Skip to content

Skip to table of contents

KO HA FETALANOAʻAKI MO HA KAUNGĀʻAPI

Ko Fē ʻa e Taimi Naʻe Kamata ke Pule Ai ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá? (Konga 2)

Ko Fē ʻa e Taimi Naʻe Kamata ke Pule Ai ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá? (Konga 2)

Ko ha sīpinga fetalanoaʻaki eni ʻe fai nai ʻe he taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová mo ha kaungāʻapi. Tau fakaʻuta atu eni ko ha tokotaha Fakamoʻoni ko hono hingoá ko Kamaloni ne ʻalu atu ki he ʻapi ʻo ha tangata ko hono hingoá ko Soni.

KO E MISI ʻA NEPUKANESÁ—FAKAMANATU NOUNOU

Kamaloni: Soni, ʻoku ou fiefia ʻi heʻeta toe fetaulakí. ʻOku ou saiʻia maʻu pē ʻi heʻeta ako Tohi Tapu he uike taki taha. * ʻOkú ke fēfē hake?

Soni: ʻOku ou sai pē, mālō.

Kamaloni: Meʻa fakafiefia ia. ʻI heʻeku ʻi heni fakamuimuí, naʻá ta talanoa ki he ʻuhinga ʻoku pehē ai ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová naʻe kamata pule ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he taʻu 1914. * ʻI heʻeta fetalanoaʻakí naʻá ta maʻu ai ha fakamatala mahuʻinga ʻo fakamoʻoniʻi ai ʻa e kikite ʻi he vahe 4 ʻo e tohi ʻa Tanielá ʻi he Tohi Tapú. ʻOkú ke manatuʻi ʻa e fakamatala ko iá?

Soni: ʻOku fekauʻaki ia mo e misi ʻa Tuʻi Nepukanesa ʻo kau ki ha fuʻu ʻakau lahi.

Kamaloni: Tonu ʻaupito. ʻI he misi ʻa Nepukanesá, naʻá ne sio ai ki ha fuʻu ʻakau lahi fakaʻulia naʻe māʻolunga ʻo aʻu ki hēvani. Naʻá ne fanongo ki ha fekau mei he talafekau ʻa e ʻOtuá ko e fuʻu ʻakaú ʻe tuʻusi hifo, ka ʻe tuku pē hono tefitó mo hono ngaahi aká ʻi he kelekelé. Hili ha “fituʻi kuonga,” ʻe toe tupu ʻa e fuʻu ʻakaú. * Naʻá ta toe talanoa foki ki he ʻuhinga kuo fakahoko ai ʻa e kikité ʻi he tuʻunga ʻe ua. ʻOkú ke manatuʻi ʻa hono ʻuluaki fakahokó?

Soni: ʻOku hangē nai ha meʻa naʻe hoko tonu pē kia Nepukanesa, ko ia? Naʻe mole ʻene fakakaukau leleí ʻi he taʻu ʻe fitu.

Kamaloni: Tonu. Naʻe mole fakataimi meia Nepukanesa ʻene fakakaukau leleí, ko ia naʻe tuku fakataimi ai ʻene pulé. Ka ʻi hono fakahoko lahi ange ʻo e kikité, ko e tuʻunga-pule ʻa e ʻOtuá ʻe tuku fakataimi ia ʻi ha vahaʻa taimi ko e kuonga ʻe fitu. Naʻá ta ʻiloʻi ai ko e kuonga ʻe fitú naʻe kamata ia ʻi he taimi naʻe fakaʻauha ai ʻa Selusalema ʻi he 607 K.M. Mei he taimi ko iá ʻo faai mai, naʻe ʻikai ha toe ngaahi tuʻi he māmaní ke ne fakafofongaʻi ʻa Sihova ko e ʻOtuá ʻi he pule ki hono kakaí. Kae kehe, ʻi he ngataʻanga ʻo e kuonga ʻe fitú, ʻe fakanofo ʻe he ʻOtuá ha Pule foʻou ki hono kakaí—ko ha tokotaha ʻi hēvani. ʻI hono toe fakalea ʻe tahá, ko e ngataʻanga ʻo e kuonga ʻe fitú ʻe fakaʻilongaʻi ai ʻa e kamata ʻo e pule ʻa e Puleʻanga fakahēvani ʻo e ʻOtuá. Kuó ta ʻosi lāulea eni ki he taimi naʻe kamata ai ʻa e kuonga ʻe fitú. Ko ia kapau ʻe lava ke ta ʻiloʻi ʻa e lōloa ʻo e vahaʻa taimi ko ení, te ta ʻiloʻi leva ʻa e taimi naʻe kamata pule ai ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. ʻOku mahino pē nai ʻeku fakamatalá?

Soni: ʻIo, ʻoku tokoni kiate au ʻa e fakamanatu ko ení ke u toe manatuʻi lelei ange.

Kamaloni: Lelei ʻaupito. Ke hoko atu ʻeta fetalanoaʻakí, te ta ʻuluaki lāulea ki he lōloa ʻo e kuonga ʻe fitú. Naʻá ku toki lau ʻa e kaveinga ko ení ke u manatuʻi ʻa e ngaahi poini tefitó. Te u feinga ke fakamatalaʻi ia ʻi he lelei taha te u ala lavá.

Soni: Sai pē.

NGATA ʻA E KUONGA ʻE FITÚ—KAMATA ʻA E NGAAHI ʻAHO FAKAʻOSÍ

Kamaloni: ʻI he ʻuluaki fakahoko ʻo e kikité ʻo kau ai ʻa Nepukanesá, ko e kuonga ʻe fitú naʻe fakamoʻoniʻi ia ko e ngaahi taʻu totonu ʻe fitu. Ka ʻi hono fakahoko lahi angé ʻo kau ai ʻa e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá, ko e kuonga ʻe fitú ʻoku pau pē naʻe toe lōloa ange ia ʻi he ngaahi taʻu totonu ʻe fitú.

Soni: Ko e hā hoʻo ʻuhingá?

Kamaloni: Ko e meʻa ʻe taha, manatuʻi ko e kuonga ʻe fitú naʻe kamata ʻi he taimi naʻe fakaʻauha ai ʻa Selusalema ʻi he taʻu 607 K.M. Kapau te ta kamata lau mei he taʻu ko iá ʻa e ngaahi taʻu totonu ʻe fitú, te ta aʻu ai ki he taʻu 600 K.M. Ka naʻe ʻikai ha meʻa mahuʻinga ʻe hoko ʻi he taʻu ko iá ʻi heʻene felāveʻi mo e tuʻunga-pule ʻa e ʻOtuá. ʻIkai ko ia pē, ʻi heʻeta talanoa ki muʻá, ʻi ha ngaahi senituli ki mui ai ʻi he taimi naʻe ʻi heni ai ʻa Sīsū he māmaní naʻá ne fakahaaʻi kuo teʻeki ke ngata ʻa e kuonga ʻe fitú.

Soni: ʻŌo, ʻio. ʻOku ou manatuʻi ia he taimí ni.

Kamaloni: Ko ia, ko e kuonga ʻe fitú ʻoku pau pē ko ha vahaʻa taimi lōloa ange kae ʻikai ko ha ngaahi taʻu totonu ʻe fitu.

Soni: Ko e hā hono lōloá?

Kamaloni: ʻI he Tohi Tapú ʻi he tohi ʻa Fakahaá ʻa ia ʻoku fehokotaki vāofi mo e tohi ʻa Tānielá, te ne tokoniʻi ai kitaua ke ʻiloʻi ʻa e lōloa tofu pē ʻo e kuonga ʻe fitú. ʻOku fakahaaʻi ai ko e foʻi taimi pe kuonga ʻe tolu mo e vaeuá ʻoku tatau ia ki he ʻaho ʻe 1,260. * Ko ia, ko e kuonga ʻe fitú—ko hono liunga ua ia ʻa e kuonga ʻe tolu mo e vaeua ʻo e kuongá—ʻoku tatau ia ki he ʻaho ʻe 2,520. ʻOku mahino pē?

Soni: ʻIo, ʻoku mahino pē. Ka ʻoku ʻikai te u ʻiloʻi ʻa e ʻuhinga ʻoku fakahaaʻi ai heni ko e Puleʻanga ʻo e ʻOtuá naʻe kamata pule ia ʻi he taʻu 1914.

Kamaloni: Sai, ta sio angé pe te ta lava ʻo fakafehokotaki eni. ʻI he taimi ʻe niʻihi ko e kikite ʻi he Tohi Tapú ʻoku fakatatau ʻa e ʻaho ʻe taha ki he taʻu ʻe taha. * Kapau te ta ngāueʻaki ʻa e ʻaho ʻe taha ki he taʻu ʻe taha, ko e kuonga ʻe fitú ʻe tatau ia mo e taʻu ʻe 2,520. ʻI hono lau ʻa e taʻu ʻe 2,520 mei he taʻu 607 K.M., te ta aʻu ai ki he taʻu 1914. * Ko e ʻuhinga ia ʻoku ngata ai ʻa e kuonga ʻe fitú ʻi he taʻu 1914, ko e kamata ia ʻa e pule ʻa Sīsū ko e Tuʻi ʻi he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Pea ʻoku mahuʻingá, talu mei he 1914, kuo hoko ʻa e ngaahi meʻa lalahi ʻi he māmaní—ko e ngaahi meʻa naʻe tomuʻa tala ʻi he Tohi Tapú ʻo fekauʻaki mo e ngaahi ʻaho fakaʻosí.

Soni: Ko e hā ʻa e ngaahi meʻa ko iá?

Kamaloni: Fakakaukau angé ki he meʻa naʻe leaʻaki ʻe Sīsū ʻa ia ʻoku lēkooti ʻi he Mātiu 24:7. ʻI he fekauʻaki mo e taimi te ne kamata pule ai mei hēvaní, naʻe pehē ʻe Sīsū: “ʻE tuʻu ʻa e fonua ki he fonua mo e puleʻanga ki he puleʻanga, pea ʻe ʻi ai ʻa e ngaahi nounou fakameʻatokoni mo e ngaahi mofuike ʻi he feituʻu ki he feituʻu.” Fakatokangaʻi naʻe tomuʻa tala ʻe Sīsū ʻe ʻi ai ha ngaahi nounou fakameʻatokoni mo e ngaahi mofuike lolotonga ʻa e vahaʻa taimi ko iá. Kuo hokosia moʻoni ʻe hotau māmaní ʻa e faingataʻa lahi ko iá ʻi he senituli kuo maliu atú, ʻikai ko ia?

Soni: Ko e moʻoni.

Kamaloni: ʻI he veesi ko ení, naʻe toe tomuʻa tala ʻe Sīsū ʻe ʻi ai ʻa e tau ʻi he lolotonga ʻene ʻi ai ko e Tuʻi ʻi he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá. Pea naʻe tomuʻa tala ʻe he Tohi Tapú ʻi he tohi ʻa Fakahaá ʻoku ʻikai ko ha tau fakalotofonua pē eni, ka ko ha tau te ne uesia ʻa e kotoa ʻo e māmaní lolotonga ʻa e taimi ʻo e ngataʻangá. * ʻOkú ke manatuʻi naʻe hoko ʻanefē ʻa e tau ʻuluaki ʻa māmaní?

Soni: Naʻe hoko ʻi he taʻu 1914, ko e taʻu tatau pē ia naʻá ke pehē naʻe kamata pule ai ʻa Sīsuú! Naʻe ʻikai ʻaupito teu ʻiloʻi eni kimuʻa.

Kamaloni: ʻI heʻeta fakatahaʻi kotoa ʻa e ngaahi fakamatala ko ení—ko e kikite fekauʻaki mo e kuonga ʻe fitú pea pehē ki he ngaahi kikite Fakatohitapu kehe ko ia ʻoku fekauʻaki mo e taimi ʻo e ngataʻangá—ʻoku ʻuhinga lelei moʻoni ia. ʻOku tuipau ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová naʻe kamata pule ʻa Sīsū ko e Tuʻi ʻi he Puleʻanga ʻo e ʻOtuá ʻi he taʻu 1914, pea naʻe kamata ʻa e ngaahi ʻaho fakaʻosí ʻi he taʻu pē ko iá. *

Soni: ʻOku ou kei feinga pē ke manatuʻi kotoa eni.

Kamaloni: ʻOku mahino lelei pē. Kae hangē ko ʻeku lave ki muʻá, naʻe fiemaʻu foki ha taimi ke u mahinoʻi kakato ai. Fakaʻosí, ʻoku ou tui kuo tokoni kiate koe ʻeta fetalanoaʻakí ke ke sio neongo ko e taʻu 1914 ʻoku ʻikai fakahaaʻi pau mai ʻi he Tohi Tapú, ka ko e tui ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ki he taʻu ko iá ʻoku makatuʻunga moʻoni ʻi he Tohi Tapú.

Soni: Ko ia, ʻoku maongo maʻu pē kiate au hoʻo fakamatalá—neongo ha meʻa ʻokú ke leaʻaki, ʻokú ke poupouʻi ʻaki ia ha konga Tohi Tapu. ʻOku ʻikai ʻaupito ko haʻo fakakaukau pē. ʻOku ou fifili ki he ʻuhinga ʻoku fuʻu fihi ai ení. Ko e hā ʻoku ʻikai ke fakahaaʻi mai pē ʻe he ʻOtuá kiate kitautolu ʻi he Tohi Tapú ko e 1914 ko e taʻu ia naʻe kamata pule ai ʻa Sīsū mei hēvaní?

Kamaloni: Ko e fehuʻi lelei ʻaupito ia Soni. Ko hono moʻoní, ʻoku lahi ʻa e ngaahi meʻa ʻoku ʻikai fakamatalaʻi mahino mai ʻi he Tohi Tapú. Ko ia, ko e hā kuo ʻai ai ʻe he ʻOtuá ke tohi ʻa e Tohi Tapú ʻi ha founga ʻe fiemaʻu ai ʻa e kakaí ke nau feinga ke mahinoʻí? Mahalo ʻe lava ke ta talanoa ki ai ʻi he ʻaʻahi hono hokó.

Soni: Te u saiʻia ʻaupito ai.

ʻOku ʻi ai ha kaveinga Fakatohitapu pau kuó ke fifili fekauʻaki mo ia? ʻOkú ke fieʻilo nai fekauʻaki mo ha taha ʻo e ngaahi tui pe ngaahi tōʻonga fakalotu ʻa e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová? Kapau ko ia, ʻoua ʻe toumoua ke ʻeke ki ha taha ʻo e Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová. Te ne fiefia ke fai ha lāulea mo koe ki he ngaahi kaveinga ko iá.

^ pal. 5 ʻOku ʻuhinga eni ki he polokalama ako Tohi Tapu taʻetotongi, ko e founga fetalanoaʻaki tuʻumaʻu ia ʻoku faʻa fai ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová ʻo fekauʻaki mo e Tohi Tapú mo honau ngaahi kaungāʻapí.

^ pal. 22 Sio ki he Fakahā 12:6, 14; fakamatala ʻi lalo.

^ pal. 24 Sio ki he saati “Misi ʻa Nepukanesa Fekauʻaki mo ha Fuʻu ʻAkau.”

^ pal. 30 Sio ki he vahe 9 ʻo e tohi Ko e Hā ʻOku Akoʻi Moʻoni ʻe he Tohi Tapú? ko e pulusi ʻe he Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová.