TUTAYAMUSHANÑAN Josetaq jardinninpi kashan. Chay jardinpiqa datil palmerakuna, frutayoq sach’akunachá wiñan, qochapipas sumaq t’ikakunachá kan. Payqa rikushanmi wasi perqan qhepallanpi palacioq llanthunta, uyarishantaqmi Manasés wawan sullk’a wawan Efrainta pukllachispa asichisqanta. Esposanpas asikuspachá wawankunaq pukllasqanta qhawashan. Joseqa kusisqan kashan Diospa bendecisqanta qhawarispa.

Kurak wawanpa sutinmi Manasés, chay sutiqa “Diosmi qonqachipuwan” ninantan nin (Génesis 41:51). Dioschá Josetaqa yanapan taytanta, wawqenkunata, wasinta yuyarispa llakikuyninta atipananpaq. Paytaqa wawqenkunan cheqnikuspa ñak’arichirqanku, wañuchiyta imaraqmi munarqanku. Chay qhepamantaq huk runakunaman venderqanku. Chaymantapachan Joseqa imaymana llakikunapi rikukurqan. Unaymi kamachi runa kapurqan. Qhepamanmi carcelpi wisq’arqanku cadenakunawan imaraqmi watasqa karqan. Kunanmi ichaqa kawsaynin cambiapun, payqa ancha atiyniyoqmi Egipto llaqtapi kapun. *

Joseqa rikushanmi Jehová Diospa willachisqan llapallan hunt’akushasqanta. Qanchis watapi askha mikhuy kanan tiempopin kashanku, llapa mikhuykunatataqmi Joseqa t’aqena wasikunapi waqaychashan. Egipto llaqtayoq Asenat sutiyoq warmiwanmi casarakapurqan iskaytaqmi wawankuna. Ichaqa manan qonqanchu taytan Jacobta, wawqen Benjaminta, llapa familiantapas. Yaqapaschá sonqonpi tapukun: “¿Allillanchu kashankuman? ¿Cambiankuñachu wawqeykuna?”, nispa. ¿Imatan pay ruwanman familianta yanapananpaq, yapamanta kuska kapunankupaqpas?

¿Yaqachu qanpas José hina tarikushanki? Yaqapaschá familiaykipipas kashan cheqninakuy, envidianakuy, traicionanakuypas. Chhayna kaqtinqa Josepa ejemplonmi yanapasunkiman.

Joseqa imaymana ruwanawanmi mana reparanpaschu watakuna pasasqanta. Hinan Diospa willachisqan hina, qanchis wata qhepaman yarqan tiempo chayamun. Manañan mikhuy wiñapunchu, chaymi huk llaqtakunapiqa manaña mikhuy kanchu, ‘Egipto suyuntinpin ichaqa mikhuy kan’ (Génesis 41:54). Josepa tukuy ruwasqanpas, Faraonman mosqokusqanta willasqanpas Egipto runakunaq allinninpaqmi.

Egipto runakunaqa anchatachá Joseta agradecekunku paykunarayku tukuy ruwasqanmanta. Josen ichaqa munan Diosllata agradecekunankuta. Ñoqanchispas José hinan ima ruway atisqanchistapas huch’uyyaykukuywan ruwananchis. Chhayna kasun chayqa, Diospa yanapayninwanmi ancha admiranakunata ruwasun.

 Pisi-pisimantan Egipto runakunaq mikhuyninpas pisiyapun. Chaymi runakunaqa faraonman rinku mikhuyta mañakuq, faraontaq paykunata nin: “Joseman riychis, hinaspa ruwaychis imatachus pay nisunkichis chayta”, nispa. Hinan Joseqa taqena wasikunata kichaspa runakunaman mikhuyta venden (Génesis 41:55, 56).

Ichaqa Canaanpi huk llaqtakunapi iman mana mikhuy kanchu. Josepa taytan Jacobmi uyarin Egipto llaqtapi mikhuy kasqanta. Chaymi wawankunata kamachin chay llaqtata rispa mikhuyta rantimunankupaq (Génesis 42:1, 2).

Jacobqa manan sullk’a churin Benjaminta kacharikunchu, aswanpas chunka wawankunallatan kachan Egipto llaqtaman. Payqa manachá qonqanchu churin Joseta wawqenkuna qhawariq kachasqanpi chinkapusqanta. Chay kutipin kurak wawankuna Josepa p’achanta yawarchasqata taytanman apamurqanku, hinan Jacobqa nirqan: “Ima phiña animalchá Josetaqa llik’irqarispa mikhurqon”, nispa (Génesis 37:31-35).

Jacobpa wawankunaqa karuta purispan Egipto llaqtaman chayanku. Hinaspan tapukunku maypi mikhuyta rantinankuta, hinan ninku kamachikuq Zafnat-paneaman rinankupaq, paymi karqan José (Génesis 41:45). Ichaqa paypa ñawpaqenpi kaspan mana reparankuchu wawqenku kasqanta, aswanpas Egiptopi kamachikuqta hinan rikunku. Chaymi chay tiempopi costumbre kasqanman hina ‘pampakama k’umuykukunku’ (Génesis 42:5, 6).

Josen ichaqa wawqenkunata rikuspa reqsinpacha. Wawqenkuna pampakama k’umuykushaqtinkun payqa yuyarin wayna kashaspa mosqokusqanta. Biblian nin: ‘Joseqa yuyarinmi paykunamanta mosqokusqankunata’, nispa (Génesis 37:2, 5-9; 42:7, 9). ¿Imatan José ruwanqa? ¿Phawarispachu abrazaykunqa icha vengakunqachu?

Jehová Diosqa munarqanmi Jacobpa mirayninmanta atiyniyoq llaqta paqarinanta, repararqantaqmi Diospa munayninpi chaykuna pasashasqanta. Chaymi payqa manan kaqratochu imatapas decidinan karan (Génesis 35:11, 12). Sichus wawqenkuna millay runakunalla kashankuman chayqa, ¿imaynatan Diospa munaynin hunt’akunman? Hinaspapas sichus José wawqenkunamanta vengakunanpaq decidenman chayqa, sullk’a wawqen Benjaminta taytantawanmi peligropi churanman. Chaymantapas manan yachanchu paykuna kawsashankuchus icha manachus chayta. Chaymi Joseqa mana willanchu pi kasqanta. Aswanpas wawqenkunatan pruebaman churan cambiankuchus icha manachus chayta yachananpaq. Chhaynapin payqa Dios munasqanman hina imatapas ruwanqa.

 Manapaschá Josepa kawsayninpi hinachu tarikunchis. Chaywanpas mayninqa familianchispi phiñachinakuy, t’aqanakuy kanman. Chhaynapi tarikuspan sonqonchispa munasqanta ruwayta munasunman. Ichaqa Josepa ejemplontan qatikunanchis, piensananchistaqmi imachus Jehová Diospa munasqanta (Proverbios 14:12). Allintaña familianchiswan kawsayta munanchis chaypas, Jehová Dioswan allinpi kaymi aswan allinqa (Mateo 10:37).

Joseqa wawqenkunaq sonqonpi imachus kasqanta yachananpaqmi pruebaman paykunata churan. Ñawpaqtan llaqta qhamiyaqmanta tumpan. Wawqenkunataq defiendekunankupaq willanku huk familiallamanta kasqankuta, sullk’a wawqenku wasinkupi kashasqanta ima. ¡Maytachá Joseqa kusikun sullk’a wawqen kawsashasqanta yachaspa! Chaymi wawqenkunata nin: “Kaypin reqsichikunkichis [...], manan kaymanta lloqsinkichischu sullk’a wawqeykichis hamunankama”, nispa. Chay qhepamanmi ichaqa paykunata nin wasinkuman kutispa sullk’a wawqenkuta pusamunankupaq, ichaqa hukninkutan qhepachin garantiata hina (Génesis 42:9-20).

Paykunaqa Zafnat-panea kamachikuq rimasqanku simita mana entiendenanpaq piensaspan ñawpanpi ninakunku: “Cheqaqtapunin wawqenchis contra huchallikurqanchis, rikurqanchismi sonqonpa sinchi llakikusqanta, pituchakushawaqtinchispas manan payta kasurparirqanchischu, chaymi kay sinchi llakikuyqa qatishawanchis”, nispa. “Josetaq paykunamanta anchhurirqan, hinaspan waqarqan” (Génesis 42:21-24). Sonqomanta pesapakuyqa manan imatapas mana allinta ruwasqanchismanta llakikuyllachu, chayta yachaspan Joseqa wawqenkunata pruebaman churashallan.

Joseqa Simeontan qhepachin, wakin wawqenkunatataq kachapun costalninkupi qolqeta pakachispa. Paykunan llaqtankuman chayaspa Jacob taytankuman willanku imachus sucedesqanta, hinaspan rimapayanku paykunawan Benjaminta kachananpaq. Egiptoman kutispan paykunaqa willakunku costalninkupi qolqe tarisqankuta, hinan kutichipuyta munanku. Chaywanpas Joseqa yachaytan munan cheqaqtapunichus millay sonqoyoq kasqankumanta cambiapusqankuta. Joseqa Benjamín sullk’anta rikuspaqa maytachá munan abrazaykuyta, ichaqa aguantakunmi. Chay qhepamanmi paykunata huk mikhuyman invitan, hinaspa llaqtankuman kachapun. Ichaqa Benjaminpa costalninpin qolqe copanta pakachin (Génesis 42:26-44:2).

Chay qhepallamanmi Joseqa runankunata kamachin paykunaman aypananpaq. Hinan Josepa wawqenkunaman aypaspa Benjaminpa costalninpi Josepa copanta tarispa payta suwamanta tumpanku. Hinan llapallanku Josepa wasinman kutinku. Chaypichá Joseqa rikunqa wawqenkuna imayna runakuna kasqankuta. Josetan Judá nin Benjaminpa rantinpi paypas llapa wawqenkunapas kamachin qhepakunankupaq. Josen ichaqa mana munanchu, ninmi: “Copata hap’iqllan kamachiyqa kanqa”, nispa (Génesis 44:2-17).

Chayta uyarispan Judaqa sonqomanta nin: “Pay sapallanñan qhepan mamanpa wawan, taytaykutaqmi anchata munakun”, nispa. Josepa sonqonqa “phoq” ninchá chayta uyarispa. Josewan Benjaminwanqa huk mamallamantan kanku, mamanqa Benjaminta wachakushaspan wañukapurqan. Chaychá Joseqa sullk’an Benjaminman anchata sonqollikun (Génesis 35:18-20; 44:20).

Judaqa astawanmi Joseta valekun Benjaminta kacharipunanpaq, pay kikintaqmi ofrecekun sullk’anpa rantinpi qhepananpaq. Sinchi llakisqan nin: “¿Imaynataq ñoqari taytayman kutipuyman mana waynantinri? Manan taytaypa mana allin kapusqanta rikuyta munaymanchu”, nispa (Génesis 44:18-34). Chaypin Joseqa yachan wawqen Judá khuyapayakuq, munakuq, sumaq runaman tukupusqanta.

 Joseqa manañan aguantakuyta atinchu sonqonpi sientesqanta. Hinan llapa kamachinkunata lloqsichispa alto kunkawan waqayta qallarin, faraonpa palacionpiraqmi waqasqan uyarikun. Wawqenkunatan nin: “Ñoqan José kashani”, nispa. Chayta uyarispan wawqenkunaqa mana ima niytapas atinkuchu. Josen ichaqa sapankankuta abrazaykuspa much’aykun (Génesis 45:1-15). Chayta ruwasqanpin Joseqa rikuchin perdonapusqanta; arí, payqa Jehová Dios hinan wawqenkunata khuyapayaspa perdonapun (Salmo 86:5). ¿Ñoqanchisri José hinachu hukkunata perdonanchis?

Chaykunata yacharuspan faraonqa Joseta nin taytanta llapa familiantawan Egiptoman apamunanpaq. Hinan Joseqa taytanta familiantawan usqhaylla pusachimun. Jacobqa wawanta rikuspan mayta waqaykun, hinaspa nin: “Kunanqa wañukapusaq, ñan uyaykita rikuykuniña, qanqa kawsashasqankin”, nispa (Génesis 45:16-28; 46:29, 30).

Jacobqa 17 watatawanmi Egiptopi kawsan. Payqa manaraq wañupushaspan 12 wawankunata bendicen sapankankumantaq willan qhepaman imachus paykunawan pasananta. Joseqa manaña kurakchu karqan chaypas, kurak kaq churiman tupaq herenciatan chaskin. Hinaspapas iskaynin wawankunan Israel llaqtaq 12 ayllumanta kapunanku karqan. ¿Judá wawqenri imatan chaskin? Wawqenkunamanta astawan pesapakusqanraykun Jacobqa nin paypa mirayninmanta prometesqa miray chayamunanta (Génesis 48, 49 capitulokuna).

Jacobqa 147 watanpin wañukapun. Hinan Josepa wawqenkunaqa manchasqa kashanku Josepa vengakunanmanta. Josen ichaqa sumaqta paykunata rimaykun, payqa yachanmi tukuy chaykunaqa Diospa munayninpi kasqanta. Chaymi nin: “Ama manchapakuychischu, ñoqaqa manan Dioschu kani”, nispa (Génesis 15:13; 45:7, 8; 50:15-21). Joseqa Jehová Diosllatan chanin juezpaq hap’ikun. Jehová Diosqa perdonanmi wawqenkunata, chaymi paypas perdonan (Hebreos 10:30).

Qanri, ¿perdonankichu qan contra huchallikuqkunata? Mayninqa sasan kanman paykunata perdonay, astawanqa yuyaypi imatapas ruwaqtinku. Chaywanpas sichus paykuna pesapakuqtinku José hina perdonasun chayqa, thakmi sonqonchis kanqa, hinallataq paykunapas. Chay hinapin Jehová Dios hina khuyapayakuq kasqanchista rikuchisun.