Nywebo amwanaanu uujisi myaka yone lyoonse mulwanina bweendelezi, mpoonya lyoonse mwanaanu nguuzwidilila.

• Ikuti mwamwaambila kucita cintu ncatayandi walo, tamubikkili maano.

• Ikuti mwamwaambila kutacita cintu walo ncayanda kucita, utalika macece.

Mulalibuzya kuti: ‘Sena eeci nciimo buyo? Sena ndeelede kulombozya kuti ainde aciimo eeci?’

Mulakonzya kumuyiisya mwanaanu kumvwida. Pele katutanabandika mbomukonzya kucita oobo, amubone kaambo kamwi andiza kapa kuti kacili boobo.

Imwanaanu naakali muvwanda, mulimo mupati ngomwakajisi wakali wakumulanganya. Lyoonse mwakali kucita ncayanda. Alila buyo asyoonto, mwakali kufwambaana kumupa ncayanda. Cakali kweelela kucita oobo alimwi cakali kuyandika. Mwana muvwanda weelede kubikkilwa maano ciindi coonse.

Pele kwainda myezi minji kamumulanganya munzila iili boobo, mwana ulatalika kucita mbuli kuti ngosimalelo waaŋanda mpoonya bazyali bakwe mbabelesi, balo ibeelede kucita kufwumbwa ncayanda. Mpoonya akkwanya myaka yobilo, mwana ulazyiba kuti zintu zyacinca: Bwami bwakwe bwamana. Bazyali bakwe balacileka kutobela nzyayanda walo; balangila kuti walo katobela nzyobayanda. Kucinca ooku kulabanyonganya bana! Bamwi batalika macece. Mpoonya bamwi balakaka bweendelezi bwabazyali babo kwiinda mukutabamvwida.

Aciindi eeci, muzyali weelede kubikkila maano kumukuli wakwe mupya—mukuli wakupa milawo munzila iisalede kutondezya ncayelede kucita mwana. Pele ino mbuti kuti mwana walunyansya naa kulukaka lulayo, mbuli mbokutondezyedwe mubukkale buli kumatalikilo aacibalo?

Amusololele. Mwanaanu takonzyi kuuzumina mukuli wanu wakuba musololi kuti katamuboni kucita oobo. Aboobo, mweelede kubona mbomukonzya kutondezya nguzu zyanu munzila iili kabotu. Mumyaka yainda, bantu ibalyaamba kuti mbaasyaazibwene bapa kuti bbala lyakuti “bweendelezi” kalimvwika kuti ndyalunya. Umwi mane waamba nguzu nzyobatondezya bazyali kuti tazizumizyidwe. Pele kuti bazyali kababazumizya bana babo kucita kufwumbwa ncobayanda, bana balakonzya kunyongana akulimvwa kuti beelede kupegwa kufwumbwa ncobayanda. Tacibagwasyi kulibambila kuyooba bantu bacita zintu camaano baakukomena.—Njiisyo yamu Bbaibbele: Tusimpi 29:15.

Amubalulamike. Bbuku limwi ilipandulula mabala lipandulula bbala lyakululamika kuti “ndwiiyo lupa kumvwida naa kulilesya, kanji-kanji ilupegwa kwiinda mumilawo alimwi acisubulo kuti mwana tanaamvwida naa kulilesya.” Masimpe kuti tamweelede kuciindizya kupa lulayo naa kulupa calunya. Kulubazu lumwi, lweelede kwaambwa cakusalazya alimwi akwaamba cikonzya kucitika kuti tiilwatobelwa, eeci inga capa mwana kucinca.—Njiisyo yamu Bbaibbele: Tusimpi 23:13.

Amwaambe cakusalazya. Bazyali bamwi balomba buya kuti mwanaabo kabamvwida. (“Ndilomba kuti usalazye muluumu yako.”) Andiza bayeeya kuti eeyi nenzila mbotu yakumwaambila. Pele nzila eeyi ilakonzya kupa kuti muzyali kalibombya kumwana akupa kuti mwana abe alwaanguluko lwakusala kubamvwida naa pe. Muciindi cakwiinda mumbali akuubya nguzu zyanu, amwaambe cakusalazya nomupa malailile.—Njiisyo yamu Bbaibbele: 1 Bakorinto 14:9.

Amukakatile kucintu ncomwaamba. Ikuti mwaamba kuti peepe, amukakatile kumajwi aanu akubona kuti mulazuminana angomukwetene limwi. Ikuti kuli cisubulo ncomwazuminana atatobela nzyomwaamba, amucite mbubwenya mbomwazuminana. Mutataliki kupandulula kaambo ncomwasala kucita boobo. Ciyoomuubila nywebo amwanaanu ikuti “‘Inzya’ wanu waba inzya, a ‘Peepe’ wanu waba peepe.”—Jakobo 5:12.

Amube aluyando. Mukwasyi tauli mfwulumende yakulisalila kufwumbwa muntu ncayanda naa yalunya. Muciindi caboobo, mbubambe buzwa kuli Leza mwalo bana mobeelede kusololelwa caluyando nobayaabukomena. Nayaabukomena mwanaanu, lulayo luyoomugwasya kumvwida alimwi akulimvwa kuti ulikwabilidwe muluyando lwanu.