa yuyarichirqan ñaupa tiempo iñiqkunaman. Ñataq Jerusalén llaqta thunisqa kanan cercapiña kasharqan chayqa allin yuyaywanmi paykunaqa kausananku karqan. Kay tiempopipas kay millay pachaq tukukuyninqa cercapiñan kashan. Chaymi noqanchispas apóstol Pabloq yuyaychasqantaqa kasukunanchis.

14. Bibliaq nisqanman jina, ¿imaynan mijuy kanqa mosoq pachapi?

¹⁴ Jesusmi Yayayku mañakuyta yachachishaspa nirqan: “Kunan p’unchaypaq t’antaykuta qowayku”, nispa. Chaymantapas rimarqanmi imaynas Diospa munaynin janaq pachapi jina kay pachapipas ruwakunqa chaymanta (Mat. 6:​9-11). Chhaynaqa, ¿imaynataq mosoq pachapi kausayri kanqa? Isaías 25:​6-8 textopin Jehová Dios willawanchis imaynas Diospa gobiernonpiqa allin mijuykuna kanqa chayta. Salmos 72:16 textopipas  willashanmi imaynas “kay pachapiqa mana tukurikuq mijuy kanqa” chayta, imaynas “orqo patakunapi askhallaña, sumaqllaña wiñanqa” chayta. Chhaynataq kausay kanqa chayqa, ¿ñachu munashankiña chaypi gustasqasuyki mijunata wayk’ukuyta otaq juj mosoq mijunata wayk’ukuytapas? ¿Ñachu munashankiña chajraykipi uvasta llank’aytapas? (Isa. 65:​21, 22). Chay munay bendicionkunataqa llapanchismi chaskisunchis.

15. ¿Imatan yachananku kanqa chay tiempopi kausarimpuq runakuna? (Juan 6:35).

¹⁵ (Leey Juan 6:35). ¿Iman kanqa Jesús t’antata askhayachispa mijuchisqan runakunamanta? Yaqapaschá paykunamanta wakinwanqa tupasunchis. Manaña Jesuspi iñirqankuchu chaypas yaqapaschá kausarimpunqaku (Juan 5:​28, 29). Ichaqa kausarimpunqaku chayqa, yachanankun kanqa imaraykus Jesús “noqan kausay qoq t’antaqa kani. Pipas noqaman jamuqqa manan jayk’aqpas yarqachikunqachu, pipas noqapi iñiqqa manan jayk’aqpas ch’akichikunqachu”, nispa nirqan chayta. Paykunarayku Jesuspa wañusqanpin iñinanku kanqa. Chaymantapas mosoq pachapiqa llapa kausarimpuq runakunamanmi yachachikunqa, chayllaraq naceq wawakunapas yachachisqan kanqaku. Chay llank’aypin llapanchis yanapakusunchis. Chaypi yanapakuyqa t’antata mijuymantapas aswan munayraqmi kanqa. Chaypiqa Diosta serviymi imamantapas aswan importante kanqa.

16. ¿Imamantan qatimuq yachachikuypi yachasunchis?

¹⁶ Kaykamaqa wakillantan Juan 6 capitulomanta yacharamunchis. Wiraqochanchis Jesusqa astawanraqmi wiñay kausaymantaqa rimarqan. Chaykuna rimasqanmantan judío runakunaqa yachayta munarqanku. Noqanchispas chaykunataqa allintan yachananchis. Qatimuq yachachikuypin astawan yachasunchis Juan 6 capitulomanta.