Дар Навиштаҳои Ибронӣ номи Худо, ки бо чор ҳамсадои ибрӣ (יהוה) навишта мешуд, тахминан 7000 бор вомехӯрад. Дар ин тарҷума он чор ҳарфи ибрӣ, ки тетраграмматон номида мешаванд, ҳамчун «Яҳува» омадааст. Ин ном дар Китоби Муқаддас назар ба дигар номҳо бисёртар вомехӯрад. Ҳарчанд нависандагони Навиштаҳои Муқаддас нисбати Худо бисёр калимаҳоро, ба монанди «Парвардигор», «Офаридгор» ва «Худованд», истифода мебурданд, вақте мехостанд номи хоси Худоро зикр кунанд, танҳо тетраграмматонро кор мефармуданд.

Худи Яҳува Худо нависандагони Каломашро роҳнамоӣ кард, ки номашро истифода баранд. Масалан, ӯ пайғамбар Юилро илҳом бахшид, ки чунин нависад: «Ҳар кӣ номи Яҳуваро бихонад, наҷот меёбад» (Юил 2:32). Ҳамчунин забурнавис бо ҳидояти Худо чунин гуфтааст: «Бигзор мардум бидонанд: танҳо ту, ки номат Яҳува аст, бар тамоми замин Худои Таоло ҳастӣ» (Забур 83:18). Ҷолиби диққат аст, ки танҳо дар китоби Забур номи илоҳӣ тақрибан 700 бор омадааст ва халқи Худо таронаҳои ин китобро бояд аз ёд карда месароид. Ин хел бошад, чаро номи Худо дар бисёр тарҷумаҳои Китоби Муқаддас вонамехӯрад? Чаро дар ин тарҷума номи Худо дар шакли «Яҳува» омадааст ва маънои ин ном чист?

Чаро номи Худо дар бисёр тарҷумаҳои Китоби Муқаддас вонамехӯрад? Барои ин сабабҳои гуногун вуҷуд доранд. Ба ақидаи баъзеҳо, Худои Абарқудрат ба ягон номи хос эҳтиёҷ надорад. Дигарон ба урфу одати яҳудиён пайравӣ намуда, эҳтимол, аз тарси он ки номи Худоро беҳурмат месозанд, аз навиштани он даст кашиданд. Баъзеи дигар  бошанд, фикр мекарданд, ки, азбаски ягон кас талаффузи аниқи номи Худоро намедонад, беҳтараш ба ҷойи Яҳува «Худо» ё «Худованд» нависанд. Лекин чунин ақидаҳо бо сабабҳои зерин хатоянд:

• Касоне, ки баҳс карда мегӯянд, ки Худои Абарқудрат ба ягон номи махсус эҳтиёҷ надорад, ба назар намегиранд, ки дар нусхаҳои қадимаи Каломи Худо, аз ҷумла дар нусхаҳои то давраи ҳазрати Исо, номи Худо навишта шуда буд. Чи хеле ки дар боло гуфтем, Худо роҳнамоӣ кард, ки номи ӯ дар Каломаш тақрибан 7000 маротиба навишта шавад. Маълум аст, ки Худо мехоҳад, ки мо номи ӯро донем ва онро ба забон орем.

• Тарҷумононе, ки аз эҳтиром ба урфу одати яҳудиён номи Худоро аз матн гирифтанд, як далели муҳимро ба назар нагирифтанд. Ҳарчанд баъзе нусхабардорони яҳудӣ номи Худоро ба забон намегирифтанд, онро дар нусхаҳои худ аз Каломи Худо кӯр накарданд. Дар дастхатҳои қадимае, ки дар Қумрон, аз назди баҳри Мурда ёфт шуданд, номи Худо маротибаҳои зиёд вомехӯрад. Баъзе тарҷумонон барои нишон додани он ки номи Худо дар матни асл дар куҷо дида мешуд, ба ҷойи он бо ҳарфҳои калон калимаи «ХУДОВАНД» менавистанд. Вале чунин саволҳо ба миён меоянд: Чаро тарҷумонон дидаву дониста номи Худоро, ки дар нусхаҳои асл ҳазорҳо бор меояд, бо калимаҳои дигар иваз намуданд ё тамоман онро партофтанд? Кӣ ба онҳо ҳақ дод, ки ин тавр кунанд? Ҷавоби ин саволҳоро танҳо худашон медонанд.

• Касоне, ки «талаффузи аниқи номи Худо маълум нест» гуфта, онро истифода намебаранд, ҳамзамон бедудилагӣ номи пайғамбарони қадимро, масалан, Иброҳим, Мӯсо ва Исоро, мувофиқи талаффузи ҳозираашон ба забон меоранд. Пас, аз рӯйи мантиқ аст, ки номи қадима мувофиқи талаффузе, ки дар забон паҳн шудааст, садо диҳад. Аз ин рӯ, ҳарчанд талаффузи номи Худо дар забони ибронии қадима каме дигар буд, дар «Тарҷумаи Дунёи Нав» дар шакли «Яҳува» истифода бурдани он нодуруст нест.

Чаро дар ин тарҷума номи Худо ба шакли «Яҳува» омадааст? Тетраграмматонро (יהוה), ки аз чор ҳамсадо иборат мебошад, дар забони тоҷикӣ бо ҳарфҳои «ЙҲВҲ» ифода кардан мумкин аст. Азбаски дар забони қадимаи ибронӣ  калимаҳо бе садонокҳо навишта мешуданд, дар тетраграмматон низ садонокҳоро наменавиштанд. Хонанда худаш медонист, ки кадом садонокҳоро гузошта, матнро дуруст хонад.

Тақрибан 1000 сол пас аз навишта шудани охирин китоби Навиштаҳои Ибронӣ олимони яҳудӣ дар калимаҳо аломатҳои махсус (зеру забар) мегузоштанд, то нишон диҳанд, ки кадом садонокҳо бояд хонда шаванд. Лекин он вақт бисёри яҳудиён аз рӯйи бовари хато номи Худоро ба забон намеоварданд ва ба ҷойи он калимаҳои дигарро истифода мебурданд. Аз афташ, онҳо дар вақти аз як нусха ба нусхаи дигар кӯчонидани тетраграмматон ба ҷойи садонокҳои номи Худо садонокҳои калимаи «Адонай» (маънояш Худованд) ё «Элоҳим»-ро (маънояш Худо) мегузоштанд. Аз ин рӯ дастхатҳое, ки матнаш зеру забар дорад, барои муайян кардани талаффузи аслии номи Худо кумак намекунад. Баъзеҳо ақида доранд, ки номи Худо бояд «Яҳве» бошад, баъзеи дигар тахмин мекунанд, он бояд дигар хел талаффуз шавад. Дар байни дастхатҳои баҳри Мурда порчаи китоби сеюми Мӯсо ба забони юнонӣ ёфт шудааст, ки дар он номи Худо бо ҳарфҳои юнонӣ ҳамчун «Йао» омадааст. Ғайр аз ин шакл, нависандагони юнонии замони пеш шаклҳои «Йае», «Йабе» ва «Йаове»-ро истифода мебурданд. Мо пофишорӣ намекунем, ки номи Худо бояд ин хел ё он хел талаффуз шавад, зеро аниқ намедонем, ки дар давраҳои қадим ходимони Худо номи ӯро ба ибрӣ чӣ тавр  талаффуз мекарданд (1 Мӯсо 13:4; 2 Мӯсо 3:15). Мо фақат ҳаминро медонем, ки Худо ба халқаш гап зада, номашро борҳо истифода бурдааст, халқи ӯ низ бо номаш ба ӯ муроҷиат мекарданд. Онҳо дар гуфтугӯйи ҳаррӯза ҳам номи Худоро ба забон мегирифтанд (2 Мӯсо 6:2; 3 Подшоҳон 8:23; Забур 99:9).

Пас, чаро дар ин тарҷума номи Худо дар шакли «Яҳува» омадааст? Ин шакли номи Худо дар бисёр забонҳо таърихи дурудароз дорад. Масалан, дар Китоби Муқаддаси англисӣ номи хоси Худо аввалин бор соли 1530 дар Тавроте, ки Вилям Тиндал тарҷума карда буд, омада, шакли «Iehouah»-ро дорад. Дар тарҷумаҳои паҳншудаи Китоби Муқаддас ба забони форсӣ бошад, номи Худо дар шакли «يَهُوَه» (Яҳува) омадааст, аз ин рӯ дар ин тарҷума низ ҳамин шакл истифода шудааст.

Номи Яҳува чӣ маъно дорад? Дар забони ибрӣ номи Яҳува аз феъле гирифта шудааст, ки маънояш «шудан» мебошад, ва, ба ақидаи баъзе олимон, ҳолати сабабии феъли «шудан» аст. Аз ин рӯ Кумитаи «Тарҷумаи Дунёи Нав» ба хулосае омад, ки маънои номи Яҳува чунин аст: «Ӯ сабаби шудан мегардад». На ҳамаи олимон бо ин ақида розиянд ва мо низ исрор намекунем, ки маънои номи Худо айнан ҳамин аст. Лекин ин шарҳи ном ба Худо, ки ҳама чизро офаридааст ва ҳар як нияташро иҷро мекунад, мувофиқ аст. Ӯ на фақат сабаби вуҷуд доштани коинот ва офаридаҳои бошуур аст, балки сабаб мегардад, ки нияташ дар вақти лозима амалӣ гардад.

Дар 2 Мӯсо 3:14 Худо дар бораи маънои номи худ гап зада, феъли монандеро истифода мебарад. Дар он ҷо гуфта мешавад: «ОН КӢ ХОҲАМ, ҲАМОН МЕШАВАМ». Бояд гуфт, ки ин суханон танҳо як паҳлуи чигунагии Худоро нишон медиҳанд, яъне онро, ки ӯ барои иҷрои нияташ дар ҳар ҳолат касе хоҳад, ҳамон мешавад. Лекин маънои номи Яҳува чизи бештареро дар бар мегирад. Ӯ на фақат худаш барои иҷрои нияташ касе хоҳад, мешавад, балки офаридаҳояшро низ касе хоҳад, ҳамон мекунад.