Aver yem sha atineakaa

Aver yem sha mver u atineakaa

U Fa Kpa?

U Fa Kpa?

U Fa Kpa?

Kpekpe u apostoli Paulu a er kwagh na ken Mbaefese 2:11-15 ér yange pav Mbayuda a Atôatyev la lu kpekpe kpôô kpôô?

Apostoli Paulu yange nger Mbaefese washika pase mkposo u Mbaiserael man “atôatyev.” A kaa ér “kpekpe” lu “ker atô” u iniongo i ihiar ne, u yange pav i ver kposo kposo yô. (Mbaefese 2:11-15) Paulu lu ôron kwagh u “tindi u akaawan” u yange i na sha ikyev i Mose la, kpa alaghga ishember i “kpekpe” i yange ôr kwagh ter la umbur ior kwagh u kpekpe u lu ken tempel kpôô kpôô yô.

Tempel u Yehova u sha derianyom u hiihii la lu a ityembe kpishi i i ver a ver ior mba nyôron ker yô. Yange hanma or lu a ian i nyôron ken Tembe u Atôatyev la, kpa gema ityembe igen i ken tempel la yô, lu Mbayuda man atôatyev a a nyôr Mbayuda la tseegh i na ve ian i nyôron ker ye. Yange lu zege kpande iwen u taven kuman er angahar anyiin, u i yilan ér Soreg la pav kpar u ior kpuaa nyôron a u hanma or nyôron ker la ye. Flavius Josephus, Oryuda u sha derianyom u hiihii u timen sha kwagh u mbayiase kaa ér yange i nger akaa ken zwa Latin man zwa Grika sha ikpande awen ne sha u tan Atôatyev icin ér a de nyer ken icighan ijiir la ga.

I zua a ngeren ugen u yange i nger sha kpekpe u i pav ukpar mban ker la; ngeren shon kaa ér: “Ortyôtyev môm nana de peren kpekpe ne nyôron ken icighanjiir ne ga. Antior u i ker nan nyôron ker yô, a wua nan man awambe a nan aa lu sha ityough ki nan.”

A shi nan kpa Soreg u Paulu ôr kwagh ter ne tile sha ityough ki Tindi u Mose u lu ikyuryan, u pav Mbayuda ver kposo a atôatyev ica i gba la. Ku u Yesu kpe sha u nan nagh la kar a ikyuryan i Tindi la kera, sha nahan yô a “hembe kpekpe . . . u ker atô” ve la kera.

Ikwe i Iserael yange i lu 13 man er nan ve ashighe kpishi Bibilo ka i ter 12 tseeghele?

Ikwe i Iserael shin tsombor u Iserael yange u due ken ônov mba Yakob, u i va gema iti na hingir Iserael la. Tertamen ne lu a ônov mba nomso 12, ve yô lu Ruben man Shimion man Levi man Yuda man Dan man Nafetali man Gadi man Asher man Isakar man Sebulon man Yosev kua Benyamin. (Genese 29:32–30:24; 35:16-18) Ônov pue kar môm ken ônov mban lu a icombor sha ati a ve, kpa Yosev lu a tsombor sha iti na ga. Nahan kpa i gema i ver icombor ihiar sha ati a ônov mba Yosev, i yô lu Eferaim man Manase shi i lumun icombor ne kpaa. Nahan icombor i ônov mba Iserael lu 13. Kpa er nan ve ashighe kpishi Bibilo ka i ôr kwagh u ikwe 12 tseeghele?

Yange i tsegha kwe u Levi sha ci u Yehova, ve eren un tom ken tabernakel shi mba va maan temple yô, ve eren un tom ker. Sha nahan yô, ve zaan ityav ga. Yehova kaa a Mose ér: “Saa kwe u Levi tseegh ú ôr ga ye, man iyenge ve kpaa de we i ken Mbaiserael ga; kpa ver Mbalevi ve̱ nengen sha tabernakel u shiada man sha ikyav nav cii, kua sha hanma kwagh u a lu u na kpaa.”—Numeri 1:49, 50.

Zum u i lu karen dyako ken Tar u Ityendezwa la kpa, i na Mbalevi haregh ve ga. I gema i na ve agar 48 sha ajiir kposo kposo ken haregh u Iserael jimin cii.—Numeri 18:20-24; Yosua 21:41.

Sha ci u atôakyaa a ahar ne yô, ka a teren ikwe i ônov mba Iserael yô, i wa kwe u Levi ker ga. Ka nahan ve ka a ôron kwagh u ikwe i Iserael ve i ter 12 tseegh ye.—Numeri 1:1-15.

[Picture Credit Line on page 27]

Archaeological Museum of Istanbul