YEPI GI DEN SMA DI LASI WAN LOBIWAN
San yu kan fruwakti
Son sabiman taki dati sma di e row, kan kisi fu du nanga difrenti sortu firi. A no ala sma e row na a srefi fasi. Son sma no e sori fa den e firi trutru. Disi wani taki dati den no e sari noso taki den no wani sori fa den e firi? A no abi fu de so. Aladi a de wan bigi yepi te wan sma e sori taki a e sari èn e taki fu disi, toku a no de so taki disi na a wan enkri „yoisti fasi” fa wan sma e row. A kulturu, a fasi fa wan sma de, den sani di miti en nanga a fasi fa a sani pasa, kan abi krakti tapu a fasi fa a sma e row.
SAN YU KAN FRUWAKTI?
Son sma no sabi san den kan fruwakti te den lasi wan lobiwan. Ma furu sma e kisi fu du nanga den srefi sortu firi nanga problema soleki:
Firi hebi sari. Son sma e krei doronomo, den e angri fu si a lobiwan fu den baka. A no fowtu fu firi so. Den firi disi kan kon moro tranga te yu e prakseri a sma èn e dren fu en. Ma furu tron, a fosi sani na taki yu no e wani bribi san pasa. Tina e memre ete fa a ben firi di en masra Timo lasi libi wantronso. A e taki: „A gersi leki mi no ben e firi noti. Mi no ben man krei srefi. A ben hebi gi mi so te taki son leisi a ben muilek gi mi fu hari blo. Mi no ben man bribi san pasa.”
Bruya, atibron, firi leki na yu fowtu. Ivan e taki: „Baka di Eric, a boi fu wi di ben abi 24 yari dede, mi nanga mi frow Yolanda ben e ati-bron. A sani disi ben e fruwondru wi, fu di wi no ben de so. Wi ben e firi leki na wi fowtu èn wi ben e aksi wisrefi san wi ben kan du moro fu yepi en.” Alejandro di en frow dede baka di a siki seryusu, ben e firi so tu. A e taki: „Na ini a bigin mi ben e denki taki efu Gado gi pasi taki mi pina na a fasi disi, dan mi a no wan bun sma. Baka dati mi bigin krutu misrefi. A ben gersi leki na Gado mi ben e gi a fowtu fu san ben pasa.” Kostas, di wi ben kari na fesi kaba, e taki: „Son leisi mi ben e ati-bron tapu Sophia, fu di a dede. Baka dati mi bigin krutu misrefi fu di mi ben e denki so, bika a no ben du noti.”
Yu no e man denki krin. Son leisi a kan pasa tu taki a sma no man denki krin. Fu eksempre a kan gersi leki a e yere a sma noso a e firi leki a sma de drape. A kan muilek tu gi so wan sma fu poti prakseri noso fu memre sani. Tina e taki: „Son leisi te mi nanga wan sma e taki, dan mi e kon si taki mi no de drape nanga mi prakseri. Mi ben e prakseri soso den sani di ben pasa di Timo dede. Mi ben e stress te mi no ben man poti prakseri.”
A firi fu de yu wawan. Son sma di lasi wan lobiwan kan ati-bron esi-esi tapu trawan, noso den no e firi bun te den de nanga tra sma. Kostas e taki: „Mi no ben e firi bun srefisrefi te mi ben miti nanga trowpaar. Ma te mi ben miti nanga tra sma di no trow, dan mi no ben e firi bun tu.” Yolanda, a frow fu Ivan e taki: „A ben muilek fu moksi nanga sma di ben lobi krutu fu sani di no hebi so leki san ben miti wi. Dan yu ben abi trawan tu di ben e fruteri wi o bun a ben e go nanga den pikin fu den. Mi ben e breiti gi den, ma na a srefi ten a ben hebi gi mi fu arki den. Mi nanga mi masra ben sabi taki a libi e go doro, ma wi no ben e firi fu abi den sortu takimakandra disi èn wi no ben abi a pasensi dati tu.”
Problema nanga yu gosontu. Furu tron sma no e man sribi bun èn den no e firi fu nyan. Aaron e taki fu den yari baka a dede fu en papa: „Mi no ben e sribi bun, ala neti mi ben e wiki na a srefi yuru, na soso mi papa mi ben e tan prakseri.”
Alejandro e taki: „Na omeni leisi mi ben e go na datra, ma ibri tron den ben e taigi mi taki noti no pasa nanga mi. Mi denki taki na a sari di mi ben e sari ben e meki mi firi siki.” Te fu kaba, a no ben e firi so moro. Ma toku a bun taki a ben go na datra. Te wan sma e sari, dan a kan kon swaki. Efu a ben abi problema kaba nanga en gosontu, dan a kan kon moro ogri srefi. Son leisi yu kan kisi tra problema nanga yu gosontu tu.
A kan muilek fu du sani di yu ben gwenti du. Ivan e taki: „Di Eric dede, dan a no soso den famiri fu wi nomo wi ben musu taigi, ma wi ben musu taigi den mati fu en tu nanga en wroko basi. Wi ben musu sreka furu papira. Baka dati wi ben abi fu sreka ala den sani di a ben abi. Den sani disi ben e aksi furu fu wi èn wi ben e sari.”
Son sma abi fu du den wroko now di a sma di lasi libi ben gwenti du. Tina e fruteri: „Na Timo ben e sreka ala den moni tori fu wi nanga bangi. Now na mi ben musu du ala den sani disi èn dati ben meki mi stress moro. Mi ben aksi misrefi efu mi ben o man du den bun.”
Den problema disi di wi taki fu den—kan meki a gersi leki wi no o man pasa den muilek ten disi. A tru taki a pen hebi srefisrefi te yu lasi wan lobiwan, ma te yu sabi san yu kan fruwakti dan dati kan de wan bigi yepi. Hori na prakseri taki a no ala sma e kisi fu du nanga ala den firi disi. A kan de wan trowstu gi den famiri tu fu sabi taki na wan gewoon sani fu firi so te wi e row.
OITI MI O MAN DE KOLOKU BAKA?
San yu kan fruwakti: A sari di yu e sari no o de so fu alaten, a o kon moro mendri te fu kaba. Disi no wani taki dati wan sma „no o sari moro” noso taki a o frigiti a lobiwan fu en. Ma pikinpikin a pen no o hebi so moro. Son leisi yu o sari fu di yu si noso yere wan sani di meki yu prakseri a sma. Sani soleki a dei di a dede noso a trowdei fu unu kan meki yu sari tu. Ma furu sma e kisi densrefi baka èn den e bigin du sani baka di den ben gwenti. Disi e pasa spesrutu te famiri nanga mati e yepi a sma èn te a sma e du muiti fu go doro nanga en libi.
O langa a o teki? Son sma e kisi densrefi baka wan tu mun. Gi furu sma a kan teki wan noso tu yari. Ma trawan abi moro ten fanowdu srefi. * Alejandro e taki: „Na dri yari a teki fosi mi kisi misrefi baka.”
Abi pasensi nanga yusrefi. No broko yu ede tumusi, ma du san yu man èn hori na prakseri taki a hebi pen no o tan fu alaten. Ma san yu kan du nownow kaba fu safu a pen èn fu sorgu taki yu kisi yusrefi moro esi?
A de wan gewoon sani te wan sma e sari hebi
^ paragraaf 17 A sari di son sma e sari e hebi so te èn a e tan fu wan langa pisi ten taki a sma abi datra yepi fanowdu. Den e kari a sani disi „complexe rouw”.