Nghena endzeni

Hundzela eka leswi nga endzeni

A1

Milawu Ya Ku Hundzuluxela Bibele

Eku sunguleni Bibele a yi tsariwe hi Xiheveru, Xiaramu na Xigriki xa khale. Namuntlha yi kumeka hi tindzimi to tlula 3 000 yi helerile kumbe yi nga helelanga. Vanhu vo tala lava hlayaka Bibele a va ti twisisi tindzimi leti Bibele a yi tsariwe hi tona eku sunguleni kutani va hlaya Tibibele leti hundzuluxeriweke hi ririmi ra vona. Kutani hi yihi milawu leyi faneleke yi landzeleriwa loko ku hundzuluxeriwa Bibele? Milawu leyi yi tirhisiwe njhani loko ku hundzuluxeriwa Bibele ya Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Yo Kwetsima?

Van’wana va nga ha vula leswaku loko Bibele yi hundzuluxeriwa rito hi rito swi ta endla leswaku muhlayi a kuma mongo wa leswi a swi tsariwile hi tindzimi leti a yi tsariwe ha tona eku sunguleni. Hambiswiritano, a hi mikarhi hinkwayo swi vaka tano. Xiya swivangelo swin’wana leswi landzelaka:

  • A ku na tindzimi leti fanaka hi matsalelo, marito ni ndlela leyi swivulwa swi tsariwaka ha yona. Profesa wa Xiheveru S. R. Driver u tsale leswaku tindzimi a ti “hambani hi milawu ya matsalelo ni timitsu ta marito ntsena kambe ti hambana ni hi . . . ndlela leyi timhaka ti vekiwaka ha yona exivulweni.” Vanhu lava vulavulaka tindzimi to hambana a va ehleketi ku fana. Profesa Driver u ye emahlweni a ku: “Hikwalaho ka sweswo, ndlela leyi xivulwa xi tsariwaka ha yona ya hambana hi ku ya hi tindzimi.”

  • A ri kona ririmi ra manguva lawa leri nga ni marito naswona ri tsariwaka ku fana ni Xiheveru, Xiaramu ni Xigriki xa khale xa le Bibeleni. Hikwalaho, ku hundzuluxela Bibele rito hi rito swi nga yi endla yi nga twisiseki naswona mikarhi yin’wana swi nga endla leswaku ku hundzuluxeriwa mongo lowu hoxeke.

  • Nhlamuselo ya rito kumbe xiga swi nga hambana hi ku ya hi mongo.

Mikarhi yin’wana muhundzuluxeri a nga swi kota ku hundzuluxela rito hi rito ra leswi ririmi ro sungula ri swi vuleke kambe swi lava a va ni vuxiyaxiya swinene.

Hi leswi swikombiso swin’wana leswi kombisaka leswaku ku hundzuluxela rito hi rito swi nga ha twisisiwa hi ndlela leyi hoxeke:

  • Matsalwa ma tirhisa xiga lexi nge “etlela” ni lexi nge “ku etlela” ku vula ku etlela loku tolovelekeke ni ku fa. (Matewu 28:13; Mitirho 7:60) Loko xiga lexi xi tirhisiwa ku vula rifu vahundzuluxeri va Bibele va nga xi hundzuluxela xi va “ku fa” leswi pfunaka muhlayi wa masiku lawa leswaku a nga pfilunganyeki.—1 Vakorinto 7:39; 1 Vatesalonika 4:13; 2 Petro 3:4.

  • Muapostola Pawulo u tirhise xiga lexi kumekaka eka Vaefesa 4:14 lexi loko xi hundzuluxeriwa rito hi rito xi nga vaka “vavanuna va ku tlanga madayisi.” Xigaririmi lexi xa khale xi vula ku kanganyisa van’wana loko ku tlangiwa madayisi. Eka tindzimi to tala loko xigaririmi lexi xo hundzuluxeriwa rito hi rito a xi nge twisiseki kahle. Kambe loko xigaririmi lexi xi hundzuluxeriwa xi va “vanhu lava kanganyisaka” xa twisiseka.

  • Eka Varhoma 12:11 ku tirhisiwe xiga xa Xigriki lexi loko xi hundzuluxeriwa rito hi rito xi vulaka “ku vila hi moya.” Kambe xiga lexi xi va xi hupe mongo hi Xitsonga kutani xi hundzuluxeriwe xi va, “hiseka hi ku pfuniwa hi moya lowo kwetsima” eka Bibele leyi.

  • MATEWU 5:3

    Rito hi rito: “swisiwana emoyeni”

    Mongo: “lava tikarhatelaka ku va ni vuxaka ni Xikwembu”

    Eka Dyondzo yakwe leyi dumeke ya le Ntshaveni, Yesu u tirhise xiga lexi mikarhi yo tala xi hundzuluxeriwaka xi va, “Ku katekile swisiwana emoyeni.” (Matewu 5:3, Bibele Mahungu Lamanene) Kambe eka tindzimi to tala loko xi hundzuluxeriwa rito hi rito a xi twisiseki. Mikarhi yin’wana loko xiga lexi nge ‘xisiwana emoyeni’ xi hundzuluxeriwa rito hi rito xi nga ha vula ku ka u nga hanyanga kahle emiehleketweni kumbe ku pfumala mahika ni ku tiyimisela. Hambiswiritano, laha Yesu a a nga dyondzisi vanhu leswaku va lava ku enerisa swilaveko swa vona swa nyama leswaku va ta kuma ntsako kambe a a vula leswaku va fanele va lava ku kongomisiwa hi Xikwembu. (Luka 6:20) Kutani ku va xiga lexi xi hundzuluxeriwa xi va, “lava tikarhatelaka ku va ni vuxaka ni Xikwembu” kumbe “lava tivaka leswaku va lava Xikwembu” xi wu humesa kahle mongo wa leswi a swi tsariwile eku sunguleni.—Matewu 5:3; The New Testament in Modern English.

  • Eka swiga swo tala rito ra Xiheveru leri hundzuluxeriwaka ri va “mavondzo” ri nga ha vula ku va munhu a va ni vukwele kumbe ku navela swilo swa vanhu van’wana. (Swivuriso 6:34; Esaya 11:13) Hambiswiritano, rito leri ra Xiheveru ri nga ha tlhela ri vula swilo leswinene. Hi xikombiso, ri nga ha tlhela ri vula rirhandzu lerikulu leri Yehovha a ri kombisaka malandza ya yena kumbe ku va a “lava leswaku ku gandzeriwa yena ntsena.” (Eksoda 34:14; 2 Tihosi 19:31; Ezekiyele 5:13; Zakariya 8:2) Ri nga ha tlhela ri vula ndlela leyi malandza yakwe ma “rhandzaka” yena ni vugandzeri byakwe ha yona kumbe hikwalaho ka rirhandzu rero va nga swi pfumeleli leswaku vanhu van’wana va nga ‘tshembeki eka yena.’—Pisalema 69:9; 119:139; Tinhlayo 25:11.

  • Rito ra Xiheveru leri nge yadh ri tala ku hundzuluxeriwa ri va “voko” kambe loko ri hundzuluxeriwa hi ku ya hi mongo ri nga vula “vuhosi,” “ku hanana,” ‘matimba’ ni hi tindlela tin’wana to tala

    Rito ra Xiheveru leri ko tala ri vulaka voko ra munhu ri vula swilo swo tala. Rito leri ri nga vula “vuhosi,” “ku hanana” kumbe ‘matimba,’ swi ta ya hi mongo. (2 Samuwele 8:3; 1 Tihosi 10:13; Swivuriso 18:21) Rito leri ri hundzuluxeriwe hi tindlela to hambanahambana to tlula 40 eBibeleni ya Xinghezi ya Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa Bya Matsalwa Yo Kwetsima.

Hilaha swi hlamuseriweke hakona, ku hundzuluxela Bibele a swi vuli ntsena ku hoxa rito leri fanaka hinkwako laha ri humelelaka kona. Muhundzuluxeri u fanele a va ni vuxiyaxiya loko a hlawula marito lama nga ta humesa mongo lowu faneleke. Ku engetela kwalaho swivulwa swi fanele swi vekiwa hi ndlela leyi fambisanaka ni matsalelo ya ririmi leswaku swi ta kota ku hlayeka.

Kambe sweswo a swi fanelanga swi hundzeletiwa. Muhundzuluxeri loyi a hundzuluxelaka Bibele hi ku ya hi matwisiselo yakwe a nga endla leswaku mongo wu lahleka. Njhani? Muhundzuluxeri a nga ha tsala mavonelo yakwe kumbe a susa mhaka leyi nga ya nkoka. Hambileswi ku hundzuluxela Bibele hi ndlela yoleyo swi nga ha endlaka leswaku munhu swi n’wi olovela ku yi hlaya, loko muhundzuluxeri a hundzeleta swi nga ha endla leswaku muhlayi a kuma mongo lowu hoxeke.

Loko muhundzuluxeri a hundzuluxela Bibele hi ku ya hileswi a swi pfumelaka swi ta tikomba eka ntirho wakwe. Hi xikombiso, Matewu 7:13 yi ri: “Nyangwa lowu yisaka eku lovisiweni wu anamile.” Vahundzuluxeri van’wana lava kumbexana va kuceteriweke hileswi va swi pfumelaka va tirhise rito “tihele” ku ri na ku tirhisa rito ra Xigriki leri vulaka ‘ku lovisiwa.’

Muhundzuluxeri wa Bibele u fanele a tsundzuka leswaku Bibele a yi tsariwe hi ririmi leri tolovelekeke, leri vulavuriwaka siku ni siku hi vanhu vo kota varimi, varisi ni vaphasi va tihlampfi. (Nehemiya 8:8, 12; Mitirho 4:13) Kutani vuhundzuluxeri lebyinene bya Bibele byi endla leswaku rungula ra Bibele ri twisisiwa hi vanhu hinkwavo lava lavaka ku yi tiva. Ku fanele ku tirhisiwa marito lama tolovelekeke ni lama twisisekaka hi ku olova ku ri ni ku tirhisa marito lawa vanhu va nga ma tirhisiki.

Vahundzuluxeri vo tala va Bibele va manguva lawa va suse vito ra Xikwembu, Yehovha, handle ka xivangelo lexi twalaka hambileswi vito leri ri kumekaka ematsalweni ya khale ya Bibele. (Vona Xiengetelo A4.) Tibibele to tala ti sive vito ra Xikwembu hi xithopo lexi nge “Hosi” naswona van’wana va tumbeta mhaka ya leswaku Xikwembu xi ni vito. Hi xikombiso, loko Tibibele tin’wana ti hundzuluxela xikhongelo xa Yesu lexi nga eka Yohane 17:26 ti ri: “Ndzi ku tivisile eka vona,” kasi eka Yohane 17:6 ti ri, “Ndzi ku tivisile eka vanhu lava u ndzi nyikeke vona.” Kambe ndlela leyinene yo hundzuluxela xikhongelo xa Yesu hi leyi nge: “Ndzi va tivise vito ra wena,” ni leyi nge, “Vanhu lava u ndzi nyikeke vona emisaveni ndzi va tivise vito ra wena.”

Hilaha swi tsariweke hakona eka, rito ro rhanga ra Bibele yo sungula ya Xinghezi ya Vuhundzuluxeri Bya Misava Leyintshwa: “A hi hundzuluxelanga Matsalwa hi ku ya hi matwisiselo ya hina. Hi tiyimisele ku hundzuluxela rito hi rito laha swi kotekaka kona, laha xivulavulelo xa Xinghezi xa manguva lawa xi twalaka kahle ni laha ku namarhela rito hi rito swi nga lahliki mongo.” Hikwalaho, Komiti Ya Vuhundzuluxeri Bya Bibele Ya Misava Leyintshwa yi tiyimisele ku ringanisela loko yi tirhisa marito ni ku hundzuluxela leswi a swi tsariwile eku sunguleni naswona yi tiyimisele ku papalata marito lama nga twaliki kahle kumbe lama endlaka leswaku mongo wu lahleka. Hikwalaho ka sweswo, Bibele yi ta hlayeka kahle naswona muhlayi u ta tshemba leswaku rungula ra yona leri humaka eka Xikwembu ri hundzuluxeriwe kahle.—1 Vatesalonika 2:13.