1, 2. (a) Akpale wa la awande mingi ayeke tingbi na ni laso? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article ni.) (b) Tënë wa la Bazengele Paul adabe ti e na ni? Ahundango ndo wa la e yeke kiri tënë na ni?

AHON ngu 30 tongaso awe, Osei, ^[1] so ayeke lani Témoin ape alondo na Ghana ague na Europe. Lo tene: “Hio tongaso mbi bâ lani so mingi ti azo asara sanka ti mbi. Dê asara nga ngangu. Na ngoi so mbi sigigi na yâ ti aéroport ti hon dê agbu mbi ngangu lâ oko dê agbu mbi tongaso ape, mbi komanse ti toto.” Teti ngu oko Osei alingbi lani ti wara nzoni kua ti nginza ape ndali ti so a yeke ngangu na lo ti manda yanga ti kodoro ni. Nga so lo yo mingi na kodoro ti lo, nzara ti afami ti lo agbu lo na lo bâ so lo yeke gi lo oko.

² Gbu li ti mo na ndo ti ye so mo ye azo asara na mo tongana mo yeke na yâ ti mara ti ye so. Biani a yeke nzere na mo mingi tongana na Da ti Royaume azo so aye mo ayamba mo na ngia atâa kodoro ti mo wala couleur ti mo. Bible awa atâ Chrétien atene: “Ala girisa pëpe tënë ti yambango agene nzoni.” (aHéb. 13:2).  Tënë ti Grec so a kiri peko ni na “yambango agene” aye ti tene “sarango nzoni bê na awande.” Tongaso zia e bâ ahundango ndo so: Jéhovah abâ awande tongana nyen? Ngbanga ti nyen a hunda peut-être ti tene e leke yâ ti bango ndo ti e na ndo ti awande? Tongana nyen la e lingbi ti mû maboko na azo so alondo na kodoro-wande so ayeke na yâ ti congrégation ti e ti bâ so ala yeke na ndo ti ala?

3, 4. Ti gue oko na Exode 23:9, Nzapa aye ti tene azo ti Israël asara ye na awande tongana nyen? Ngbanga ti nyen?

³ Na peko ti so Jéhovah azi azo ti lo na Égypte na ngbâa, lo mû na ala andia so afa na ala ti sara ye na nzoni bê na mbage ti awande so abungbi oko na ala (Ex. 12:38, 49; 22:21). Ndali ti so gigi akpengba ka mingi na awande, Jéhovah abâ lani lege ti ala na ndoye. Na tapande, ala lingbi ti ro alê ti kobe so azo ti fango lê ti kobe azia ni.—Lév. 19:9, 10.

⁴ Jéhovah ahunda gi na azo ti Israël ape ti ne awande, me lo ye ti tene ala dabe ti ala tongana nyen la dutingo wande ason. (Diko Exode 23:9.) Même kozo si azo ti Israël aga angbâa lani na Égypte, azo ti Égypte aye ala ape ndali ti so ala yeke nde (Gen. 43:32; 46:34; Ex. 1:11-14). Na ngoi so azo ti Israël ayeke lani awande, gigi akpengba na ala ngangu. Jéhovah aye ti tene ala dabe ti ala na ni nga ti sara nzoni bê na awande.—Lév. 19:33, 34.

5. Nyen la ayeke mû maboko na e ti sara ye na nzoni bê na awande tongana ti Jéhovah?

⁵ Laso, e hinga so Jéhovah angbâ ti pensé na azo so alondo na kodoro-wande so ayeke ga na abungbi na yâ ti congrégation ti e (Deut. 10:17-19; Mal. 3:5, 6). Gbu li ti mo kete na ndo ti akpale so awande alingbi ti wara. Na tapande peut-être ala hinga fini yanga ti kodoro ni ape wala a sara ye na ala na lege ni ape. Zia e sara ngangu ti mû maboko na ala nga ti sara ye na ala na nzoni bê.—1 Pi. 3:8.

6, 7. Nyen la afa so akozo Chrétien amanda lani ti hon ndo ti kengo zo senge senge ndali ti mara ti lo?

⁶ Akozo Chrétien amanda ti hon ndo ti tënë ti kengo zo senge senge ndali ti mara ti lo so amû ndo lani na popo ti aJuif. Na Pentecôte ti ngu 33, ala so alango na Jérusalem ayamba lani azo so aga lani aChrétien fini fini so alondo lani na akodoro nde (Kus. 2:5, 44-47). Ndoye so aJuif so ayeke aChrétien afa na mbage ti amba ti ala aChrétien ti ambeni kodoro nde afa so ala hinga nda ti tënë “yambango agene”, so ayeke, “sarango nzoni bê na awande.”

⁷ Na ngoi so congrégation ti akozo Chrétien ayeke maï lani, mbeni kpale so andu peut-être tënë ti mara alondo. A-Juif so ayeke tene yanga ti Grec adema lani ala tene so a sara ye na awali-mua ti ala na lege ni ape (Kus. 6:1). Ti leke kpale ni so, abazengele asoro lani akoli mbasambala ti gue ti sara si a sara ye na azo kue na lege ni. Iri ti akoli so kue ayeke na Grec, so aye peut-être ti fa so abazengele aye lani si akpale kue so alondo ndali ti tënë ti mara so ayeke peut-être na popo ti akozo Chrétien akaï.—Kus. 6:2-6.

8, 9. (a) Ahundango ndo wa la alingbi ti mû maboko na e ti bâ wala e ke zo senge senge ndali ti mara ti lo wala e sara baba ti mara ti e? (b) Nyen la a lingbi e zi ni na yâ ti bê ti e? (1 Pi. 1:22).

⁸ Atâa e hinga wala e hinga ape, e kue e yeke sara ye mingi alingbi na angobo ti kodoro ti e (aRom. 12:2). Ye oko, peut-être e yeke mä avoizin ti e, amba ti e ti place ti kua, wala ti ekole ayeke tene asioni tënë na ndo ti azo so ngobo ti ala, kodoro ti ala wala couleur ti ala ayeke nde. Mara ti asioni tënë tongaso asara nyen na e? E yeke sara nyen tongana mbeni zo ahe kodoro ti e wala ahe mbeni mbage ti ngobo ti kodoro ti e?

 ⁹ Na mbeni ngoi lani, bazengele Pierre ake azo so ayeke aJuif ape senge senge ndali ti mara ti ala, me yeke yeke lo manda ti zi sioni bango ndo so na yâ ti bê ti lo (Kus. 10:28, 34, 35; aGal. 2:11-14). Legeoko nga, tongana e bâ so na yâ ti bê ti e kete bibe ti kengo zo senge senge ndali ti mara ti lo ayeke dä wala e yeke sara baba ti mara ti e, a lingbi e sara ngangu ti zi ni. (Diko 1 Pierre 1:22.) E lingbi ti gbu li ti e so zo oko na popo ti e alingbi fade ti wara salut ape, e kue siokpari ayeke na tere ti e, atâa kodoro ti e ayeke so wa (aRom. 3:9, 10, 21-24). Tongaso, e yeke na raison oko ape ti bâ tere ti e nzoni mingi ahon mbeni zo (1 aCor. 4:7). A lingbi e duti na mara bango ndo ti bazengele Paul, so atene na amba ti lo aChrétien so a soro ala ti gue na yayu lo tene ala “yeke awande mbeni pëpe wala awande so aga gango si asara kodoro pëpe, me . . . ala yeke azo ti da ti Nzapa”. (aÉph. 2:19). Ngangu kue so e yeke sara ti hon ndo ti kengo azo senge senge ndali ti mara ti ala ayeke mû maboko na e biani ti yü fini zo.—aCol. 3:10, 11.

10, 11. Tongana nyen la Boaz afa so lo yeke na bango ndo ti Jéhovah na ndo ti awande na yâ ti sarango ye ti lo na mbage ti Ruth, zo ti Moab?

¹⁰ Kite ayeke dä ape so, Boaz afa so lo yeke na bango ndo ti Jéhovah na ndo ti awande na yâ ti sarango ye ti lo na mbage ti Ruth, zo ti Moab. Na ngoi so Boaz aga ti bâ yaka ti lo na ngoi ti kongo lê ti kobe, lo bâ Ruth, mbeni wali wande. Lo yeke sara kua lani ngangu ti ro alê ti kobe so angbâ na peko ti azo ti kongo lê ti kobe ti Boaz. Tongana lo mä so Ruth ahunda ndo kozo si lo ro lê ti kobe ni, atâa so na gbe ti Ndia ti Moïse lo yeke na droit ti ro ni, andu bê ti Boaz mingi na lo zia lo ti ro même na popo ti ati so a kanga gere ni.o—​Diko Ruth 2:5-7, 15, 16.

¹¹ Atënë so aga na pekoni afa polele so Boaz agi bê ti lo mingi ndali ti Ruth nga lo hinga so gigi ayeke ngangu mingi na Ruth ndali ti so lo yeke wande. Lo tene na lo ti ngbâ na tere ti amaseka-wali so ayeke azo ti kua ti lo tongaso si akoli so ayeke sara kua na yâ ti yaka ni asara sioni na lo ape. Lo sara kue si lo wara gbâ ti kobe na ngu, gi tongana ti azo ti kua ti lo. Na ndo ni, Boaz afa so lo ne wali wande so ayeke wayere so nga lo dë bê ti lo.—Ruth 2:8-10, 13, 14.

12. Tongana e sara ye na nzoni bê na awande ayeke sara nyen na ala?

¹² Boaz asara ye na nzoni bê na mbage ti Ruth ndali ti so Ruth ayeke na tâ ndoye na mbage ti kogara ti lo Naomi nga ndali ti so Ruth aga wakua ti Jéhovah. Nzoni bê ti Boaz ayeke biani mbeni lege so Jéhovah afa tâ ndoye ti lo na mbage ti mbeni wali so ‘aga ti bata tere ti lo na gbe ti kpangbi ti Jéhovah Nzapa ti Israël’. (Ruth 2:12, 20; aProv. 19:17). Legeoko nga laso, sarango ye ti e na nzoni bê alingbi ti mû maboko na “mara ti azo nde nde kue” ti hinga tâ tënë na ti bâ tongana nyen la Jéhovah aye ala mingi.—1 Tim. 2:3, 4.

13, 14. (a) Ngbanga ti nyen a lingbi e sara ngangu ti bara awande na Da ti Royaume? (b) Tongana nyen la mo lingbi ti hon ndo ti kamene ti sarango tënë na azo so alondo na kodoro-wande?

¹³ E lingbi ti sara ye na nzoni bê na awande tongana e bara ala na ngia na Da ti Royaume. Awande so aga fini fini, na ambeni ngoi, alingbi ti sara kamene wala ala lingbi ti duti gi ala oko. Ndali ti ngobo ti ala nga na dutingo ti ala, ala lingbi ti bâ so ambeni zo ti mara nde wala ti mbeni kodoro nde ahon ala. Tongaso, a lingbi e mû li ni ti bara ala kozo nga ti bi bê ti e biani na ala. Tongana Application JW Language ayeke na yanga ti kodoro ti mo alingbi ti mû maboko na mo ti manda tongana nyen ti bara awande na yanga ti kodoro ti ala.—Diko aPhilippien 2:3, 4.

 ¹⁴ Peut-être kamene asara mo ti sara tënë na azo ti mbeni kodoro-wande. Ti hon ndo ti mara ti aye so, mo lingbi ti sara tënë na ala na ndo ti mo wani. Hio mo lingbi ti bâ so mingi ti aye so mo ye ala kue aye ni ahon ti so mo pensé fade na ni. Girisa ape so ngobo oko oko kue ayeke na nzoni ti lo nga na sioni ti lo.

15. Nyen la ayeke mû maboko na e ti comprendre azo so ayeke changé asarango ye ti ala ti lingbi na ti fini kodoro so ala yeke dä?

¹⁵ Ti mû maboko na awande so ayeke na yâ ti congrégation ti bâ so ala yeke na ndo ti ala, hunda tere ti mo: ‘Tongana mbi la mbi yeke na kodoro-wande, mbi ye ti tene azo asara ye na mbi tongana nyen?’ (Mat. 7:12). Kanga bê ti mo na azo so angbâ ti changé asarango ye ti ala ti lingbi na ti fini kodoro so ala yeke dä. Na tongo nda ni, e lingbi ti comprendre kue ape lege so ala yeke pensé na ni wala ala yeke sara na ye. Me ahon ti tene e ku na mbage ti awande ti pensé nga ti sara ye tongana ti azo ti kodoro ti e, a lingbi e yeda na lege so ala yeke sara na ye.—Diko aRomain 12:13.

16, 17. (a) Aye wa la e lingbi ti sara ti ga nduru mingi na awande? (b) Nyen la e lingbi ti sara ti mû maboko na azo so aga gango so ayeke na yâ ti congrégation ti e?

¹⁶ Tongana e mû ngoi ti manda ye na ndo ti ngobo nga na kodoro ti awande, peut-être a yeke duti ngangu na e pëpe ti hinga ala. Na ngoi ti vorongo Nzapa na yâ ti sewa e lingbi ti mû mbeni ngoi ti gi nda ti ye na ndo ti angobo ti azo so aga gango so ayeke na yâ ti congrégation ti e wala na yâ ti territoire ti e. Mbeni ye so e lingbi ti sara ti ga nduru mingi na azo so aga gango ayeke ti tisa ala ti ga na ndo ti e ti te mbeni ye. Ndali ti so Jéhovah “[a]zi lege na amara ti mä na bê”, a lingbi e zi yanga-da ti e na awande so “ayeke aita ti e na yâ ti mabe.”—Kus. 14:27; aGal. 6:10; Job 31:32.

 ¹⁷ Tongana e mû ngoi ti duti na mbeni sewa so aga gango, a yeke nzere na e mingi nga e yeke hinga ngangu so ala sara ti changé asarango ye ti ala ti lingbi na ngobo ti e na e yeke bâ ni na nene ni. E yeke ga ti hinga peut-être so ala bezoin mungo maboko ti manda yanga ti kodoro ti e. Peut-être e lingbi ti mû maboko na ala ti wara kua wala ti wara ndo ti lango. Mara ti asarango ye tongaso alingbi ti changé aye mingi na yâ ti sarango ye ti aita ti e.—aProv. 3:27.

18. Tapande wa la Ruth azia na azo so aga gango?

¹⁸ Biani, azo so aga gango aye ti sara ngangu ti changé asarango ye ti ala ti lingbi na ngobo ti e. Ruth azia na e nzoni tapande ni. Kozo ni, lo ne angobo ti fini kodoro ti lo na lege so lo hunda ndo kozo ti tene lo ro alê ti kobe (Ruth 2:7). Lo bâ pëpe droit so a mû na lo tongana senge ye mo bâ mo tene azo adoit gi ti mû mbeni ye na lo. Use ni, lo kiri singila hio ndali ti nzoni bê so a sara na lo (Ruth 2:13). Tongana azo so aga gango ayeke na mara ti nzoni bango ndo so, peut-être azo ti kodoro ni nga na aita ni ayeke ne ala mingi.

19. E yeke yamba awande so ayeke na popo ti e ndali ti araison wa?

¹⁹ A nzere na e mingi so Jéhovah na lege ti kota nzobe ti lo amû lege na azo kue ti mä nzoni tënë. Na kodoro ti ala, peut-être ala lingbi pëpe ti manda Bible wala ti gue na bungbi ti aTémoin ti Jéhovah. Me so fadeso ala wara lege ti bungbi oko na e, a lingbi e mû maboko na ala tongaso si ala bâ tere ti ala pëpe tongana awande. E yeke peut-être na nginza mingi ape wala e lingbi ti mû maboko na ala mingi ape me tongana e sara ye na nzoni bê na awande, andâ e mû tapande ti Jéhovah so aye ala. So e yeke “azo so asara ye tongana ti Nzapa,” zia e sara ngangu ti yamba nzoni awande so ayeke na popo ti e.—aÉph. 5:1, 2.