FURU sma sabi taki Yesus ben abi 12 apostel. Ma kande den no sabi taki yu ben abi umasma tu di ben de bakaman fu en èn di ben e wroko makandra nanga en. Yohana ben de wan fu den uma dati.—Mat. 27:55; Luk. 8:3.

Fa Yohana ben horibaka gi a diniwroko fu Yesus, èn san wi kan leri fu na eksempre fu en?

Yohana ben de „a wefi fu Kusa di ben de a fesiman fu Herodes oso”. A kan taki Kusa ben musu orga a wroko na ini na oso fu Herodes Antipas. Yohana na wan fu den uma di Yesus ben dresi fu wan siki. Makandra nanga tra uma, a ben e go nanga Yesus nanga den apostel fu en na den difrenti presi pe den ben e go preiki.—Luk. 8:1-3.

Den Dyu leriman ben e leri sma taki umasma no ben musu taki tori nanga mansma di no de den famiri. Den ben feni taki a no ben fiti kwetikweti gi mansma fu waka makandra nanga umasma. Te yu luku en bun, dan den ben e leri sma taki Dyu man no ben musu taki furu nanga umasma. Fu di Yesus no ben e wroko nanga den sortu gwenti dati, meki Yohana nanga den tra uma di ben abi bribi ben kan waka makandra nanga a grupu fu en.

Ma te Yohana ben o bumui nanga Yesus èn nanga den apostel, dan sma ben kan krutu en fu dati. Ibriwan sma di ben wani waka nanga Yesus ben musu de klariklari fu kenki sani na ini na aladei libi fu den. Na fu den sortu sma disi Yesus ben taki: „Mi mama nanga den brada fu mi na den sma di e yere a wortu fu Gado èn di e du san a taki” (Luk. 8:19-21; 18:28-30). Na so Yesus e si den sma di de klariklari fu tyari kenki kon na ini den libi fu kan tron bakaman fu en. A sani dati no e gi yu deki-ati?

Yohana nanga furu tra uma ben e „gebroiki den sani fu den” fu sorgu Yesus nanga den 12 apostel (Luk. 8:3). Wan skrifiman e taki: „Lukas no e fruteri den leisiman taki den uma disi ben e bori, wasi doti sani, noso meki krosi gi den. A kan taki den ben e du dati . . . , ma Lukas no e taki dati.” Soleki fa a sori, dan den uma disi ben e gebroiki den moni, den sani di den ben abi, noso den gudu fu den fu sorgu gi trawan.

Yesus nanga den apostel no ben e du grontapuwroko te den ben e go preiki gi sma na ala sei. Dati meki a kan taki den no ben abi moni tu fu bai nyanyan nanga tra sani gi a grupu fu den di ben abi kande 20 sma. A kan taki sma ben e kari den kon na den oso, ma a no ala leisi disi ben e pasa. Kande na fu dati ede Yesus nanga den apostel fu en ben e waka nanga wan „monikisi” (Yoh. 12:6; 13:28, 29). A kan taki Yohana nanga den tra uma ben e gi moni fu man bai san ben de fanowdu.

Son sma e taki dati a sani disi no kan, fu di den  taki dati Dyu uma no ben abi den eigi moni noso tra gudu. Ma sani di sma skrifi na ini a ten fu Yohana e sori taki difrenti fasi de fa wan Dyu uma ben kan kon abi moni noso tra gudu: (1) Kande a ben kisi wan gudu fu di en papa dede sondro taki a ben abi manpikin. (2) A ben kan kisi wan gron noso wan oso. (3) A ben kan kisi moni di a ben abi a reti fu kisi te en masra ben broko a trow nanga en. (4) A ben kan kisi moni noso tra sani fu den gudu fu en masra, efu en masra ben seti sani gi en fosi a dede. (5) A ben kan meki en eigi moni tu.

A no de fu taki dati den bakaman fu Yesus ben e gi san den man. Kande yu ben abi umasma na den mindri tu di ben gudu. Son sma prakseri taki Yohana ben de wan fu den gudu uma dati, fu di a ben trow nanga wan man di ben e wroko leki fesiman na ini na oso fu Herodes. A kan taki wan gudu uma leki en ben gi Yesus a diri krosi di a ben e weri. Wan skrifiman e taki dati den „wefi fu den fisiman no ben o man gi en” so wan diri krosi.—Yoh. 19:23, 24.

Bijbel no e taki krin taki Yohana ben e gi moni fu horibaka gi a wroko. Ma a de krin taki a ben e du san a man èn wi kan leri wan sani fu dati. Wi alamala sabi san wi man du, noso san wi no man du fu meki a Kownukondre wroko go na fesi. Ma san prenspari gi Gado, na taki wi e du san wi man èn taki wi e du en nanga prisiri.—Mat. 6:33; Mark. 14:8; 2 Kor. 9:7.

Soleki fa a sori, dan Yohana nanga tra uma ben de drape di sma kiri Yesus. Bijbel e taki dati „den uma disi nanga wan lo tra uma ben kon nanga Yesus na Yerusalem. Den ben gwenti waka nanga Yesus èn den ben e sorgu en di a ben de na Galilea” (Mark. 15:41). Di sma puru Yesus skin na a pinapostu fu go beri en, dan „den uma di ben komopo fu Galilea makandra nanga Yesus, ben go tu fu luku a grebi èn fu si fa den ben poti a skin fu en. Dan den go na oso baka fu sreka switismeri sani nanga switismeri oli.” Lukas e taki dati den uma disi ben de „Maria Makdalena, Yohana, nanga Maria, a mama fu Yakobus”. Baka a Sabat-dei den go baka na a grebi. Ne den si wan tu engel di taigi den taki Yesus ben kisi wan opobaka.—Luk. 23:55–24:10.

A kan taki Yohana makandra nanga Yesus mama nanga den brada fu en, ben de na mindri den disipel di ben kon makandra na Yerusalem na a Pinksterfesa fu a yari 33 (Tori 1:12-14). Fu di Yohana en masra ben e wroko gi Kownu Herodes Antipas èn spesrutu fu di na Lukas wawan e kari na uma disi na en nen, meki a kan taki na en ben fruteri Lukas den sani di pasa na ini Kownu oso èn di Lukas skrifi na ini na evangelietori fu en.—Luk. 8:3; 9:7-9; 23:8-12; 24:10.

A tori fu Yohana e leri wi wan tu moi sani di wi wani go prakseri. Yohana ben e du ala san a man fu horibaka gi Yesus. A no de fu taki dati a ben breiti fu gebroiki den gudu fu en fu yepi Yesus, den 12 apostel, nanga den tra disipel di ben e waka nanga den. Yohana tan horibaka gi Yesus, srefi di Yesus nanga den wan di ben de nanga en kisi tesi. A ben o bun efu Kresten uma teki a moi eksempre fu na uma disi.