Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

FAATALANOAGA | DR. GENE HWANG

Faamatala e Sē e Tomai i le Matematika Lona Faatuatuaga

Faamatala e Sē e Tomai i le Matematika Lona Faatuatuaga

Na fanau Dr. Gene Hwang i le aai o Tainan i Taiwan i le 1950, ma o ia o se polofesa litaea i le matematika i le Iunivesite o le National Chung Cheng i Taiwan. O ia foʻi o se polofesa ua litaea mai i le Iunivesite o Cornell i le Iunaite Setete, lea na ia aʻoaʻoina ma faia ai saʻiliʻiliga i mataupu tau fuainumera faamaumauina (statistics) ma le iloiloina o vaegāmea ma pasene (probability). Mo le tele o tausaga e tele ana tusi na lomia e faatatau i le mataupu o fuainumera faamaumauina, o se tasi o mataupu o loo galue ai lava i le taimi lenei. A o talavou, na talitonu o ia o le ola na amata mai i le faagasologa o mea na teʻi lava ua iai. Ae na mulimuli ane suia lona manatu. Na fesiligia o ia e le Ala Mai! e faatatau i lana galuega ma ona talitonuga faalotu.

O ā aʻoaʻoga na aʻoaʻoina ai oe a o e talavou?

Na aʻoaʻoina i laʻu aʻoga le mataupu o le evolusione, peitaʻi e leai se tasi na faamatalaina mai le auala na amata mai ai le ola. Ina ua auai oʻu mātua i le lotu Tao, sa masani ona ou faalogologo i a latou faifeʻau ma fesili i ai i le tele o fesili. Peitaʻi e na o ni nai fesili na maua tali e faamalieina ai aʻu.

Na faapefea ona avea oe ma sē e tomai i le matematika?

Na amata ona ou fiafia i le matematika a o ou iai i le aʻoga tulagalua, ma na faaauau ina ua ou alu i le Iunivesite. Sa sili ona ou fiafia i mataupu o le matematika ma le iloiloina o vaegāmea ma pasene. Iā te aʻu, e matuā mataʻina ma manino se faamaoniga puupuu faamatematika.

Na faapefea ona e atiaʻe le naunau i le Tusi Paia?

Na amata ona suʻesuʻe e laʻu avā o Jinghuei le Tusi Paia ma Molimau a Ieova i le 1978, ma o nisi taimi ou te auai ai i le talanoaga. O le taimi lenā o loo matou nonofo i le Iunaite Setete, ma e leʻi leva ona maua le faailoga maualuga o Jinghuei i suʻesuʻega tau malosiaga, ae o loo oʻu aʻoga i le Iunivesite o Purdue i Indiana i le mataupu tau fuainumera faamaumauina.

O le ā lou manatu sa iai e faatatau i le Tusi Paia?

Sa ou maofa i le tala o loo iai i le auala na saunia ai le lalolagi ina ia ola ai tagata. I se gagana faafaigofie, o aso e ono o le foafoaga lea e faamatala i le Kenese, e foliga mai e talafeagai lelei ma mea moni, ae e lē pei o talatuu anamua. * Peitaʻi, na tele tausaga o oʻu talitonu e leai Sē na foafoaina mea.

Aiseā na faigatā ai iā te oe lenā tulaga?

O le talitonu e iai Lē na foafoaina mea, o lona uiga o le a ou teena le lotu na ou ola aʻe ai a o oʻu laʻitiiti

Sa aafia ai oʻu faalogona, auā pe a ou talitonu e iai Lē na foafoaina mea, o lona uiga o le a ou teena le lotu na ou ola aʻe ai a o oʻu laʻitiiti. E lē talitonu le lotu Tao e iai se Atua po o Lē na foafoaina mea.

Ae na mulimuli ane suia lou manatu. Aiseā?

O le tele na ou mafaufau ai e faatatau i le amataga o le ola, o le atili foʻi lenā ona ou maumaututū e matuā lavelave le auala na faia ai le uluaʻi meafaiola. O se faataʻitaʻiga, sa tatau ona fanafanau, lea e manaʻomia ai ni faamatalaga mai i sela ma ia saʻo le faagasologa o le auala e faaoo mai ai na faamatalaga. E oo lava foʻi i se sela e sili ona laʻitiiti, e manaʻomia ni mea ninii ina ia faia aʻe ai vaega uma o se sela fou, faapea auala e pulea ma faatonutonu ai le malosi o lenā sela fou. E mafai faapefea i se faasologa lavelave faapea, ona maua mai i se mea e leai se ola? Iā te aʻu o sē e malamalama i le matematika, ou te lē ioe i se manatu e leai se faavae. E tatau lava ona iai ni faamaoniga maumaututū.

Ae o le ā na uunaʻia ai oe e suʻesuʻe atili e faatatau i aʻoaʻoga a Molimau a Ieova?

Sa fai ma tuu laʻu suʻesuʻega ma Molimau a Ieova. Ae a o oʻu asiasi i Taiwan i le 1995, sa ou maʻi ma na manaʻomia se fesoasoani. Sa faafesootaʻi mai e loʻu toʻalua i le Iunaite Setete Molimau a Ieova i Taiwan. Na maua atu e ni Molimau a Ieova se toʻalua aʻu o loo tigāina i fafo o se falemaʻi, e leai ma se moega o avanoa. Na ave aʻu e se Molimau i se faletalimālō ou te mālōlō ai, ma faaauau ona ia asia mai aʻu. Mulimuli ane, sa ia ave aʻu i se fomaʻi mo ni togafitiga.

O lenā naunau moni na matuā pāʻia ai loʻu loto, ma ou toe mafaufau ai i le tele o taimi na faaalia ai e Molimau a Ieova le agalelei i loʻu aiga. Sa ese mai Molimau a Ieova ona o lo latou faatuatua. O lea na toe amata ai loa ona ou suʻesuʻeina le Tusi Paia ma i latou, ma na ou papatiso i le tausaga na sosoo ai.

Po o feteenaʻi ou talitonuga ma mea o loo e suʻesuʻeina i lau galuega?

E leai. I tausaga talu ai nei, na ou fesoasoani ai i le itu tau matematika i saienitisi e suʻesuʻeina le auala e gaoioi ai sela. O le suʻesuʻeina o sela ua ou malamalama ai i le faagasologa o le ola, ma ua ou matuā maofa ai i le maoaʻe o le atamai o Lē na foafoaina mea.

Seʻi faamatala mai se faataʻitaʻiga o lenā atamai.

Seʻi mafaufau i le tulaga o le fanafanau. O nisi meaola ninii, e pei o amoebas, e leai ni o latou itu tane ma itu fafine. Ae e mafai e nei meaola ninii e tasi le sela, ona kopi faamatalaga o loo i lona sela ma vaevae ina ia toe maua ai se isi sela fou. O lenei faasologa e faia e aunoa ma le faafeusuaʻi o se sela tane ma se sela fafine. Peitaʻi o le tele o meaola ma laau, e toe maua mai isi meaola ma laau e ala i feusuaʻiga, lea e tuufaatasia ai faamatalaga mai i sela o le tane ma sela o le fafine. Aiseā e mataʻina ai le toe maua mai o se mea e ala i feusuaʻiga?

Talu ai o lea ua faamaonia e mafai ona vaevae se sela e tasi ma maua mai ai isi sela fou, aiseā la ua fai ai le faiga o le faafeusuaʻi o ni sela se lua ona maua ai lea o se isi sela fou? E matuā lavelave le faasologa lea e aumai ai le ʻafa o faamatalaga mai i le sela o le tane, ma le ʻafa o faamatalaga mai i le sela o le fafine, ona tuufaatasi lea. O lenei faiga e faigatā tele ona talia e saienitisi e talitonu i le evolusione. Iā te aʻu, e mautinoa e iai le Atua na faatulagaina lenei faiga e toe maua mai ai se mea, mai i se sela o le tane ma le sela o le fafine.

^ pala. 11 Mo nisi faamatalaga e faatatau i le vaitaimi o le foafoaga, tagaʻi i le polosiua Was Life Created? lomia e Molimau a Ieova. O loo maua foʻi i le www.mt1130.com.