Maoni ya Biblia

Ni Nani Aliyeitunga Biblia?

BIBLIA inaeleza wazi ni nani waliotumiwa kuiandika. Sehemu mbalimbali za kitabu hicho zinaanza kwa maneno kama vile, “maneno ya Nehemia,” “maono ya Isaya,” na “neno la Yehova lililomjia Yoeli.” (Nehemia 1:1; Isaya 1:1; Yoeli 1:1) Masimulizi fulani huelezwa kuwa yaliandikwa na Gadi, Nathani, au Samweli. (1 Mambo ya Nyakati 29:29) Maneno ya utangulizi ya zaburi nyingi yanaonyesha watungaji wa zaburi hizo ni nani.—Zaburi 79, 88, 89, 90, 103, na 127.

Kwa kuwa wanadamu walitumiwa kuandika Biblia, wachambuzi wanasema kwamba Biblia ni matokeo ya hekima ya wanadamu, kama ilivyo kwa vitabu vingine. Je, maoni hayo yana msingi?

Waandikaji 40, Mtungaji Mmoja

Waandikaji wengi wa Biblia walikiri kwamba waliandika kwa jina la Yehova, Mungu wa pekee wa kweli, na kwamba waliongozwa naye au na malaika. (Zekaria 1:7, 9) Zaidi ya mara 300, manabii walioandika Maandiko ya Kiebrania walitangaza hivi: “Yehova amesema hivi.” (Amosi 1:3; Mika 2:3; Nahumu 1:12) Mara nyingi walianza kwa maneno kama vile “neno la Yehova lililomjia Hosea.” (Hosea 1:1; Yona 1:1) Kuhusu manabii wa Mungu, mtume Petro alieleza hivi: “Wanadamu walisema yaliyotoka kwa Mungu kama walivyoongozwa na roho takatifu.”—2 Petro 1:21.

Hivyo, ijapokuwa Biblia ina vitabu vingi vidogo-vidogo vilivyoandikwa na watu wengi, ina upatano, na waandikaji wake walitambua kwamba Mungu ndiye aliyekuwa akiwaongoza. Kwa maneno mengine, Mungu alitumia wanadamu waandike mawazo yake. Alifanyaje hivyo?

“Limeongozwa na Roho”

Mtume Paulo alifafanua hivi: “Andiko lote limeongozwa na roho ya Mungu.” (2 Timotheo 3:16) Neno la Kigiriki linalotafsiriwa “kuongozwa na roho ya Mungu” linamaanisha  “lililotiwa pumzi ya Mungu.” Inamaanisha kwamba Mungu alitumia nguvu yake isiyoonekana kuongoza akili za waandikaji, na hivyo kupitisha ujumbe wake. Lakini kuhusu zile Amri Kumi, Yehova mwenyewe aliziandika kwenye yale mabamba ya mawe. (Kutoka 31:18) Nyakati nyingine, Mungu alitoa ujumbe moja kwa moja kwa watumishi wake. Andiko la Kutoka 34:27 linasema hivi: “Yehova akaendelea kumwambia Musa: ‘Jiandikie maneno haya . . . ’”

Katika pindi nyingine, Mungu aliwawezesha wanadamu kuona maono ya kile alichotaka wakiandike. Hivyo Ezekieli alisema: “Nami nikaanza kuona maono ya Mungu.” (Ezekieli 1:1) Vivyo hivyo, “Danieli aliona ndoto na maono ya kichwa chake kitandani mwake. Ndipo akaandika ndoto hiyo.” (Danieli 7:1) Kitabu cha mwisho cha Biblia, Ufunuo, kilitolewa kwa mtume Yohana kwa njia kama hiyo. Yohana aliandika: “Kwa uongozi wa roho nilikuja kuwa katika siku ya Bwana, nami nikasikia nyuma yangu sauti yenye nguvu kama ile ya tarumbeta, ikisema: ‘Yale unayoona yaandike katika kitabu cha kukunjwa.’”—Ufunuo 1:10, 11.

Hisia za Waandikaji

Kuongozwa na roho ya Mungu hakukumaanisha kwamba waandikaji hawangewasilisha hisia zao. Kwa kweli, waandikaji walihitaji kufanya jitihada fulani ili kuandika ujumbe wa Mungu. Kwa mfano, mwandikaji wa Biblia wa kitabu cha Mhubiri aliandika kwamba “alijitahidi kutafuta maneno yenye kupendeza na kuandika maneno sahihi ya kweli.” (Mhubiri 12:10) Ili kuandika rekodi zake za kihistoria, Ezra alilazimika kuchunguza angalau vyanzo 14, kama vile “hesabu ya mambo ya siku za Mfalme Daudi,” na “Kitabu cha Wafalme wa Yuda na wa Israeli.” (1 Mambo ya Nyakati 27:24; 2 Mambo ya Nyakati 16:11) Mwandikaji wa Injili, Luka, ‘alifuata kwa uangalifu mambo yote tangu mwanzo kwa usahihi, ili kuyaandika hayo kwa utaratibu wenye kufuatana.’—Luka 1:3.

Vitabu fulani vya Biblia vinafunua mambo mbalimbali kuhusu utu wa waandikaji wake. Kwa mfano, Mathayo Lawi, ambaye kabla ya kuwa mwanafunzi wa Yesu alikuwa mkusanya kodi, alikazia uangalifu namba hususa. Mathayo ndiye mwandikaji pekee wa Injili aliyeandika kwamba Yesu alisalitiwa kwa “vipande 30 vya fedha.” (Mathayo 27:3; Marko 2:14) Luka, ambaye alikuwa tabibu, alieleza kwa undani mambo ya kitiba. Kwa mfano, alipokuwa akielezea hali ya wale ambao Yesu aliwaponya, alitumia maneno kama vile “homa kali” na “kujaa ukoma.” (Luka 4:38; 5:12; Wakolosai 4:14) Hivyo, Yehova aliwaruhusu waandikaji wajieleze kwa maneno na kwa mtindo wao wenyewe; wakati uleule, aliongoza akili zao ili kwamba maneno hayo yawe sahihi na yafikishe ujumbe wake.—Methali 16:9.

Biblia Kamili

Je, haishangazi kwamba watu 40, wakiandika wakiwa katika nchi kadhaa kwa zaidi ya miaka 1,600, waliweza kuandika kitabu chenye upatano na chenye kichwa kimoja kikuu? (Ona sanduku “Biblia Inazungumzia Nini?” katika ukurasa wa 19.) Hilo lisingewezekana ikiwa wote hawakuongozwa na Mtungaji mmoja.

Je, ilikuwa ni lazima Yehova atumie watu kuandika Neno lake? Jibu ni hapana. Lakini kufanya hivyo kulikuwa ni wonyesho wa hekima yake. Kwa kweli, kinachofanya Biblia ipendwe ulimwenguni pote ni kwamba waandikaji wake hueleza kwa wazi hisia ambazo wanadamu huwa nazo, kwa mfano, kisa cha Mfalme Daudi kinaonyesha mtenda-dhambi anayetubu ambaye aliomba aonyeshwe rehema na Mungu.—Zaburi 51:2-4, 13, 17, maneno ya utangulizi.

Ingawa Yehova alitumia wanadamu kuandika, tuna hakika na walichoandika kama vile Wakristo wa mapema ambao waliyakubali Maandiko Matakatifu “si kama neno la wanadamu, bali, kama vile lilivyo kwa kweli, kama neno la Mungu.”—1 Wathesalonike 2:13.

JE, UMEJIULIZA HIVI?

▪ Mtungaji wa “Andiko lote” ni nani?—2 Timotheo 3:16.

▪ Yehova alitumia njia zipi kufikisha mawazo yake?—Kutoka 31:18; 34:27; Ezekieli 1:1; Danieli 7:1.

▪ Utu na mapendezi ya waandikaji walioongozwa na roho yanaonyeshwaje katika uandikaji wao? —Mathayo 27:3; Luka 4:38.