1. ¿Imatan Jehová Dios ruwanqa juchankumanta pesapakuqkunawan?

 JEHOVÁ Diosqa kamawaqninchis, kamachiwaqninchis, juezninchismi. Chaymantapas munakuq Taytanchismi (Sal. 100:3; Isa. 33:22). Payqa liston kashan perdonawananchispaq, chaypaqmi ichaqa jucha ruwasqanchismanta sonqomanta pesapakunanchis (Sal. 86:5). Chayraykun profeta Isaiaswan qelqachirqan: “Sansaq-puka jinaña juchaykichis kashan chaypas, rit’ita jinan yuraqyachisaq”, nispa (Isa. 1:18).

2. ¿Imatan ruwananchis jujkunawan thajpi kausananchispaq?

² Juchayoq runa kasqanchisraykun llapanchispas pantanchispuni imallapipas (Sant. 3:2). Chaywanpas atisunmanmi allin amigokunayoq kayta. Chaypaqmi ichaqa perdonayta yachananchis (Prov. 17:9; 19:11; Mat. 18:21, 22). Jehová Diosqa maytan munan noqanchispura perdonanakunanchista (Col. 3:13). Payqa tukuy tiempon perdonawanchis, noqanchispas chhayna perdonaykukuqmi kananchis. Chhaynapin jujkunawan thajpi kausasunchis (Isa. 55:7).

3. ¿Imatan kay yachachikuypi yachasunchis?

³ Juchayoq runakunaña kanchis chaypas atisunmanmi Jehová Dios jina jujkunata perdonayta. Ichaqa, ¿imatan juj iñiqmasinchis ruwanan jatun juchaman urmaspa? ¿Imaraykun Jehová Dios munan jujkunata perdonananchista? ¿Imatan yachasunman jujkunaq juchallikusqankurayku wakin hermanonchiskunaq sufrisqankumanta? Chaykunamantan kay yachachikuypi yachasunchis.

4. a) ¿Imatan ruwanan jatun juchaman urmaq iñiqmasinchis? b) ¿Imatan umalliqkuna ruwananku?

⁴ Mayqen iñiqmasipas jatun juchaman urmaspaqa iñiq t’aqapi umalliqkunamanmi willakunan. 1 Corintios 6:9, 10 textokunapin willashan jatun juchakunamanta. Chay juchakunaman urmaspaqa Jehová Diospa kamachikuyninkunatan p’akishasunman. Mayqen hermanopas jatun juchakunaman urmaspaqa Jehová Diosmantan perdonta mañakunan, chaymantapas umalliqkunamanmi willakunan (Sal. 32:5; Sant. 5:14). ¿Imatan umalliqkuna ruwananku? Jehová Diosmi iñiq t’aqapi umalliqkunata churan juchallikuq iñiqmasikunata juzganankupaq. Ichaqa Jehová Diosllan atin ima juchanchistapas perdonaytaqa, chaytataqmi ruwan Jesuspa wañusqanrayku * (1 Cor. 5:12). Chayraykun umalliqkunaqa manaraq pitapas juzgashaspa tapukunanku: “¿Ñaupaqmantañachu chay juchata ruwananpaq yuyaykurqan? ¿Unay tiempochu chay jucha ruwasqanta pakarqan? ¿Unay tiempochu chay juchata ruwasharqan? Chaymantapas, ¿sut’itachu rikuchishan chay jucha ruwasqanmanta pesapakusqanta?”, nispa (Hech. 3:19).

5. ¿Imaynan iñiqmasikuna kanqaku umalliqkuna Jehová Diospa munasqanman jina imatapas ruwaqtinku?

⁵ Umalliqkunaqa Diospa simintan allinta t’aqwinanku juchallikuq iñiqmasita Jehová Diospa munasqanman jina juzganankupaq, chayta ruwaspan janaq pachapi imachus ruwakusqanman jina ruwashanku (Mat. 18:18). Jehová Diospa munasqanman jinachus umalliqkuna pitapas juzganqaku chayqa iñiq t’aqaq allinninpaqmi kanqa. ¿Imarayku? Sichus juchallikuq iñiqmasi juchanmanta mana pesapakunqachu chayqa iñiq t’aqamantan qarqosqa kanan. Chayta ruwaspan umalliqkunaqa wakin iñiqmasikunaq allinninta maskhashanku (1 Cor. 5:6, 7, 11-13; Tito 3:10, 11). Chaymantapas umalliqkunaqa juchapakuq iñiqmasitan yanapankuman juchanmanta pesapakunanpaq, chhaynapi Diospa perdonasqan kananpaq (Luc. 5:32). Sichus juchallikuq juchanmanta pesapakun chayqa umalliqkunan paypaq Jehová Diosmanta mañapunku, chhaynapi jujmanta Jehová Dioswan amigontin kapunanpaq (Sant. 5:15).

6. ¿Perdonanmanchu Jehová Dios iñiq t’aqamanta qarqosqa iñiqmasita?

⁶ ¿Iman pasanqa juchallikuq iñiqmasiwan jucha ruwasqanmanta mana pesapakuqtin? Chhayna kaqtinqa iñiq t’aqamantan qarqosqa kanqa. Sichus tiyasqan nacionpi kamachikuykunata mana kasukuspa mana allinta ruwarqan chayqa manan umalliqkunaqa chay mana allin ruwasqanmantaqa pakaykunankuchu. Jehová Diosmi autoridadkunaman atiyta qon mana allin ruwaqkunata castiganankupaq, chay ruwasqankumanta pesapakunkumanña otaq manaña chaypas (Rom. 13:4). Ichaqa sichus juchallikuq iñiqmasi yuyayninman kutispa sonqomanta pesapakunqa chayqa Jehová Diosqa liston kashan perdonananpaq (Luc. 15:17-24). Jatun juchataña ruwarqan chaypas (2 Crón. 33:9, 12, 13; 1 Tim. 1:15).

7. ¿Iman jujkunata perdonay?

⁷ Noqanchisqa manan atiyniyoqchu kanchis Jehová Dios juchallikuqta perdonanqachus icha manachus chayta ninanchispaqqa. Chayraykun mana chaymantaqa llakikunanchischu. Ichaqa, ¿imata ruwananchispaqmi kallpachakunanchis? Sichus pipas noqanchis contra mana allinta ruwanman jinaspa perdonta mañakuwasunman chayqa manan phiñasqallachu kananchis. Manaña perdonta mañakuwasunmanchu chaypas  perdonananchismi. Chayta ruwayqa manapaschá facilchu kanqa, ichaqa kallpachakunanchismi chayta ruwananchispaq. 1994 watamanta, 15 setiembre killamanta, La Atalaya qelqapin nirqan: “Pitapas perdonaspaqa manan mana allin ruwasqanta “allinmi” niychu. Pitapas perdonayqa Jehová Diospa makinman chayta juzgananpaq saqeymi. Payqa chanin Jueztaq chayqa yachanmi imaynata chayta juzgayta”, nispa. ¿Imaraykun Jehová Dios munan jujkunata perdonananchista? ¿Imaraykun Jehová Diospa chaninta imatapas juzgananpi confiananchis?

8. ¿Imata ruwaspan Jehová Dios khuyapayakuq kasqanmanta agradecido kasqanchista rikuchisunman?

⁸ Jujkunata perdonaspaqa Jehová Dios khuyapayakuq kasqanmanta agradecido kasqanchistan rikuchinchis. Juj kutinmi Jesusqa qatikuqninkunaman yachachishaspa Taytan Jehová Diosta juj reywan rijch’anachirqan. Chay reyqa kamachinta khuyapayaspan llapa manunta perdonapurqan. Chay kamachin ichaqa kamachimasinman qolqe manusqanta mana perdonarqanchu (Mat. 18:23-35). ¿Imatan Jesús chaywan yachachiwanchis? Sichus Jehová Dios khuyapayakuq kasqanmanta agradecido kasunchis chayqa Jehová Dios jinan jujkunata perdonasunchis (Sal. 103:9). Chaymanta rimaspan chay Qhawaq qelqanchispi nillarqantaq: “Askha kutitaña jujkunata perdonarqanchis chaypas manan jayk’aqpas Jehová Dios jinaqa perdonasunmanchu. Jehová Diosqa Jesuspa wañusqanraykun tukuy tiempo perdonawanchis”, nispa.

9. ¿Imayna runakunatan Jehová Dios khuyapayan? (Mateo 6:14, 15).

⁹ Jujkunata perdonasun chayqa Jehová Diosmi perdonawasun. Jehová Diosqa khuyapayakuqkunatan khuyapayan (Mat. 5:7; Sant. 2:13). Chhayna khuyapayakuq kanankupaqmi Jesuspas qatikuqninkunata yachachirqan (leey Mateo 6:14, 15). Jehová Diosqa ñaupaqmantañan serviqninkunata yachachirqan khuyapayakuq kanankupaq. Jobmanta yachasun, paytaqa kinsa amigonkunan mana allin rimaykunawan k’irirqanku. Paykunan karqanku Elifaz, Bildad, Zofarpiwan. Jehová Diosmi ichaqa Jobta kamachirqan paykunapaq mañapunanpaq. Chayta kasukusqanwanmi Jobqa khuyapayakuq kasqanta rikuchirqan. Chhayna kasqanraykun Jehová Diosqa Jobta bendecirqan (Job 42:8-10).

10. ¿Imaraykun jujkunapaq phiñasqa kay mana allinchu? (Efesios 4:31, 32).

¹⁰ Jujkunapaq phiñasqa kayqa manapunin allinchu. Phiñasqa kayqa juj q’epi jinan noqanchispaq kanman, chayraykun Jehová Diosqa kallpachawanchis chay phiñakuyta saqepunanchispaq (leey Efesios 4:31, 32). Paymi niwanchis: “Ama phiñakuychu, ama k’araqtaqa phiñakuychu”, nispa (Sal. 37:8). Sichus chay niwasqanchista kasukusunchis chayqa thajmi kasunchis (Prov. 14:30). Jujkunapaq phiñasqa kayqa venenotapas tomashasunman jinan kanman, noqanchis kikinchistataqmi mana allinta ruwakushasunman. Chayraykun kallpachakunanchis jujkunata perdonananchispaq, chayta ruwayqa allinninchispaqmi kanqa (Prov. 11:17). Chayta ruwaspan thaj kasunchis, Jehová Diostapas kusisqan servisunchis.

11. ¿Ima ninmi Biblia vengakuymanta? (Romanos 12:19-21).

¹¹ Ama vengakusunchu aswanpas Jehová Diosman chayta saqesun. Jehová Diosqa manan munanchu vengakunanchistaqa, aswanpas paymanmi chaytaqa saqenanchis (leey Romanos 12:19-21). Juchayoq runa kasqanchisraykun  mana atinchischu chanillanta pitapas juzgayta. Jehová Diosmi ichaqa atiyniyoq kasqanrayku chanillanta pitapas juzgan (Heb. 4:13). Mayninpiqa yaqapaschá pipaqpas phiñasqa kasqanchisrayku mana allinta imatapas ruwasunman. Chaymi apóstol Santiagopas nirqan: “Runaq phiñakuyninqa manan Diospa chanin kaynintachu apamun”, nispa (Sant. 1:20). Chhaynaqa Jehová Diosmanmi ima problemanchistapas saqenanchis, paymi chanillanta pitapas juzganqa.

12. ¿Imata ruwaspan Jehová Diospi confiasqanchista rikuchinchis?

¹² Jujkunata perdonaspaqa Jehová Diospi confiasqanchistan rikuchinchis. Sichus Jehová Diosman ima problemanchistapas saqesunchis chayqa Jehová Diospi confiasqanchistan rikuchishanchis. Payñan chay mana allinkunataqa allichanqa. Chayraykun mosoq pachapiqa manaña imapas k’iriwasunñachu, aswanpas “ñaupaq sucedesqankunaqa qonqasqan kapunqa, manañan yuyarisqapasñachu kanqa” (Isa. 65:17). Ichaqa, ¿imatan ruwasunman pipaqpas phiñasqa kaqtinchis? Juj hermanonchiskunamanta yachaymi yanapawasunchis.

13, 14. ¿Imatan yachasunman Tonymanta Josemantawan?

¹³ Askha iñiqmasinchiskunan jujkunata perdonarqanku sinchi k’irisqaña jujkunaq mana allin ruwasqankuwan kasharqanku chaypas. Ichaqa, ¿imaynatan chay ruwasqanku paykunata yanaparqan?

¹⁴ Yachasun Filipinas nacionpi tiyaq Tony hermanonchismanta. * Manaraq Jehová Diospa testigon kashaqtinsi kuraq wayqenta wañuchipusqaku. Payqa yacharusqas José sutiyoq runa wayqenta wañuchisqanta. Tonyqa sinchi maqakuq mana allin runas kasqa, chayraykus vengakuyta munasqa. Josetaqa carcelpis wisq’asqaku Tonyq wayqenta wañuchisqanmanta. Chaysi Tonyqa piensaykusqa: “Carcelmanta lloqsiramuqtinmi wañuchipusaq”, nispa. Chayraykus juj armata rantikusqa. Tiempowansi ichaqa Jehová Diospa testigonkunawan Biblia estudiayta qallarisqa. Paymi willakun: “Bibliata estudiaymi yanapawarqan imayna kasqayta cambianaypaq, sinchi phiñakuq kasqaytapas saqepunaypaq”,  nispa. Tonyqa tiempowanmi bautizakapusqa, chaymantataq iñiq t’aqapi umalliq kapusqa. Chaymantan ichaqa yacharusqa wayqenta wañuchiq Josepas Jehová Diospa testigon kapusqanta. Paywan tupaqtinsi Tonyqa Joseta abrazaykusqa, jinaspa nisqa: “José perdonaykin”, nispa. Chayta ruwaqtinsi Tonyqa ancha kusisqapuni kasharqan. Tony hermanonchisqa perdonaytan yacharqan, chayraykun Jehová Diosqa bendecirqan.

15, 16. ¿Imatan yachasunman Peter, Sue casarasqa iñiqmasikunamanta?

¹⁵ Kunanqa yachasunchis Peter hermanonchismanta Sue esposanmantawan. 1985 watapis juj runa bombata juñunakunanchis wasipi churasqa, chaysi chaypi kashaqtinku chay bomba t’ojasqa. Sue hermananchisqa chay Bombaq t’ojasqanwansi sinchi k’irisqa tarikusqa, manas allintañachu rikupusqa ni uyarisqapas. * Jinas chay casarasqa hermanonchiskunaqa tapukullaqkupuni: “¿Pitaq chay bombatari churanman karqan?”, nispa. Tiempowansi chay bombata churaq runata tarisqaku, jinaspa tukuy tiempo carcelpi wisq’asqa kananpaq nisqaku. Chaysi hermanonchiskunata tapusqaku: “¿Chay runata perdonankichischu?”, nispa. Jinas paykunaqa kutichisqaku: “Jehová Diosmi yachachiwarqanku imamantapas phiñasqalla kaspaqa imaymana sasachakuykunapi tarikunaykuta. Chayraykun Jehová Diosmanta mañakurqayku ama phiñasqalla kanaykupaq”, nispa.

¹⁶ ¿Facilchu karqan casarasqa hermanonchiskunapaq perdonay? Manan. Paykunan ninku: “Mayninpiqa chay pasawasqankuta yuyarispan phiñasqa kayku, ichaqa kallpachakuykun chaykunapi ama piensanaykupaq. Chayta ruwaspallan thaj kayku. Chaymantapas maytan munaykuman chay bombata churaq runa Jehová Diospa testigon kapunanta, chhaynapi sumaqta chaskiykunaykupaq. Chay kutipi pasawasqankuwanmi sut’ita repararqayku Jehová Diospa yachachikuyninkunaqa may allinpuni kasqanta. Chaykunan yanapawarqanku ama phiñasqalla kanaykupaq. Chaymantapas pisi tiempollamantan Jehová  Diosqa chay mana allinkunaq pasasqanta allichanqa, chayta yachaymi sonqochawanku”, nispa.

17. ¿Imatan yachasunman Myra hermananchismanta?

¹⁷ Myra hermananchismantañataq yachasun. Payqa casarasqa kashaspañan Jehová Diospa testigon kapurqan, iskay wawakunayoqtaqmi karqanpas. Qosanmi ichaqa mana munarqanchu Jehová Diospa testigon kayta, tiempowantaq wasanchay juchata ruwaspa familianta saqepurqan. Myra hermanchismi nin: “Qosay saqepuwaqtinqa manan ima ruwaytapas atirqanichu, sinchi llakisqa, sonqo nanasqa, phiñasqa iman kasharqani”, nispa. Paymi nillantaq: “Askha killakunan phiñasqa llakisqa kasharqani, ichaqa chhayna kasqayqa manan yanapawarqanchu Jehová Dioswanpas hermanonchiskunawanpas allin amigontin kanaypaqqa”, nispa. Myra hermananchisqa manañan ñaupa qosanpaqqa phiñasqañachu kashan, aswanpas munanmi Jehová Diosta reqsinanta. Chaymantapas kallpachakushanmi ñaupaqllaman purinanpaq, sapallanña iskaynin wawankuta uywashan chaypas kusisqan Jehová Diosta servishan.

18. Jehová Diosqa chanin Jueztaq chayqa, ¿imamantan manapuni iskayananchischu?

¹⁸ Jehová Diosqa chanin Juezmi, chaymi mana llakikunanchischu jujkunata imayna juzgananmantaqa, payñan chaytaqa ruwanqa (Rom. 14:10-12). Chanin Dios kasqanmantaqa manapunin iskayananchischu. Payqa kamachikuyninkunaman jinan chaninta pitapas juzganqa (Gén. 18:25; 1 Rey. 8:32). Manan jayk’aqpas mana chanintaqa imatapas ruwanqachu.

19. ¿Imatan pisi tiempollamanta Jehová Dios ruwanqa?

¹⁹ Jehová Diosqa pisi tiempollamantan imaymana llakikuykunata, ñak’ariykunata, mana allin ruwaykunatapas tukuchipunqa. ¡Maytachá munashanchis chay p’unchay chayamunantaqa! (Sal. 72:12-14; Apo. 21:3, 4). Chay mana allinkunaqa qonqasqan kapunqa, manañan jayk’aqpas yuyarisunñachu. Chayraykun kallpachakunanchis Jehová Dios jina jujkunata perdonananchispaq.