TUWIRANG binabanggit ng Bibliya kung sino ang sumulat ng mga nilalaman nito. Ang iba’t ibang bahagi ng aklat na ito ay nagsisimula sa pananalitang gaya ng “ang mga salita ni Nehemias,” “ang pangitain ni Isaias,” at “ang salita ni Jehova na dumating kay Joel.” (Nehemias 1:1; Isaias 1:1; Joel 1:1) Ang ilang salaysay ay sinasabing isinulat nina Gad, Natan, o Samuel. (1 Cronica 29:29) Ipinakikilala ng mga superskripsiyon ng ilang awit ang mga kumatha nito.​—Awit 79, 88, 89, 90, 103, at Aw 127.

Dahil mga tao ang ginamit upang isulat ang Bibliya, sinasabi ng mga mapag-alinlangan na gaya ng iba pang aklat, ito ay isa lamang produkto ng karunungan ng tao. Pero may matibay bang saligan ang opinyong iyan?

Apatnapung Manunulat, Isang Awtor

Kinikilala ng karamihan sa mga manunulat ng Bibliya na sumulat sila sa pamamagitan ng awtoridad ni Jehova, ang tanging tunay na Diyos, at na ginabayan niya sila o ng isang kinatawang anghel. (Zacarias 1:7, 9) Mahigit 300 ulit na ipinahayag ng mga propetang sumulat ng Hebreong Kasulatan: “Ito ang sinabi ni Jehova.” (Amos 1:3; Mikas 2:3; Nahum 1:12) Marami sa mga isinulat nila ay nagsisimula sa pananalitang gaya ng: “Ang salita ni Jehova na dumating kay Oseas.” (Oseas 1:1; Jonas 1:1) Tungkol sa mga propeta ng Diyos, sinabi ni apostol Pedro: “Ang mga tao ay nagsalita mula sa Diyos habang ginagabayan sila ng banal na espiritu.”​—2 Pedro 1:21.

Kaya ang Bibliya ay isang aklat na binubuo ng marami ngunit nagkakasuwatong bahagi at isinulat ng maraming lalaki na kumikilalang ang Diyos ang nasa likod ng kanilang pagsulat. Sa ibang pananalita, ginamit ng Diyos ang mga kalihim na tao upang isulat ang kaniyang kaisipan. Paano niya ito ginawa?

“Kinasihan ng Diyos”

“Ang lahat ng Kasulatan ay kinasihan ng Diyos,” ang paliwanag ni apostol Pablo. (2 Timoteo 3:16) Ang salitang Griego na isinaling “kinasihan ng Diyos” ay literal na nangangahulugang “hiningahan ng Diyos.” Ibig sabihin, gumamit ang Diyos ng di-nakikitang  puwersa upang impluwensiyahan ang isipan ng mga manunulat na tao, at sa gayo’y maihatid ang mensahe niya sa kanila. Gayunman, kung tungkol sa Sampung Utos, si Jehova mismo ang sumulat ng mga salita sa mga tapyas na bato. (Exodo 31:18) Kung minsan, idinidikta ng Diyos ang kaniyang mensahe sa mga lingkod niyang tao. Ganito ang sinasabi ng Exodo 34:27: “Sinabi ni Jehova kay Moises: ‘Isulat mo sa ganang iyo ang mga salitang ito . . .’”

Sa ibang pagkakataon naman, ipinakita ng Diyos sa mga lalaki sa pamamagitan ng mga pangitain ang gusto niyang isulat nila. Kaya sinabi ni Ezekiel: “Nagsimula akong makakita ng mga pangitaing mula sa Diyos.” (Ezekiel 1:1) Sa katulad na paraan, “si Daniel ay nakakita ng isang panaginip at ng mga pangitain ng kaniyang ulo sa kaniyang higaan. Sa pagkakataong iyon ay isinulat niya ang panaginip.” (Daniel 7:1) Ang huling aklat ng Bibliya, ang Apocalipsis, ay inihatid kay apostol Juan sa gayunding paraan. Sumulat si Juan: “Sa pamamagitan ng pagkasi ay dumating ako sa araw ng Panginoon, at narinig ko sa aking likuran ang isang malakas na tinig na tulad ng sa trumpeta, na nagsasabi: ‘Ang iyong nakikita ay isulat mo sa isang balumbon.’”​—Apocalipsis 1:10, 11.

Katangian ng mga Manunulat

Nanatili pa rin ang personalidad ng bawat manunulat kahit pinatnubayan ng Diyos ang kanilang pagsulat. Sa katunayan, kinailangang magsikap ang mga manunulat upang isulat ang mensahe ng Diyos. Halimbawa, sinabi ng manunulat ng aklat ng Bibliya na Eclesiastes na siya ay “nagsikap na makasumpong ng nakalulugod na mga salita at makasulat ng wastong mga salita ng katotohanan.” (Eclesiastes 12:10) Upang tipunin naman ang kaniyang ulat ng kasaysayan, sumangguni si Ezra sa di-kukulanging 14 na reperensiya, gaya ng “ulat ng mga pangyayari nang mga araw ni Haring David” at ng “Aklat ng mga Hari ng Juda at ng Israel.” (1 Cronica 27:24; 2 Cronica 16:11) Tinalunton ng manunulat ng Ebanghelyo na si Lucas ‘ang lahat ng bagay mula sa pasimula nang may katumpakan, na isulat ang mga iyon ayon sa lohikal na pagkakasunud-sunod.’​—Lucas 1:3.

Isinisiwalat ng ilang aklat ng Bibliya ang mga aspekto ng personalidad ng mga manunulat. Halimbawa, si Mateo Levi, isang maniningil ng buwis bago naging alagad ni Jesus, ay nagbigay ng pantanging pansin sa mga numero. Siya lamang ang manunulat ng Ebanghelyo na nag-ulat na “tatlumpung pirasong pilak” ang halagang ibinayad upang ipagkanulo si Jesus. (Mateo 27:3; Marcos 2:14) May-katumpakan namang iniulat ni Lucas, isang manggagamot, ang medikal na mga detalye. Halimbawa, kapag inilalarawan ang kalagayan ng ilan sa mga pinagaling ni Jesus, gumamit siya ng mga pananalitang gaya ng “mataas na lagnat” at “punô ng ketong.” (Lucas 4:38; 5:12; Colosas 4:14) Kaya kadalasang hinahayaan ni Jehova ang mga manunulat na ipahayag sa kanilang sariling pananalita at istilo ang isinulat nila; pero kasabay nito, pinatnubayan niya ang kanilang isipan upang maihatid nang tumpak ang kaniyang mensahe.​—Kawikaan 16:9.

Ang Resulta

Hindi ba kamangha-mangha na mga 40 lalaki, na sumulat mula sa ilang lupain sa loob ng mahigit na 1,600 taon, ay nakagawa ng isang aklat na lubusang nagkakasuwato sa lahat ng detalye at naglalaman ng kahanga-hanga at iisang tema? (Tingnan ang “Tungkol Saan ang Bibliya?” sa pahina 19.) Imposibleng mangyari ito kung hindi sila pinatnubayan ng isang Awtor.

Kailangan bang gumamit si Jehova ng mga tao upang isulat ang kaniyang Salita? Hindi. Subalit ang paggawa niya nito ay isang kapahayagan ng kaniyang karunungan. Oo, ang isa sa mga dahilan kung bakit kaakit-akit sa buong daigdig ang Bibliya ay sapagkat nakakukumbinsing ipinahayag ng mga manunulat nito ang lahat ng uri ng damdamin ng tao​—sa kaso ni Haring David, ang pagkabagabag pa nga ng isang nagsisising makasalanan na nagsusumamo para sa awa ng Diyos.​—Awit 51:2-4, 13, 17, superskripsiyon.

Bagaman gumamit si Jehova ng mga manunulat na tao, makapagtitiwala tayo sa kanilang isinulat, gaya ng sinaunang mga Kristiyano, na tumanggap sa Banal na Kasulatan “hindi bilang salita ng mga tao, kundi, gaya ng kung ano nga ito sa totoo, bilang ang salita ng Diyos.”​—1 Tesalonica 2:13.

NAPAG-ISIP-ISIP MO NA BA?

◼ Sino ang Awtor ng “lahat ng Kasulatan”?​—2 Timoteo 3:16.

◼ Anu-anong paraan ang ginamit ng Diyos na Jehova upang ihatid ang kaniyang kaisipan?​—Exodo 31:18; 34:27; Ezekiel 1:1; Daniel 7:1.

◼ Paano makikita ang personalidad at interes ng kinasihang mga manunulat sa kanilang mga isinulat?​—Mateo 27:3; Lucas 4:38.