Na yâ ti mbeni bakari (Encyclopædia Britannica), a fa Pâques tongana “kota matanga ti aChrétien so ala yeke sara ni ndali ti zingongo ti Jésus Christ na kuâ.” Me, eskê Pâques ayeke biani mbeni matanga ti aChrétien?

Ti hinga tâ tënë na ndo ti mbeni ye, a yeke kota ye ti gi ti hinga anzene nzene tënë na ndo ti ye ni so. Legeoko nga, ti hinga wala Pâques ayeke mbeni matanga ti aChrétien, a yeke nga kota ye ti tene e bâ anzene nzene tënë na ndo ti matanga ti Pâques ni.

Kozoni kue, Jésus ahunda pëpe na adisciple ti lo ti sara matanga ti dango bê na zingongo ti lo na kuâ, me ti dango bê na kuâ ti lo. Bazengele Paul airi matanga ni so “kobe ti Seigneur.”—1 aCorinthien 11:20; Luc 22:19, 20.

Na ndo ni, mbeni bakari (Britannica) atene so aye so azo ayeke sara ka na ngoi ti matanga ti Pâques andu nga tënë ti zingongo ti Jésus na kuâ mingi ape, “me aye ni so alondo na atënë ti akotara.” Na tapande, na ndo ti tënë ti para nga na ndaramba so azo ayeke sara kua na ni mingi na ngoi ti matanga ti Pâques, mbeni bakari (The Encyclopedia of Religion) atene so ngu ti yâ ti para ni so aye ti sara tënë ti fini gigi so zo ni awara na peko ti so lo kui, kuâ ni ayeke tongana poro ti tere ti para ni. Bakari ni akiri atene: “A hinga ndaramba tongana mbeni nyama so ayeke dü ka mingi, ni la a haka ni na ngoi so akugbe na afleur ayeke sigigi.”

Philippe Walter, so ayeke ândö mbeni kota wafango mbeti, afa tongana nyen la mara ti atënë ti akotara ni so alï na yâ ti matanga ti Pâques. Lo tene so “na ngoi so azo ayeke mélangé lani afango ye ti apaïen na afango ye ti aChrétien,” a yeke lani ngangu ape ti tingbi matanga so apaïen asara ndali ti ‘ngoi ti hongo ti ngangu dê ti si na ngoi so akugbe na afleur asigigi’ na zingongo ti Jésus na kuâ. Walter atene so a yeke ye so la asara si a yeda lani ti zia “amatanga ti aChrétien” na yâ ti calendrier ti apaïen, na ye so azi lege na gbâ ti azo ti changé bungbi ti vorongo ti ala.

Tënë ti “mélangengo afango ye ti apaïen na afango ye ti aChrétien” asi lani pëpe na ngoi so abazengele ade lani na fini, ngbanga ti so ala la ayeke lani ‘azo so ayeke kanga lege’ na atënë ti apaïen ti lï na yâ ti fango ye ti aChrétien (2 aThessalonicien 2:7). Bazengele Paul atene lani so tongana lo “hon ande awe,” ambeni koli “ayeke londo na ala yeke sara atënë so ala ba yâ ni kirikiri ti gboto na adisciple na peko ti ala.” (Kusala 20:29, 30). Na yâ ti ngu 98 tongaso, bazengele Jean atene so ambeni koli akomanse lani awe ti handa aChrétien (1 Jean 2:18, 26). A yeke lani na ngoi ni so la lege azi na azo ti ga na atënë ti apaïen na yâ ti bungbi ti vorongo ti aChrétien.

Ambeni zo alingbi ti bâ so, so a zia si atënë ti akotara alï na yâ ti ngobo ti sarango matanga ti Pâques so, a yeke nga sioni ape, ngbanga ti so a yeke mû lege na “apaïen” ti gbu nda ti tënë ti zingongo ti Jésus na kuâ nzoni. Me, Paul ayeke yeda na ni oko ape. Atâa so lo tingbi lani mingi na atënë ti apaïen na ngoi so lo sara lani voyage na yâ ti kodoro-togbia ti Rome, lo yeda lâ oko ape ti ga na ambeni tënë ni na yâ ti bungbi ti vorongo ti aChrétien na tenengo so azo ni ayeke comprendre ande tënë na ndo ti Jésus nzoni mingi. Nde na so, lo gboto mê ti aChrétien lo tene: “Ala bungbi oko pëpe na azo so amä na bê pëpe na gbe ti joug oko. Teti songo wa ayeke na popo ti mbilimbili na kpengo ndia pëpe? Wala lumière na bingo aduti ndo oko? Jéhovah atene: ‘Tongaso ala sigigi na popo ti azo ni, ala duti nde, ala zia ti ndu sioni ye.’”—2 aCorinthien 6:14, 17.

Aye so kue e londo ti bâ ge so aye ti fa na e nyen la? A ye ti fa na e polele so, Pâques ayeke pëpe mbeni matanga ti aChrétien.