REBEKA de na pasi wan tu wiki kaba. A e sidon hei na tapu a baka fu wan kameili. Now fosi a e bigin gwenti a waka fu a kameili di e seki go-kon. Te a e luku na en lontu a e si wan kontren di lai bergi, bigi ston nanga wan tu bon nomo. Haran, a presi pe a tan sensi di a ben pikin, de farawe now, hondrohondro kilometer na noord-owstusei. Kande a no o si en famiri noiti moro. A no de fu taki dati a e prakseri furu sani, spesrutu now di a e doro a presi pe a e go.

Rebeka nanga den sma di ben de nanga en waka pasa na ini wan heri pisi fu Kanan èn now den de na ini Negeb-sabana (Genesis 24:62). A kan taki Rebeka ben e si skapu na ini a kontren disi. A kontren ben drei tumusi fu man prani, ma nofo grasi ben e gro fu man kweki meti soleki skapu nanga krabita. Na owru man di ben e tyari Rebeka nanga den tra sma ben sabi a kontren disi. A ben abi furu bun nyunsu fu fruteri Isak! Rebeka ben o tron en wefi! Ma kande Rebeka ben e aksi ensrefi sortu libi a ben o abi na ini a kondre disi. Fa en masra Isak ben o de? Noiti den ben miti makandra ete! A ben o breiti fu si en? Fa Rebeka ben o firi te a ben o si en?

Na furu presi fu grontapu papa nanga mama no e suku trowpatna gi den pikin. Ma na son presi a sani disi na wan gwenti. Awinsi san na a gwenti na ini yu kondre, kande yu o agri taki Rebeka no ben sabi san ben o miti en na a presi pe a ben e go. Fu taki en leti, a ben de wan uma di ben abi furu deki-ati nanga bribi. Wi abi den tu fasi disi fanowdu te bigi kenki e kon na ini wi libi. Ma a bribi fu Rebeka ben meki taki a ben abi tra moi fasi tu di furu sma no abi.

Rebeka ben du wan sani di ben de wan aladei sani gi en, ma a no ben sabi taki a sani disi ben o kenki en heri libi. A ben gro kon bigi na ini Haran noso krosibei fu a foto dati. Haran ben de na ini Mesopotamia. Rebeka en papa nanga mama no ben de leki den tra sma fu Haran. Den no ben e anbegi a mun-gado Sin. Na presi fu dati den ben e anbegi Yehovah, a Gado fu den.​—Genesis 24:50.

Rebeka gro kon tron wan moi yongu uma di ben e gebroiki en frustan. A ben lobi wroko, a ben abi deki-ati èn a ben e tyari ensrefi na wan krin fasi. En papa nanga mama ben gudu nofo fu man abi futuboi, ma den no ben pori en. Den ben leri en fu wroko tranga. Rebeka ben musu du wan tu hebi wroko neleki furu uma fu a ten dati. Wan fu den sani di a ben musu du, na fu go teki watra gi a heri osofamiri. Na mofoneti a ben e syow wan watrakan na tapu en skowru fu go teki watra na wan peti.​—Genesis 24:11, 15, 16.

Wan leisi, baka di a ben furu wan watrakan nanga watra, wan owru man lon kon miti en. A taigi en: „Mi e begi yu, gi mi pikinso watra fu a watrakan fu yu.” A sani di a man aksi en no ben de wan bigi sani èn a ben aksi en na wan lespeki fasi. Rebeka ben kan si taki a man disi ben komoto na wan fara presi. Dati meki a saka en watrakan esi-esi fu en skowru èn a meki a man dringi. A no gi en pikinso watra nomo, ma a meki a dringi nofo fu a switi kowru watra. A ben si tu taki a man ben kon nanga tin kameili di ben e sidon krosibei. Ma a watrabaki no ben furu ete nanga watra fu meki den kameili dringi. Rebeka ben kan si taki a man disi di ben abi switifasi ben e luku san a ben e du èn a ben wani yepi a man so furu leki a kan. Dati meki a taki: „Mi o go teki watra gi den kameili fu yu tu, teleki den kaba dringi.”​—Genesis 24:17-19.

Luku taki Rebeka no ben wani gi den tin kameili pikinso watra nomo, ma a ben wani gi den watra teleki den ben kaba dringi. Efu watra e kiri wan kameili,  a kan dringi moro leki 95 liter watra! Efu watra ben kiri ala den tin kameili, dan Rebeka ben abi fu wroko tranga furu yuru langa. Ma soleki fa a sori, dan watra no ben e kiri den kameili so furu. * Ma a de so taki Rebeka ben sabi disi di a taki dati a ben o gi den watra? Nôno. A ben de klariklari fu wroko tranga èn fu du ala muiti fu sori switifasi gi na owru man disi. Fu taki en leti, a ben de fayafaya fu du disi. A man ben breiti taki Rebeka ben wani yepi en. A ben e luku Rebeka a heri pisi ten di a ben e lon go-kon fu teki watra nanga a watrakan fu kanti en gi den kameili.​—Genesis 24:20, 21.

Rebeka na wan moi eksempre gi wi na ini a ten disi. Wi e libi na ini wan ten pe furu sma e denki densrefi nomo. Soleki fa Bijbel ben taki na fesi kaba, sma ben o „lobi densrefi nomo” èn den no ben o wani du muiti fu yepi trawan (2 Timoteyus 3:1-5). Kresten no wani de leki den sma disi. Dati meki a bun te den e teki ten fu prakseri na eksempre fu a yongu uma disi di ben e lon go-kon fu teki watra na a peti.

A no de fu taki dati Rebeka si taki na owru man ben e luku en. Ma a man no ben e luku en nanga takru prakseri. Na presi fu dati a man ben e fruwondru fu san ben e pasa èn a ben breiti. Di Rebeka kaba gi den kameili watra, na owru man gi en gowtu sani leki kado. Dan a taki: „Mi e begi yu, taigi mi, suma na yu papa? Presi de na a oso fu yu papa pe wi kan tan dineti?” Di Rebeka taigi a man suma na en famiri, a man ben e breiti srefisrefi. Kande fu di Rebeka ben de fayafaya fu yepi a man, meki a taki: „Wi abi drei grasi èn furu tra nyanyan gi den meti. Wi abi wan presi tu pe yu kan tan dineti.” A sani disi ben de wan bigi sani fu di na owru man ben kon nanga tra sma tu. Ne Rebeka lon go taigi en mama san pasa.​—Genesis 24:22-28, 32.

A de krin taki Rebeka en papa nanga mama ben leri en fu sori switifasi gi sma. Disi na wan tra fasi di furu sma na ini a ten disi no abi. Dati meki a bun fu teki na eksempre fu a yongu uma disi di ben abi bribi nanga switifasi. Bribi na ini Gado musu meki taki wi e sori switifasi gi sma. Fu di Yehovah abi switifasi, meki a lobi gi sma sani. A wani taki den anbegiman fu en abi a srefi fasi disi tu. Te wi e sori switifasi, srefi gi den sma di no e sori switifasi gi wi, dan wi e plisi wi hemel Tata.​—Mateyus 5:44-46; 1 Petrus 4:9.

Suma ben de na owru man di ben de na a peti? A ben de wan futuboi fu Abraham di ben de wan brada fu Rebeka en granpapa. Dati meki Rebeka en papa, Betuwel, ben breiti fu teki a futuboi fu Abraham na ini en oso. A kan taki a futuboi disi ben nen Eliyeser. * Den sma na ini na oso gi en nyanyan, ma a no ben wani nyan ete. A ben wani fruteri den fosi fu san ede a ben kon drape (Genesis 24:31-33). Prakseri fa a fruteri den fayafaya san ben pasa. A ben si krin taki Yehovah, a Gado fu en, ben yepi en fu du a prenspari wroko di a ben musu du. Fa Gado yepi en?

Prakseri fa Rebeka en papa Betuwel nanga en brada Laban ben e arki bun di Eliyeser fruteri den a tori fu en. Eliyeser fruteri den taki Yehovah ben gi Abraham furu blesi na ini Kanan. A fruteri den tu taki Abraham nanga Sara ben abi wan manpikin Isak di ben o kisi ala den gudu fu en papa. Abraham ben gi a futuboi disi wan wroko di prenspari srefisrefi. A ben musu go na den famiri fu Abraham na ini Haran fu suku wan wefi gi Isak.​—Genesis 24:34-38.

Abraham ben meki Eliyeser sweri taki a no ben o teki wan uma fu Kanan leki wefi gi Isak. Fu san ede? Fu di den Kanansma no ben e lespeki Yehovah Gado èn den no ben e anbegi en. Abraham ben sabi taki te fu kaba Yehovah ben o strafu den sma dati gi den ogri di den ben e du. Abraham no ben wani taki en lobi manpikin Isak trow nanga wan fu den sma disi, fu di a no ben wani taki Isak teki den takru gwenti fu den abra. Abraham ben sabi tu taki Gado ben o gebroiki a manpikin fu en fu meki den pramisi fu en kon tru.​—Genesis 15:16; 17:19; 24:2-4.

Eliyeser fruteri Rebeka en famiri tu taki a begi Yehovah Gado di a doro na a peti krosibei fu Haran. Fu taki en leti, a ben aksi Yehovah fu sori en sortu yongu uma a ben musu teki leki wefi gi Isak. Fa Yehovah ben musu sori en dati? Eliyeser aksi Yehovah fu meki a yongu uma di ben musu trow nanga Isak, kon na a peti. Efu Eliyeser ben o aksi a yongu uma pikinso watra fu dringi, dan na uma no ben musu gi en wawan, ma a ben musu gi den kameili tu (Genesis 24:12-14). Suma ben kon drape èn du soifri san Eliyeser ben aksi? Na Rebeka! Prakseri fa a ben firi kande di a yere san Eliyeser fruteri en famiri!

Betuwel nanga Laban ben lobi a sani di Eliyeser fruteri den. Den ben taki: „Na Yehovah meki sani waka so.” Soleki fa a gwenti ben de na ini a kontren dati, den meki wan frubontu. Na so den bosroiti taki Rebeka ben o tron a wefi fu Isak (Genesis 24:50-54). Ma yu denki taki Rebeka srefi no ben mag taki noti fu a tori?

Wan tu wiki na fesi, Eliyeser ben taki fu a srefi tori dati nanga Abraham. A ben aksi en: „San mi musu du efu na uma no wani kon nanga mi?” Abraham ben piki en: „Dan yu no abi fu du moro san yu ben sweri fu du gi mi” (Genesis 24:39, 41). Na ini na osofamiri fu Betuwel, a yongu uma srefi ben mag taki san a wani. Eliyeser ben breiti srefisrefi taki ala sani ben waka bun. Dati meki a tra mamanten a aksi Betuwel efu a ben kan drai go baka wantewante na Kanan makandra nanga Rebeka. Ma a famiri fu Rebeka ben wani en fu tan nanga den ete tin dei noso moro langa. Te fu kaba den taki: „Meki wi kari a yongu uma kon, dan ensrefi kan taki san a wani.”​—Genesis 24:57.

Now Rebeka ben musu teki wan prenspari bosroiti di ben o kenki en heri libi. San a ben o taki? A ben o begi en papa nanga en brada fu no meki a go na wan presi di a no sabi? Noso a ben o si en leki wan grani fu go nanga a man disi, fu di a ben de krin taki na dati Yehovah ben wani? A ben musu teki wan bosroiti di ben o kenki en heri libi. Ma a piki fu en ben sori krin fa a ben e denki fu a tori disi. A taigi den nomo: „Iya, mi wani go.”​—Genesis 24:58.

A no de fu taki dati Rebeka ben abi wan moi fasi fu denki. Na ini a ten disi, a kan taki sma no e seti trow na a fasi disi. Ma toku wi kan leri furu fu Rebeka. A wani fu Yehovah Gado ben prenspari moro leki san ensrefi ben wani. Te now ete, Gado Wortu e gi wi a moro bun rai di abi fu du nanga a trowlibi. A e yepi wi fu kon sabi sortu sma wi musu teki leki trowpatna èn a e sori wi fa wi kan tron wan bun masra noso wan bun wefi (2 Korentesma 6:14, 15; Efeisesma 5:28-33). A bun te wi e suku fu du sani soleki fa Gado feni bun, neleki fa Rebeka ben du dati.

Na osofamiri fu Betuwel blesi Rebeka di den ben lobi srefisrefi. Baka dati, Rebeka gowe makandra nanga Eliyeser nanga den futuboi fu en. Wan tu sma di ben go nanga den, ben de Debora di ben sorgu Rebeka di a ben de wan beibi nanga wan tu uma-futuboi (Genesis 24:59-61; 35:8). Fosi yu denki, den ben de farawe fu Haran. Den ben musu waka bun fara, sowan 800 kilometer. Kande den ben de na pasi dri wiki langa. A kan taki a no ben makriki fu waka a pasi dati. Rebeka ben gwenti si kameili, ma wi no sabi seiker efu a ben sabi rèi den meti disi. Bijbel e sori taki a famiri fu en ben e kweki skapu. Den no ben de bisnisman di ben e tyari den sani fu den nanga kameili (Genesis 29:10). Nofo tron sma di no gwenti rèi kameili e krutu taki a no switi fu rèi na tapu den meti disi, awansi na fu wan syatu pisi ten nomo.

Awansi fa a no fa, Rebeka ben de fayafaya fu go na presi pe a ben musu go. A no de fu taki dati a aksi Eliyeser ala san a ben wani sabi fu Isak nanga en famiri. Prakseri fa Eliyeser nanga Rebeka ben e sidon na wan faya na neti èn fa a ben e fruteri en san Yehovah ben pramisi Abraham di ben de Gado mati. Gado ben o meki wan bakapikin fu Abraham tyari blesi kon gi ala libisma. Prakseri fa a naki Rebeka en ati di a kon frustan taki Yehovah ben o meki a pramisi disi kon tru nanga yepi fu Isak di ben o tron en masra. A no de fu taki dati a ben breiti di a kon frustan taki Yehovah ben o gebroiki en tu.​—Genesis 22:15-18.

Te fu kaba den doro na a presi pe den ben e go, soleki fa wi leisi na a bigin fu na artikel. Di a grupu ben e pasa na ini Negeb-sabana, neti bigin fadon. Ne Rebeka si wan man e waka na dorosei na ini a sabana. A ben sori leki a man disi ben e prakseri wan sani. Wantewante Rebeka „saka komoto fu a kameili”. Kande a no wakti srefi meki a kameili saka sidon. A aksi na owru man: „Suma na a man drape di e waka komoto na ini a sabana fu kon miti wi?” Di a kon sabi taki na Isak, a tapu en ede nanga wan duku (Genesis 24:62-65). Fu san ede? Soleki fa a sori, dan a du disi fu sori lespeki gi a man di ben o tron en masra. Kande son sma fu a ten disi ben o feni taki a sani di Rebeka du a no fu a ten disi. Awansi fa a no fa, man nanga uma kan leri wan sani fu Rebeka di ben sori sakafasi. A no de fu taki dati wi alamala kan sori moro sakafasi, a no so?

Isak, di ben abi sowan 40 yari, ben e sari ete taki en mama Sara dede sowan dri yari na fesi. Sobun, disi e sori taki Isak ben de wan safu-ati man. A no de fu taki dati a ben de wan blesi gi so wan man fu kisi wan wefi di ben lobi wroko èn di ben abi switifasi nanga sakafasi! Fa sani waka moro fara nanga den tu sma disi? Bijbel e taki nomo: ’Isak ben kon lobi Rebeka.’​—Genesis 24:67; 26:8.

Srefi baka sowan 3900 yari, sma e kon lobi Rebeka te den e leisi fu en. Wi alamala lobi fa a ben abi deki-ati, fa a ben e wroko tranga èn fa a ben abi switifasi nanga sakafasi, a no so? Meki wi alamala teki na eksempre fu Rebeka di ben abi bribi, awansi wi yongu noso owru, awansi wi na mansma noso umasma èn awansi wi trow noso wi no trow!