ANYOM a karen ken ijime er pue nahan la, orgen u i yer un ér Gregorio yô vea kwase na Marilou, ve hembe anyom 30, yange ve lu eren tom pania man tom uke zan a mi ave shighe môm. Ve lu hen gartamen u tar u Philippines, u i yer ér Manila la. Er lu ve ican kpishi u eren pania man tom u uke shighe môm nahan kpa, ve za ikyura. Ica gba ga maa Marilou hingir manija hen banke u lu eren tom her la. Marilou kaa ér: “Er se lu a ityom i uke i dedoo yô, kwaghmôm ban se ga.” Mimi yô, ve lu zuan a inyaregh kpishi je yô, ve tsua u maan ya u ve wa ishima la hen ijiir igen i doon tsung, sha ityoughkitaregh ki gar u Manila. Mough ape ve lu la yem hen ijiir la kuma er ukilomita 19 nahan. Nahan ve za na kômpeni ugen tôndo ér u maa ve ya ne, vea hiden u a inyaregh sha uwer kure kure, ken atô u anyom pue.

Marilou kaa ér: “Tom wam u he ne yange u yam shighe, shi u nam ivôron kpishi je yô, akaa a ken jijingi kera lu gban mo ishima ga. Yange lum er m ngu iin Yehova nahan.” Shi a kaa ér: “Yange m kera lu nan Yehova shighe u m tôndo zwa u eren un tom a mi la ga.” Kwagh ne doo Gregorio man Marilou ga, nahan iyange igen ve tema imôngo ve hen sha gbenda u ve lu eren uma ve la. Gregorio kaa ér: “Yange se soo ser se gema  inja, kpa se fa kwagh u se er jighilii ga. Kpa se lam sha kwagh u se er ve se hemba eren Yehova tom yô, hemban je yô, er se lu a ônov ga yô. Nahan se sôn Yehova ser a tese se kwagh u se er yô.”

Hen shighe u ve lu henen sha kwagh ne la, ve ungwa akaaôron kpishi a i na sha kwagh u za eren tom ape kwagh a hembe gban sha mbapasenkwagh u Tartor la. Gregorio kaa ér: “Se nenge ser akaaôron ne lu gbenda u Yehova ungwa mbamsen asev yô.” Or ne vea kwase na ve sôn Yehova ér a seer ve jighjigh u nan, sha er vea lu a ishimataver i tsuan kwagh u vough yô. Kpa kwagh u vesen u za ve iyol yô, lu ya u ve lu maan zan a mi ave la. Yange ve hira kimbi inyaregh kin je kuma sha anyom atar. Nahan vea er nena? Marilou kaa ér: “Lu u se de kwagh u ya la yô, inyaregh ki se hira kimbi sha mi la cii kia saa, man inyaregh kin gba ave. Kpa se nenge ser gba u se tsua kwagh môm ken akaa ahar ne kpee; se tsua u eren ishima i Yehova shin se tsua u kuren asaren a ase.” Er ve hen sha kwagh u apostoli Paulu yange kaa ér un nenge akaa cii ‘hingir un msaa’ la yô, ve de kwagh u ya la, shi ve de ityom i uke i ve lu eren la, shi ve tee akaa ve agen kpishi, maa ve mough ve yem hen agar a ken toho agen ken icile i Palawan. Ijiir ne lu ken imbusutariyan i gar u Manila, i gba ica a ve je kuma ukilomita 480.—Fil. 3:8.

Cii man Gregorio man Marilou ve mough ve yem yô, ve vande wan agoyol er vea eren kwagh akuma akuma yô, kpa ka er yange ve za nyôr hen ijiir la ve, ve hemba kaven ér gba u vea pande akaa kpishi ken uma ve ye. Marilou kaa ér: “Yange usu latriki man akaa a buter a nan or mkpeyol lu ga. Se lu a setov u sha usu u latriki u yôron a mi ga, nahan i gba u se ar ikyon se keer usu ve se er kwaghyan ye. Yange i sarem u za yamen kwagh ken zege shôôpu shin za yan kwagh hen ma hôtel, kpa akaa ne, man agen a ka a lu ken geri la cii lu hen ijiir ne ga.” Nahan cii kpa, or ne vea kwase na za hemen u umbur ityôkyaa i na ve ve mough ve va hen ijiir ne la, nahan ica kera gba ga je maa hoghor ve. Marilou kaa ér: “Hegen ka i doom kenger akaa a doon tsung a Aôndo a gbe la, kua asan a ka a mondo sha kwavaôndo tugh la. Kwagh u hemban yô, ka sea pase ior kwagh ve a saan ve iyol kpishi nahan, i doo se i zua ga. Er se lu eren tom hen ijiir ne la, se hen se ‘fa’ er se er ve kwagh a kuma se yô.”—Fil. 4:12.

Gregorio kaa ér: “Shighe u se va nyôr heen la, Mbashiada lu iorov unyiin tseegh. Yange m va hii u nan kwaghôron u ken igbar hanma kasua, shi a gberen atsam a Tartor yô m kuhwan jita sha mi, nahan kwagh ne a doo ve kpen kpen.” Cii man inyom i bee ne nahan, annongo u cuku ne hingir tiônnongo u lun a mbapasenkwagh 24. Gregorio kaa ér: “Dooshima u tiônnongo ne a tesen se la ngu a bende a vese kpishi je.” Nyian ne, ka vea hide vea hen sha anyom ataratar a ve er tom hen ijiir i i lu ken toho hiinii ne yô, ve kaa ér: “Ka wea pasen kwagh ve ior mba hev vea vaan ken tiônnongo nahan, i saan we iyol je i zua ga. Se nenge ser uma wase hemba ngun a inja hegen.”

Anmgbianev mba nomso man mba kasev kpishi mba zulum iorov 3,000 nahan mough yem ken tar u Philippines, hen ijiir i kwagh a hembe gba sha mbapasenkwagh u Tartor la. Mbagen ker 500 ka anmgbianev mba kasev mba ve lu kwav yô. Nenge ase ikyav i anmgbian u kwase ugen u lun kwav u i yer un ér Karen la.

Karen ngu anyom 25 hegen. Yange vese hen geri u Baggao, tiôntar u Cagayan. Shighe u lu anyom pue kar la, ashighe kpishi a henen sha kwagh u seer eren tom u kwaghpasen la. A kaa ér: “Er m fa mer shighe kera shi vese ga shi gba u ior cii vea ungwa loho u Tartor yô, yange m soo u za eren tom hen ijiir i kwagh a hembe gban sha mbapasenkwagh la.” Shin er ior mba hen tsombor u Karen mbagenev kpuaa kaa a na ér a yem makeranta u vesen, a de keren u yemen hen ijiir i icaa za pasen kwagh ga nahan kpa, a sôn Yehova ér a tese un kwagh u una er yô. Shi a lam a ior mba ve eren tom u pasen kwagh hen ijiir i icaa yô. Va kom anyom 18 yô, a mough a yem hen ijiir igen ken toho, i i gbe ica a ya na i kom ukilomita 64 yô.

Tiônnongo u kiriki u Karen mough yem u za wasen un la, pasen kwagh hen haregh u iwo i lu her kpishi yô. Haregh ne ngu hen kpe u Ityeku i Pacific la. Karen kaa ér: “Mough hen geri u Baggao yem hen tiônnongo u he ne tseegh kpa yange se zende ayange atar, se lu unden iwo senen, shi se per uifi kuma 30.” Shi a kaa ér: “Yange i gba u me zende angahar ahwa ataratar me za hen Bibilo a ior mbagenev, mea been yô, m tsa hen ya ve, kpernan shi m zende ahwa ataratar m hide hen ya wam.” Kwagh u injaa yange due ken iniôngon na ne je he? Karen ôr a ahan zwa ér: “Ashighe agen angahar ka a nyoon mo, kpa m hen Bibilo a ior je kuma 18. M ‘bende m nenge er Yehova a doo yô’!”—Ps. 34:8.

Anmgbian u kwase ugen ken tar u Amerika u a lu kwav shi a hembe anyom 40 yô, mba yer un ér Sukhi, yange mough yem ken tar u Philippines u za pasen kwagh ker. Lu nyi i mgbegha un ve er nahana? Ken inyom i 2011 la, a za mkohol u ningir ugen, nahan i tôv anmgbian ugen vea kwase na sha mkohol ne. Ve pase er yange ve tee akaa a ve, ve mough ve yem ken tar u Mexico ve za wase tom u kwaghpasen ker yô. Sukhi kaa ér: “Kwagh u yange ve ôr la na yô, m hii u henen sha kwagh u m vande wan ishima u eren ga yô.” Zum u Sukhi, kwase u ken India ne, ungwa ér kwagh gba sha mba vea za wase u pasen ior i Punjabi, mba ve lu ken tar u Philippines la loho u dedoo yô, a tsua u za nan iwasen ne. Lu mbamtaver mba nyi tagher a mini?

Sukhi kaa ér: “Yange lum ican kpishi u fan akaa a me tee man a me ver her yô. Shi yange m tsa hen ya wam ikyangegh kuma anyom 13 shi m tema kpem iyol, kpa m va hingir u za tsan vea tsombor ugen, shi m kera tema kpem iyol er ngise nahan ga. Yange lum zange ga, kpa lu gbenda u dedoo u u wam ago iyol u va lun a uma u akuma akuma yô.” Lu mbamtaver mba nyi yange tagher a mi shighe u mough yem ken tar u Philippines laa? A kaa ér: “Yange m cian ankaam mba  nyiman man mba sôôn, shi ya a sarem kpishi, nahan akaa ne lu zayol wam u vesen. Kwagh ne na yô, m hen u suur sha Yehova hegen hemba ave a tse!” Ka nyi i dugh ken kwagh nee? Sukhi ôr a ahan zwa ér: “Yehova kaa a vese ér, ‘karem nen ase, tsô me haa ne iveren.’ Ka m kav mimi u mkaanem man zum u orya nan pinem ér, ‘U ngu hiden van hanma shighe? M ngu a mbampin mbagenev mba m soo u pinen we yô.’ Ka mea wase mba ve lu ijen ken jijingi la nahan, i saan mo iyol kpishi shi m zua a mkom kpaa!” (Mal. 3:10) Sukhi shi kaa ér: “Mimi yô, u moughon undun ya wam la yange hemba lun mo kwagh u taver. Kpa m moughon yô, kpiligh mo iyol er m nenge Yehova a lu sôron akaa sha ci wam veren vough vough yô.”

Anmgbian ugen u a vese kwase, shi a zurum anyom 40 yô, mba yer un ér Sime, yange undu tar na u Philippines la mough yem ken tar ugen, vegher u sha ityoughkitaregh, sha u za eren tom u uke u injaa u zua a mi yô. Shighe u Sime lu ken tar shon la, ortamen u sôron atôônanongo ugen taver un ishima, shi a ungwa kwaghôron u anmgbian ugen u a lu môm ken Mbahemenev mba Shin Itine yange na yô, nahan kwagh ne mgbegha un u veren kwagh u Yehova hiihii ken uma na. Sime kaa ér: “Kpa yange mea hen sha kwagh u den tom wam, hiden yemen ken tar wam nahan, ishima i tam kwe.” Nahan kpa, a de tom shon, a hide a yem ken tar u Philippines. Nyian ne, Sime vea kwase na Haidee, mba eren tom u pasen kwagh ne hen tiôntar u Davao del Sur, ken imbusutariyan i tar la, ape kwagh a gbe sha mbapasenkwagh mba vea za pase kwagh a tser zege haregh shon la. Sime kaa ér: “M hide m hen sha kwagh u yange za hemen la yô, doom kpishi er yange m hemba mciem am ma m lu a mi sha kwagh u den tom wam, m gema m ver kwagh u Yehova hiihii yô. Kwagh môm una fatyô u van we a mkom er u nan Yehova kwagh u hemban doon u ú lu a mi la ga!”

Zum u Ramilo vea kwase na Juliet mba ve lu pania, ve hembe anyom 30 la ungwa ér mba keren mba wasen tiônnongo ugen u gba ica a ya ve kuma ukilomita 30 tseegh la tom yô, ve lumun u za nan un iwasen. Nahan hanma kasua yô, ura ka ua nôôn shin ua nôôn ga kpa, Ramilo vea kwase na Juliet ve naha agugu ve acin imôngo ve za nyôr mbamkombo shi ve due kwaghpasen vea tiônnongo ne. Shin er i lu ican kpishi u nahan kwagh sha igbenda i lun a agber man icar i loughon a lough nahan kpa, ka i saan ve iyol er ve seer eren tom u pasen kwagh yô. Ramilo kaa ér: “Mo vea kwase wam se mba henen Bibilo a iorov 11! Er se lu eren tom hen ijiir i kwagh a hembe gban sha mbapasenkwagh yô, se de akaa agen kar se, kpa se gema se zua a mkom kpishi!”—1 Kor. 15:58.

Nahan ú soo wer u seer fan kwagh u u er ve u za pase kwagh hen ijiir i kwagh a hembe gban sha mbapasenkwagh u Tartor la ken tar wou shin ken tar u ken wono? Aluer u soo u fan yô, lam a ortamen u sôron atôônanongo wou, shi ôr ngeren u ken Tom Wase ú Tartor u Novemba 2011, u a lu a itinekwagh ér, “Ú Fatyô u ‘Peren Yande Masedonia’ Keen Kpa?” la.