XANA TI LO ENDLIWA?
Timpapa Ta Phaphatani
TIMPAPA ta phaphatani ta olova lerova hambi ku ri ritshurinyana kumbe thonsi ra mati ri nga endla leswaku swi ri tikela ku haha. Hambiswiritano, timpapa ta rona ti tshama ti basile naswona ti omile. Sweswo swi vangiwa hi yini?
Timpapa ta phaphatani ti languteka ti tlhandlekanile
Xiya: Vakambisisi va le Yunivhesithi ya Mfumo ya le Ohio lava endleke ndzavisiso hi phaphatani leri vuriwaka Giant Blue Morpho (Morpho didius), va kume leswaku timpapa ta rona ta rheta loko u ti languta hi mahlo ya nyama naswona tinsiva ta rona ti tlhandlekanile ku fana ni tithayilisi elwangwini. Timpapa teto leti yimeke hi layini ti endla leswaku thyaka kumbe mathonsi ya mati ma nga tshami. Vanjhiniyara va lava ku tekelela timpapaa toleto leswaku va endla swifunengeto ni switirhisiwa eka swa vutshunguri leswi kotaka ku sivela thyaka ni mati.
Timpapa ta phaphatani i xikombiso xin’wana xa ndlela leyi sayense yi ringetaka ha yona ku tekelela swilo leswi tumbuluxiweke. Mukambisisi un’wana la vuriwaka Bharat Bhushan u te: “Ntumbuluko wu ni swilo swo tala leswi vanjhiniyara va navelaka ku swi tekelela, ku sukela eka swilo leswitsongo ku ya eka leswikulu leswi kokeke rinoko ra vanhu ku ringana malembe yo tala.”
U anakanya yini? Xana timpapa ta phaphatani ti lo tiendlekela? Kumbe ti lo endliwa?
U Nga Ha Tsakela
XALAMUKA!
Swivumbeko Swa Swiphambati Swa Tihumba Ta Le Lwandle
Swivumbeko swa swiphambati swa tihumba ta le lwandle swa tisirhelela.
XALAMUKA!
Muhlovo Wo Saseka Wa Wasi Wa Muhandzu Wa Nhova Lowu Vuriwaka Pollia
Muhandzu lowu i wa wasi kambe a wu na tona tisele leti humesaka muhlovo wa wasi. I yini lexi endlaka leswaku muhandzu lowu wu va wa wasi?
XALAMUKA!
Voya Bya Otter Ya Le Lwandle
Swiharhi swin’wana leswi hanyaka ematini swi pfuniwa hi mafurha yo tala enyameni ya swona leswaku swi kufumela. Otter ya le lwandle yi tirhisa ndlela yin’wana leswaku yi kufumela.
XALAMUKA!
Vuswikoti Bya Nyoxi Byo Phatsama
I yini lexi endlaka leswaku ndlela leyi nyoxi yi phatsamaka ha yona yi tirha loko yi tirhisiwa eka tirhoboto to haha?
XALAMUKA!
Miri Wa Risokoti Ra Silivhere Ra Le Sahara Lowu Kotaka Ku Ri Sirhelela Eka Ku Hisa
Xitsotswana lexi hi xin’wana xa swihadyana leswi kotaka ku tiyiselela ku hisa. Ri swi kotisa ku yini ku tiyiselela ku hisa ko tano?
XALAMUKA!
Swivoyana Swa Mbatsana Ya Le Lwandle
Mbatsana yi kota ku namarhela hi ku tirhisa swivoyana. Ku twisisa ndlela leyi yi tirhaka ha yona swi nga pfuna eku endleni ka swilo swo aka ha swona ni ndlela yo hlanganisa misiha ni marhambu.
