1. a) ¿Imatan runakuna yuyaykunku kamachi kaqkunamanta? b) ¿Imayna kamachi kaymantan riman Romanos 6:22 texto?

ASKHA runakunan yuyaykunku kamachi kaqkunaqa patronninkuq pisichasqan ñak’arichisqan kasqankuta. Diospa kamachinkunan ichaqa, paykunallamanta kamachi kayta akllakunku munakuq Patronniyoq kasqankurayku. Pablon ñawpa tiempopi cristianokunata nirqan Diosta munakusqankurayku kamachi hina servinankupaq (Rom. 6:22). ¿Imayna kamachi kaytaq chayri? ¿Imatan ruwananchis ama kay pachaq hinallataq Saqraq kamachin kananchispaq? ¿Ima saminchaytan chaskinqaku Diospa kamachinkuna?

2. a) ¿Imaraykun huk kamachi patronninwan qhepakapuq? b) ¿Imatan huk kamachi ninrinta t’oqochikusqanpi rikuchiq?

² Israel llaqtaman huk kamachikuyta Diospa qosqanmi yanapawasun imayna kamachi kananchismanta allinta entiendenapaq. Ñawpa tiempopi hebreo kamachi runakunan qanchis watamanta kacharipusqa kapunanku karqan (Éx. 21:2). Sichus huk kamachi patronninta anchata munakusqanrayku paywan qhepakapuyta munaq chayqa, Kamachikuy Simi nisqantan ruwanan karqan. Chaypaqmi patronnin punkumanpas otaq punku k’aspimanpas sayaykachispa ninri ura puntanta t’oqonan karqan (Éx. 21:5, 6). ¿Imaraykun chayta ruwaq? Hebreo simipiqa kasukuy simin uyarikuywan tupan. Chaymi kamachiqa ninrinta t’oqochikusqanpi rikuchiq patronninta servishallay munasqanta. Chaymi tupan Diosman prometekusqanchiswan. Diosman prometekusqanchispin rikuchirqanchis payta munakusqanchisrayku kamachin kay munasqanchista.

3. ¿Imaraykun Diosta servinapaq prometekurqanchis?

³ Manaraq bautizakushaspan decidikurqanchis Diospa kamachinkuna kanapaq. Payta servinapaq prometekusqanchispin  nirqanchis: “Kasukusaykin, munayniykitan hunt’asaq”, nispa. Chayta ruwanapaqqa manan pipas tanqawarqanchischu. Wayna-sipaskunapas paykunallamantan chaytaqa decidinku manan tayta-mamanta kusichiyta munaspachu. Arí, llapa cristianokunapas patronninchis Jehová Diosta munakuspan payta servinapaq prometekurqanchis. Pablon nirqan: “Diosta munakuspanchisqa kamachikusqankunatan kasukunchis”, nispa (1 Juan 5:3).

4. ¿Imaynapin ‘chanin kawsaypa kamachin’ kapunchis?

⁴ Maytan Diosta gracias ninchis kamachin kasqanchismanta. Jesuspa wañusqanpi iñisqanchismi, huchaq kamachin kaymanta kacharichiwarqanchis. Pantaq runaña kanchis chaypas, Jehová Diosta Jesustawanmi akllakurqanchis patronninchis kanankupaq. Chaytan Pablo kay hinata sut’incharqan: “Huchapaqqa wañusqapuniña kasqaykichista yuyaychis, Diospaqtaq ichaqa Señorninchis Jesucristowan hukllachasqa kawsashasqaykichista yuyaychis. Qankunaqa allintan yachankichis, pipas kamachi kananpaq huk runaman k’askaykakapun chayqa, chay runaq kamachinmi kapun, paytan kasunpas. Chay hinan, huchata kasuqqa wañunqa, Diosta kasuqtaq chaninchasqa kanqa. Ichaqa Diosman gracias kachun, qankunan ñawpaqqa huchaq kamachin karqankichis, kunantaqmi tukuy sonqoña kasukushankichis, imayna yachachikuytachus chaskisqaykichisman hina. Kaqllataq huchaq kamachinmanta kacharichisqaña kaspa, qankunaqa chanin kawsaypa kamachinña kashankichis”, nispa (Rom. 6:11, 16-18). Chaypin Pablo rimarqan ‘tukuy sonqowan kasukuymanta’. Arí, Diosman prometekusqanchispin rikuchinchis tukuy sonqowan kasukuy munasqanchista. Hinaspapas payqa chanin Diosmi, chaymi payman prometekusqanchispi ‘chanin kawsaypa kamachin kapunchis’.

5. ¿Imawanmi sapa p’unchay maqanakunchis pantaq runa kayninchispi?

⁵ Diosta serviqkunaqa maqanakuypi hinan tarikushanchis. Ñawpaqtaqa Pablo hinan huchawan maqanakushanchis. Paymi nirqan: “Sonqoypiqa Diospa kamachikuy siminwanmi kusikuni. Cuerpoypin ichaqa wak kamachikuq kasqanta reparakuni, chayqa huchan. Chay huchaqa munayniypa contranmi hatarin, hinaspan cuerpoypi kaq kamachikuqman hap’iykachiwan”, nispa (Rom. 7:22, 23). Pantaq runa kasqanchisraykun ñoqanchispas mana allin munapayaykunawan sapa p’unchay maqanakushanchis. Chaymi Pedro yuyaychawanchis: “Kamachikaymanta kacharichisqa runakuna hina puriychis, ichaqa paqtataq kacharichisqa kaspaykichis mana allinkaqta ruwawaqchis, aswanpas Diospa kamachinkuna hina kawsaychis”, nispa (1 Ped. 2:16).

6, 7. ¿Imatan Satanás ruwashan kay pachapi kaqkunawan sonqonchista suwananpaq?

⁶ Chaymantapas Saqraq munaychakusqan pachawanmi maqanakushanchis. Saqraqa imaymana trampakunawanmi Diosmanta Jesusmantawan t’aqayta munawanchis. Kamachin kananchista munaspan imaymana tentacionkunata churawanchis (leey Efesios 6:11, 12). Payqa kay pachapi tukuy ima kaqkunawanmi sonqonchista suwayta munawanchis. Chaymi Juan nirqan: “Pipas kay pachapi kaqkunata munakuqqa manan Yayata munakunchu. Kay pachaq kaqninkunaqa kaykunan: aychaq millay munayninkuna, ñawiq rikusqan millay munapakuykuna, kay pacha kawsaypi hatunchakuykuna ima, chaykunaqa manan Dios Yayamantachu paqarimun, aswanpas kikin kay pachamantan”, nispa (1 Juan 2:15, 16).

⁷ Satanasmi runakunaq sonqonpi yuyaykachin qolqeyoq kaspalla kusisqa  kawsanankuta. Chaymi runakunaqa astawanraq imatapas munanku. Tukuyneqpin hatun tiendakunata hatarichishanku, propagandakunapin rimamushanku allin kaqkunata rantispa allin kanamanta. Hinaspapas q’ochukuspalla kanapaqmi munay llaqtakunata mana reqsisqa runakunawan viajanapaq munachiwanchis. Arí, kay pachaq kawsasqanta hina kawsanapaqmi tukuy ladopi niwanchis “aswan allin kay” nispa.

8, 9. ¿Ima sasachakuypin rikukusunman qolqe sonqo kayman urmaspa?

⁸ Chay hina kawsayman k’askakuq cristianokunamantan Pedro nirqan: “Paykunaqa p’unchaypacha mana chanin chinkay kawsaypi purisqankuwan q’ochukunku. Qankunawanraqtaqmi paykunaqa mikhunankupaq huñukunku, ichaqa sinchi p’enqaymi millaymi kanku, qankunata q’otuspataq kusikunku. Anchaykachaq yanqa simikunatan rimanku, aychaq millay munayninman hina chinkaypi kawsanankupaq yuyaychanku, pantaypi kawsaqkuna ukhumanta ayqekapushaq runakunatapas q’otunku. Kacharichisqa-kaytan paykunaman prometenku, ichaqa paykuna kikinkun qhelli kawsaypa watasqan kanku. Pipas atipachikun chayqa, chay atipaqninpa kamachinmi kapun”, nispa (2 Ped. 2:13, 18, 19).

⁹ “Ñawiq” munapayasqanta maskhayqa Saqraq kamachin kaymanmi tanqaykuwasun (1 Juan 5:19). Arí, Saqraq munapayachiwasqanchis qolqe sonqo kayman urmasun chayqa, manan faciltachu chaymanta kacharichikusun.

10, 11. a) ¿Pikunatan astawan Saqra qhawashan urmachinanpaq? b) ¿Imaynapin tarikunku profesional kanankupaq estudiaqkuna?

¹⁰ Saqraqa Edén huertapi hinan mana experienciayoq runakunata qhawashan urmachinanpaq, astawanqa wayna-sipaskunata. Payqa manan munanchu wayna-sipaskuna Diospa kamachin kanankuta. Tukuy atisqantan ruwashan cristianokuna iñiyninpi urmaspa Diosmanta karunchakunankupaq.

¹¹ Ninrinta t’oqochikuq kamachimanta rimasun. Ninrinta t’oqoruqtinkuqa maytachá nanan. Iskay kinsa p’unchaymanta nanay pasapuqtinmi ichaqa, pasaqpaq kamachi kapusqanmanta t’oqo ninriyoq qhepakapun. Wayna-sipaskunapaqpas sasapaschá kanqa wayna-sipasmasinkumanta huk hina kawsayta akllakuy. Saqraqa llapa runakunatan yuyaykachin kay pachapi pofesional kaspalla kusisqa kawsanankuta. Cristianokunan ichaqa yachanchis Diospa munayninta ruwaspalla kusisqa kawsananchista.  Jesusmi nirqan: “Kusisamiyoqmi huch’uyyaykukuspa ‘Diostan necesitani’ niqkunaqa”, nispa (Mat. 5:3, Edición 1988). Ñoqanchisqa Diosta servinapaqmi prometekurqanchis manan Saqrata servinapaqchu. Chaymi Simin Qelqata leenchis, chaypin ‘tutapas p’unchaypas yuyaymananchis’ (leey Salmo 1:1-3). Profesional kanankupaq estudiaqkunan ichaqa, mana tiempota aypachikunkuchu Bibliata leespa yuyaymananankupaq Diosta servinankupaqpas.

12. ¿Imatan wayna-sipaskuna akllakunkuman?

¹² Corinto llaqtapi cristianokunatan Pablo nirqan: “Kamachi kashaqtachus Dios waqyarqasunki chayqa, ama chaymantaqa llakikuychu. Kacharisqa kayta atinki chayqa, kacharichikuy”, nispa (1 Cor. 7:21). Chay tiempopi millay patronniyoq kamachipaqqa aswan allinmi karqan kacharichisqa kapuy. Kunanpas wakin nacionkunapin leyta churanku wayna-sipaskuna ima watankukama estudianankupaqpas, chay qhepamanmi paykunaqa libre kanku ima ruwaytapas akllakunankupaq. Chaypin wayna-sipaskunaqa akllakunkuman tukuy tiemponkuwan Diosta servinankupaq. Kay pachapi allin educacionta akllakuqkunan ichaqa manaña librechu kapunkuman (leey 1 Corintios 7:23).

13. ¿Ima educaciontan akllakunku Diosta serviqkuna?

¹³ Colosas llaqtapi cristianokunatan Pablo nirqan: “Makilla cuidakuychis, paqtan pipas q’otusunkichisman yanqa mana valeq yuyaykunawan, llulla yachachikuykunawan ima, paykunaqa manan Cristoq yachachisqantachu yachachinku, aswanpas runakunaq yachachikuynillantan kay pachata kamachiq espiritukunaq yachaynintawan yachachinku”, nispa (Col. 2:8). Kay tiempopi yachachiqkunaqa ‘runakunaq yachachikuyninman’ hinan, ‘yanqa mana valeq yuyaykunata, llulla yachachikuykunatawan’ yachachinku. Chay hina educacionta chaskiqkunaqa yanqa estudiayllan estudianku, chaymi kawsayninkupi ima sasachakuy kaqtinpas mana imayna allichayta atinkuchu. Diosta serviqkunan ichaqa pisi tiempollapi tukunapaq educacionta akllakunku, chaymi yanapan kapuqnillankuwan kawsaspa Diosta servinankupaq. Paykunaqa Pabloq kay nisqantan hap’ikunku: “Pipas imachus kapuqninwan sonqopas-sonqo kan chayqa, paypaqqa hatun qhapaq kayta tariy hinan Dios yupaychayqa. [...] Chayrayku, mikhunanchispaqpas p’achakunanchispaqpas kashaqtinqa, chaykunawanmi  sonqopas-sonqo kashananchis”, nispa (1 Tim. 6:6-8). Diplomakunata titulokunata maskhanankumantaqa, tukuy tiemponkuwanmi hukkunata yanapanku Jesuspa qatikuqnin kanankupaq (leey 2 Corintios 3:1-3).

14. ¿Imaynatan Pablo qhawarirqan Diospa, Jesuspa kamachin kayta?

¹⁴ Apóstol Pablomanta yachasun. Paytaqa judiokunaq kamachikuy siminta yachachiq Gamalielmi yachachirqan. Educación chaskisqanqa universidadpi estudiaywanmi tupanman. Ichaqa, ¿imaynatan qhawarirqan Diospa, Jesuspa kamachin kayta? Paymi nin: “Tukuy imaymanayoq kaytapas mana valeq q’opata hinan qhawani Señorniy Jesucristota reqsinaypaq. Payta reqsiymi may chaniyoqpuniqa. Cristoraykun lliwta saqepuni, hinaspa q’opata hina qhawarini Cristota chaskikuspa”, nispa (Filip. 3:8). Pay hina yuyaykuymi wayna-sipaskunata tayta-mamakunatapas yanapanqa ima educaciontapas allin yuyaywan akllanankupaq (14, 15 paginakunapi dibujokunata qhaway).

15, 16. a) ¿Ima educaciontan Diospa llaqtanpi chaskinchis? b) ¿Imapaqmi chay educacionta chaskinchis?

¹⁵ ¿Imatan astawan rikukun yaqa llapa universidadkunapi? Chaypi runakunaqa manan imawanpas kusisqachu kanku, chaymi autoridadkuna contra hatariyllapi yuyaykunku (Efes. 2:2). Diospa llaqtanmi ichaqa thak sonqoyoq runakuna ukhupi aswan allin educacionta chaskinchis. Sapa semanan Bibliamanta Allin Yachachiq Kanapaq Escuelapi yachachisqa kanchis. Hinaspapas kanmi solterokunapaq hinallataq casarasqa precursorkunapaq escuelakuna. Chay escuelakunan yanapawanchis Diosta patronninchista hina kasukunapaq.

¹⁶ Chaymantapas Internetpin quechua simipi qelqanchiskuna lloqsimushan (www.mt1130.com/quz), chaykunata t’aqwirispan sumaq yachaykunata tarisun. Chaykunapi educación chaskisqanchisqa Diosta yupaychanapaqmi. Hinaspapas chaypi yachasqanchiswanmi runamasinchista yanapasun Dioswan allipunakapunankupaq (2 Cor. 5:20). Chay yachayta chaskikuqkunaqa hukkunatan yanapallankumantaq (2 Tim. 2:2).

17. ¿Ima saminchaytan chaskikunku aswan allin educacionta akllakuqkuna?

¹⁷ Bolsa qolqemanta Jesuspa willasqan rikch’anachiypi patronmi iskay kamachinkunata “kusapuni” nirqan. Chay qhepamanmi aswan hatun llank’anata iskayninman qorqan (leey Mateo 25:21, 23). Kunanpas aswan allin educacionta akllakusun chayqa saminchaykunatan chaskisun. Chaypaq yachasun Michael waynamanta. Allin notakunata horqokusqanraykun profesorkuna kallpacharqanku universidadman haykunanpaq. Ichaqa manan munarqanchu, aswanmi pisi tiempolla estudiarqan huk oficiota yachananpaq. Pisi tiempomanta llank’ana tarisqantaqmi yanaparqan precursor kananpaq. ¿Imaninmi pay chay hina kawsay akllakusqanmanta? Ninmi: “Precursor kashaqtiy hinallataq kunan umalli kaspa educación chaskisqayqa manan imawanpas tupanmanchu. Maytaña qolqeta ganayman karqan chaypas, manan saminchaykuna chaskisqayta hinaqa chaskiymanchu karqan. ¡Maytan kusikuni universidadman mana haykusqaymanta!”, nispa.

18. ¿Imaraykun Diospa qowasqanchis educacionta akllakuy aswan allin?

¹⁸ Manan maypipas tarisunmanchu Diospa educacionninta hinaqa. Chayllan yanapawanchis Jehová Diosta kamachin hina servinapaq, ‘ismuqpaq nisqa kaymanta’ kacharichisqa kanapaq, “Diospa wawankunawan kuska kacharichisqa hatunchayninpi” kanapaqpas (Rom. 8:21). Ichaqa imamantapas astawanqa, patronninchis Jehová Diosta munakunapaqmi yanapawanchis (Éx. 21:5).