Ukweli Kuhusu Krismasi

JE, UNAFIKIRI ni muhimu kujua ukweli kuhusu mafundisho na sherehe za kidini? Ikiwa ndivyo, basi huenda umewahi kujiuliza maswali haya: (1) Je, kweli Yesu alizaliwa Desemba 25? (2) “Mamajusi” walikuwa nani, na je, kweli walikuwa watatu? (3) Ni “nyota” ya aina gani iliyowaongoza kwa Yesu? (4) Baba Krismasi ana uhusiano gani na Yesu na kuzaliwa kwake? (5) Mungu ana maoni gani kuhusu desturi ya Krismasi ya kubadilishana zawadi?

Acheni tufikirie maswali hayo kwa kupatana na mambo hakika ya Biblia na ya kihistoria.

(1) Je, Yesu Alizaliwa Desemba 25?

Desturi: Kulingana na mapokeo, Yesu alizaliwa Desemba 25 na sherehe inafanywa siku hiyo. “Krismasi,” kinasema kitabu Encyclopedia of Religion, inamaanisha “‘Misa ya Kristo,’ yaani, misa ya kusherehekea kuzaliwa kwa Kristo.”

Chanzo: “Desemba 25 haikutokana na chanzo chochote cha kibiblia,” kinasema kitabu The Christmas Encyclopedia, “lakini ilitokana na sherehe za kipagani za Kiroma zinazofanywa mwishoni mwa mwaka,” karibu na wakati jua lilipochomoza tena wakati wa majira ya baridi kali katika Kizio cha Kaskazini. Sherehe hizo zinatia ndani Saturnalia, sherehe ya Saturn, mungu wa kilimo, “na sherehe mbili zilizofanywa pamoja za miungu wawili wa jua, Sol wa Waroma na Mithra wa Waajemi,” kinasema kitabu hicho. Sherehe zote mbili zilifanywa Desemba 25, jua lilipochomoza tena wakati wa majira ya baridi kali kulingana na kalenda ya Yulio.

Sherehe hizo za kipagani zilianza kuingizwa katika ibada inayodaiwa kuwa ya Kikristo katika mwaka wa 350, wakati ambapo Papa Julius wa Kwanza alitangaza Desemba 25 kuwa siku ya kuzaliwa kwa Kristo. “Pole kwa pole, maigizo ya kuzaliwa kwa Yesu yalimeza au kuchukua mahali pa desturi nyingine za kuchomoza kwa jua,” kinasema kitabu Encyclopedia of Religion. “Picha za jua zikaanza kutumiwa sana kumwakilisha Kristo aliyefufuka (ambaye pia aliitwa Sol Invictus), na duara la jua . . . likaja kuwakilisha nuru ya mviringo juu ya watakatifu Wakristo.”

Biblia inasema nini: Biblia haitaji tarehe ambayo Yesu alizaliwa. Lakini tunaweza kusema kwamba hakuzaliwa Desemba 25. Kwa nini? Biblia inatuambia kwamba Yesu alipozaliwa, wachungaji walikuwa “wakiishi nje” wakichunga makundi yao usiku karibu na Bethlehemu. (Luka 2:8) Kwa kawaida, majira ya baridi na mvua yalianza Oktoba (Mwezi wa 10), na mwezi wa Desemba ndio uliokuwa na baridi kali zaidi ambayo nyakati nyingine iliandamana na theluji. Wachungaji—hasa wale waliokuwa katika nyanda za juu zenye baridi, kama zile karibu na Bethlehemu—waliingiza kondoo wao katika vibanda usiku. *

Inafaa kuzingatia kwamba Wakristo wa  mapema, ambao wengi wao walikuwa wameshirikiana na Yesu katika huduma yake, hawakuwahi kusherehekea kuzaliwa kwake katika tarehe yoyote. Badala yake, kupatana na amri yake, waliadhimisha tu kifo chake. (Luka 22:17-20; 1 Wakorintho 11:23-26) Lakini, bado huenda wengine wakasema, ‘Je, kuna ubaya wowote kwa Wakristo kuanza kufuata desturi za kipagani?’ Jibu? Kwa Mungu kuna ubaya. “Waabudu wa kweli watamwabudu Baba kwa roho na kweli,” akasema Yesu Kristo.—Yohana 4:23.

(2) Wale Mamajusi Walikuwa Wangapi? Walikuwa Nani?

Desturi: Wakiongozwa na “nyota” kutoka mashariki, mamajusi huonyeshwa wakimpa Yesu zawadi akiwa katika hori ndani ya zizi. Nyakati nyingine wachungaji huonyeshwa wakiwapo pia.

Chanzo: Mbali na simulizi fupi lililo katika Biblia, “kila kitu kilichoandikwa kuwahusu Mamajusi kinatokana na hekaya,” kinasema kitabu The Christmas Encyclopedia.

Biblia inasema nini: Biblia haisemi ni mamajusi wangapi waliomtembelea Yesu. Huenda walikuwa wawili, au huenda walikuwa watatu, wanne, au zaidi. Ingawa katika Biblia fulani wanaitwa “wanaume wenye hekima,” neno lililotumiwa katika lugha ya awali ni magoi, linalomaanisha wanajimu au walozi—kazi ambazo Biblia inasema ni “chukizo kwa Yehova.” (Kumbukumbu la Torati 18:10-12) Kwa kuwa walisafiri mbali sana kutoka Mashariki, wanajimu hao hawakuwasili kwa wakati kumtembelea Yesu akiwa katika zizi. Badala yake, baada ya kusafiri kwa miezi mingi, walienda kwenye “nyumba” ambako Yesu alikuwa akiishi. Huko walimwona “mtoto mchanga pamoja na Maria mama yake.”—Mathayo 2:11.

(3) Ni Nyota ya Aina Gani Iliyowaongoza Wanajimu?

Tunaweza kuelewa nyota hiyo ilikuwa ya aina gani tunapochunguza mambo iliyofanya. Jambo moja ni kwamba haikuwaongoza moja kwa moja hadi Bethlehemu, lakini iliwapeleka Yerusalemu, ambako Mfalme Herode alisikia kuwa walikuwa wakiuliza kumhusu Yesu. Kisha Herode “akawaita wale wanajimu kwa siri,” nao wakamwambia kuhusu “mfalme wa Wayahudi” aliyekuwa amezaliwa. Kisha Herode akasema: “Mkamtafute kwa uangalifu yule mtoto mchanga, na mkiisha kumpata nileteeni habari.” Hata hivyo, Herode hakuwa na nia nzuri. Badala yake, mtawala huyo mwenye kiburi na mkatili alikuwa ameazimia kumwua Yesu!—Mathayo 2:1-8, 16.

Kwa kushangaza, “nyota” hiyo ikawaongoza upande wa kusini hadi Bethlehemu. Ilipofika “ikaja kutua” juu ya nyumba ambamo Yesu alikuwa.—Mathayo 2:9, 10.

Kwa wazi, hiyo haikuwa nyota ya kawaida! Kwa nini Mungu, ambaye alikuwa ametumia malaika kuwajulisha wachungaji wa hali ya chini kuhusu kuzaliwa kwa Yesu, atumie nyota kuongoza wanajimu wapagani—kwanza kwa adui ya Yesu kisha kwa mtoto mwenyewe? Inapatana na akili kusema kwamba nyota hiyo ilikuwa mbinu ya Shetani, anayeweza kujitokeza katika njia kama hizo. (2 Wathesalonike 2:9, 10) Jambo la kushangaza ni kwamba nyota inayoitwa ya Bethlehemu huwekwa juu kabisa ya mti wa Krismasi.

(4) Baba Krismasi ana Uhusiano Gani na Yesu na Kuzaliwa Kwake?

Desturi: Katika nchi nyingi, Baba Krismasi anasemwa kuwa ndiye mtu anayewaletea watoto zawadi. * Mara nyingi, watoto humwandikia Baba Krismasi barua wakimwomba zawadi, ambazo inasemekana kwamba anasaidiwa kuzitengeneza na watu fulani wadogo wa kuwaziwa katika makao yake makuu kwenye Ncha ya Kaskazini.

Chanzo: Kulingana na maoni ya watu wengi, hekaya kumhusu Baba Krismasi zinatokana na Mtakatifu Nicholas, Askofu Mkuu wa Myra huko Asia Ndogo, ambayo sasa ni Uturuki. “Mambo yote yaliyoandikwa kumhusu Mt. Nicholas ni hekaya,” kinasema kitabu The Christmas Encyclopedia. Huenda jina la Baba Krismasi la Kiingereza “Santa Claus” linatokana na neno Sinterklaas, mchanganyiko wa maneno mawili ya Kiholanzi ya jina “Saint Nicholas.” Kulingana na historia na Biblia, Baba Krismasi hana uhusiano wowote na Yesu Kristo.

 Biblia inasema nini: “Sasa kwa kuwa mmeuondolea mbali uwongo, semeni kweli kila mmoja wenu na jirani yake.” ‘Majirani’ wetu wa karibu zaidi ni watu wa familia yetu. (Waefeso 4:25) Pia Biblia inasema kwamba tunapaswa ‘kupenda kweli,’ “kusema kweli katika moyo [wetu].” (Zekaria 8:19; Zaburi 15:2) Ni kweli kwamba huenda ikaonekana kuwa hakuna madhara kuwaambia watoto kuwa Baba Krismasi (au Kristo mtoto) ndiye huwaletea zawadi wakati wa Krismasi, lakini je, ni jambo linalofaa kuwadanganya watoto wadogo, hata usipokuwa na nia mbaya? Je, si jambo la ajabu kwamba siku inayopaswa kumtukuza Yesu imekuwa siku ya kuwadanganya watoto?

(5) Mungu ana Maoni Gani Kuhusu Zawadi na Karamu za Krismasi?

Desturi: Zawadi zinazotolewa wakati wa Krismasi si za kawaida kwani zinahusisha kubadilishana zawadi, na kipindi cha Krismasi kinahusiana na karamu, kula, na kunywa.

Chanzo: Sherehe ya Saturnalia ya Roma ya kale ilianza Desemba 17 na kwisha tarehe 24, wakati ambapo watu walipeana zawadi. Nyumba na barabara zilikuwa na kelele za watu wakifanya karamu, wakinywa sana, na wakitenda bila kujizuia. Saturnalia ilifuatwa na kusherehekea siku ya kwanza ya Januari. Siku hiyo pia iliadhimishwa kwa sherehe ambayo kwa kawaida iliendelea kwa siku tatu hivi. Kuna uwezekano kwamba Saturnalia na siku ya kwanza ya Januari zilifanyiza sherehe moja.

Biblia inasema nini: Shangwe na ukarimu ni sehemu muhimu ya ibada ya kweli. Biblia inasema: ‘Iweni na shangwe, enyi waadilifu; na mpige vigelegele vya shangwe.’ (Zaburi 32:11) Mara nyingi, shangwe ya aina hiyo inahusianishwa na ukarimu. (Methali 11:25) Yesu Kristo alisema: “Kuna furaha zaidi katika kutoa kuliko ilivyo katika kupokea.” (Matendo 20:35) Pia alisema hivi: “Muwe na mazoea ya kuwapa watu,” yaani, tunapaswa kuhakikisha kwamba hilo ni jambo la kawaida katika maisha yetu.—Luka 6:38.

Kutoa kwa njia hiyo hakuna uhusiano na kutoa kidesturi au kutoa kwa kulazimishwa, kwa sababu tu ni zoea katika jamii. Biblia inasema hivi ikifafanua roho ya kweli ya kutoa: “Kila mmoja, basi, na atoe kadiri alivyoamua, kwa moyo na wala si kwa huzuni au kwa kulazimishwa, maana Mungu humpenda yule mwenye kutoa kwa furaha.” (2 Wakorintho 9:7, Biblia Habari Njema)  Wale wanaotii kanuni hizo nzuri za Biblia hutoa kwa sababu moyo wao wenye ukarimu unawachochea kufanya hivyo, na wanatoa wakati wowote katika mwaka. Kwa kweli, Mungu hubariki kutoa kwa njia hiyo, na kufanya hivyo si mzigo mzito.

Sherehe Bandia!

Inapochunguzwa kwa kutumia Biblia, ni kana kwamba kila kitu kuhusu Krismasi kimetokana na mambo ya kipagani au kupotoshwa kwa masimulizi ya Biblia. Kwa hiyo, desturi za Krismasi zinaitwa tu za Kikristo. Basi zilianza jinsi gani kuitwa hivyo? Karne kadhaa baada ya kifo cha Kristo, walimu wengi wa uwongo walitokea, kama Biblia ilivyokuwa imetabiri. (2 Timotheo 4:3, 4) Watu hao wasioongozwa na kanuni walipendezwa zaidi na kufanya Ukristo upendwe na wapagani kuliko walivyopendezwa na kufundisha kweli. Kwa sababu hiyo, walianza kujiingiza hatua kwa hatua katika sherehe za dini za kipagani zilizopendwa sana na wakaziita eti ni za Kikristo.

Biblia ilionya kwamba ‘walimu hao wa uwongo watawatumia watu vibaya kwa maneno yasiyo ya kweli. Lakini kuwahusu wao, hukumu ya tangu zamani za kale haisongi polepole, na maangamizi yao hayalali.’ (2 Petro 2:1-3) Mashahidi wa Yehova huchukua maneno hayo kwa uzito—kama tu wanavyochukua kwa uzito maneno ya Biblia nzima, ambayo wanaiona kuwa Neno la Mungu lililoandikwa. (2 Timotheo 3:16) Kwa sababu hiyo, wanakataa desturi au sherehe za dini za uwongo. Je, uamuzi huo umewafanya wasiwe na furaha? Tofauti na hilo, kama tutakavyoona, wanajua kutokana na mambo ambayo wamejionea kwamba kweli ya Biblia inawaweka watu huru!

[Maelezo ya Chini]

[Sanduku/Picha katika ukurasa wa 8]

PANDA MAGUGU, VUNA MAGUGU

Wakati fulani, viongozi wa kanisa walipigana “kufa na kupona kuondoa mambo yoyote ya kipagani,” kinasema kitabu Christmas Customs and Traditions—Their History and Significance. Lakini baada ya muda, viongozi wa kanisa wakawa na hamu zaidi ya kujaza makanisa kuliko kufundisha kweli. Kwa sababu hiyo, wakaanza kupuuza mazoea hayo ya kidini. Baadaye, waliyakubali.

‘Lolote lile unalopanda, utavuna hilo,’ inasema Biblia. (Wagalatia 6:7) Baada ya kupanda mbegu za upagani katika mashamba yao, makanisa hayapaswi kushangaa kwamba kuna “magugu” mengi sana. Sherehe ambayo ilipaswa kutukuza kuzaliwa kwa Yesu inakuwa kisingizio cha kulewa na karamu zenye fujo, watu wanapenda zaidi kwenda kwenye maduka makubwa kuliko kwenda kanisani, familia zinajiingiza sana katika madeni kwa sababu ya kununua zawadi, na watoto hawajui tofauti kati ya mambo halisi na ya kuwaziwa, hawajui tofauti kati ya Baba Krismasi na Yesu Kristo. Naam, akiwa na sababu nzuri Mungu alisema hivi: “Mwache kugusa kitu kilicho najisi.”—2 Wakorintho 6:17.

[Picha katika ukurasa wa 7]

Kipindi cha Krismasi, kama sherehe ya zamani ya Saturnalia, huwa ni wakati wa karamu, kula, na kunywa

[Hisani]

© Mary Evans Picture Library