Hi Nga Ti Kombisa Njhani Tintswalo?
Hi Nga Ti Kombisa Njhani Tintswalo?
“A hi endleleni hinkwavo leswi nga swinene, kambe ngopfu-ngopfu lava nga swin’we na hina eripfumelweni.”—VAGALATIYA 6:10.
1, 2. Xifaniso xa Musamariya lonene xi hi dyondzisa yini hi tintswalo?
LOKO wanuna un’wana loyi a a wu tiva ngopfu Nawu a ri karhi a vulavurisana na Yesu, u n’wi vutisile a ku: “Xana kahle-kahle warikwerhu i mani?” Loko Yesu a n’wi hlamula u n’wi byele xifaniso lexi landzelaka: “Munhu un’wana a a rhelela a suka eYerusalema a ya eYeriko ivi a wela emavokweni ya swigevenga, leswi swi nga n’wi hluvula kutani swi n’wi bukuta, ivi swi famba, swi n’wi siya a ri kusuhi ni ku fa. Kutani, swi hatlana ni leswaku muprista un’wana a a rhelela hi gondzo rero, kambe, loko a n’wi vona, a hundza hi le tlhelweni. Xisweswo, Mulevhi na yena, loko a fika endhawini yoleyo kutani a n’wi vona, a hundza hi le tlhelweni. Kambe Musamariya un’wana loyi a a famba egondzweni rero a ta eka yena kutani loko a n’wi vona, a n’wi twela vusiwana. Kutani a n’wi tshinelela ivi a bohelela timbanga takwe, a ti chela mafurha ni vhinyo. Xisweswo a n’wi khandziyisa xifuwo xa yena, a n’wi yisa endlwini ya vafambi kutani a n’wi khathalela. Kutani hi siku leri tlhandlamaka a humesa tidenari timbirhi, a ti nyika mulanguteri wa yindlu ya vafambi, a ku, ‘N’wi khathalele, naswona xin’wana ni xin’wana lexi u nga ta xi tirhisa handle ka leswi, ndzi ta ku tlherisela xona loko ndzi vuya laha.’” Endzhaku ka sweswo, Yesu u vutise wanuna yoloye loyi a a vulavula na yena a ku: “Xana i mani eka lavanharhu loyi u vonaka a tiendle warikwavo eka munhu loyi a weleke emavokweni ya swigevenga?” Wanuna yoloye u te: “Hi loyi a n’wi khomeke hi tintswalo.”—Luka 10:25, 29-37a.
2 Ndlela leyi Musamariya a nga n’wi khathalela ha yona wanuna la vavisiweke yi swi kombisa kahle leswi tintswalo ti nga swona hakunene! Hi ku susumetiwa hi ntwela-vusiwana, Musamariya u pfune wanuna loyi a a vavisiwile. Ku tlula kwalaho, Musamariya a a nga n’wi tivi wanuna la vavisiweke. A hi fanelanga hi tshika ku kombisa van’wana tintswalo hileswi va humaka etikweni rin’wana, va nga va vukhongeri byin’wana kumbe va ndhavuko wun’wana. Endzhaku ko vulavula hi xifaniso xa Musamariya lonene, Yesu u tsundzuxe wanuna loyi a a vulavula na yena a ku: “Khoma ndlela kutani u endla tano na wena.” (Luka 10:37b) Hi nga yingisa xitsundzuxo xolexo kutani hi tikarhatela ku kombisa van’wana tintswalo. Kambe hi nga swi endlisa ku yini sweswo? Hi nga kombisa tintswalo siku ni siku hi tindlela tihi?
“Loko Makwenu A Swerile”
3, 4. Ha yini swi ri swa nkoka swinene leswaku hi kombisana tintswalo evandlheni ra Vukreste?
3 Muapostola Pawulo u te: “Loko ntsena hi ri ni nkarhi lowunene wa swona, a hi endleleni hinkwavo leswi nga swinene, kambe ngopfu-ngopfu lava nga swin’we na hina eripfumelweni.” (Vagalatiya 6:10) Kutani, a hi rhangeni hi kambisisa ndlela leyi hi nga va kombisaka tintswalo ha yona lava nga swin’we na hina eripfumelweni.
4 Loko mudyondzisiwa Yakobo a khutaza Vakreste va ntiyiso leswaku va kombisana tintswalo u tsarile: “Loyi a nga hanyiki hi tintswalo u ta kuma vuavanyisi byakwe lebyi nga riki na tintswalo.” (Yakobo 2:13) Mongo wa marito lawa lama huhuteriweke wu hi byela tindlela tin’wana leti hi nga kombisaka van’wana tintswalo ha tona. Hi xikombiso, eka Yakobo 1:27 ha hlaya: “Muxaka wa vugandzeri lebyi baseke ni lebyi nga nyamangiki hi ku ya hi langutelo ra Xikwembu tlhelo Tata wa hina hi lowu: ku khathalela lava nga riki na vatswari ni tinoni enhlomulweni wa tona, ni ku va munhu a tihlayisa a nga ri na xivati xa misava.” Yakobo 2:15, 16 yi ri: “Loko makwenu a swerile naswona a pfumala swakudya leswi ringaneke swa siku, kambe un’wana wa n’wina a ku eka yena: ‘Famba hi ku rhula, u kufumela, u xurha,’ kambe a nga n’wi nyiki swilaveko swa miri wa yena, swi pfuna yini ke?”
5, 6. Hi nga ti kombisa njhani tintswalo eka vapfumeri-kulorhi evandlheni?
5 Ku khathalela van’wana ni ku pfuna lava pfumalaka i mfungho wa vukhongeri bya ntiyiso. Hikwalaho ka vugandzeri bya hina a hi nge vuli hi nomu ntsena leswaku hi navelela van’wana leswinene. Ku ri na sweswo, ntwela-vusiwana wu hi susumetela ku va endlela swo karhi lava pfumalaka hakunene. (1 Yohane 3:17, 18) Ina, ku swekela munhu la vabyaka swakudya, ku pfuna mudyuhari hi mintirho ya le kaya, ku n’wi lunghiselela xo famba ha xona eminhlanganweni ya Vukreste loko swi laveka ni ku nga tsoni vanhu lava lavaka mpfuno i tindlela tin’wana to kombisa tintswalo.—Deteronoma 15:7-10.
6 Xa nkoka swinene ku tlula ku pfuna swirho swa vandlha ra Vukreste hi swilo leswi vonakaka i ku swi pfuna hi tlhelo ra moya. Hi khutaziwa ku ‘vulavula hi ku chavelela eka mimoya-xiviri leyi karhatekeke, hi seketela lava tsaneke.’ (1 Vatesalonika 5:14) “Vavasati lava kuleke” va khutaziwa ku va “vadyondzisi va leswi nga swinene.” (Tito 2:3) Bibele yi vula leswi malunghana ni valanguteri lava nga Vakreste: “Un’wana ni un’wana u ta va ndhawu ya ku tifihla emhehweni ni vutumbelo exidzedzeni.”—Esaya 32:2.
7. Hi dyondza yini malunghana ni ku kombisa tintswalo eka vadyondzisiwa va le Siriya Antiyoka?
7 Handle ko khathalela tinoni, vana lava nga riki na vatswari ni lava lavaka ku pfuniwa ni ku khutaziwa evandlheni, minkarhi yin’wana mavandlha ya lembe-xidzana ro sungula a ma hlela swo phalala vapfumeri va le tindhawini tin’wana. Hi xikombiso, loko muprofeta Agabo a profete leswaku “ndlala leyikulu a yi ri kusuhi ni ku wela misava hinkwayo leyi akiweke,” vadyondzisiwa va le Siriya Antiyoka “va tiyimisel[e] ku rhumela swo phalala vamakwavo lava tshamaka eYudiya un’wana ni un’wana wa vona hilaha a kotaka hakona.” Swilo sweswo swi rhumeriwe eka vakulu va kwalaho “hi voko ra Barnaba na Sawulo.” (Mintirho 11:28-30) Ku vuriwa yini hi namuntlha? “Hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” ri hlele tikomiti to phalala leswaku ti khathalela vamakwerhu loko vo tshuka va hlaseriwe hi timhangu ta ntumbuluko, to tanihi swidzedze, ku tsekatseka ka misava kumbe titsunami. (Matewu 24:45) Ku nyikela hi ku tirhandzela hi nkarhi wa hina, matimba ya hina ni hi rifuwo ra hina leswaku hi seketela lunghiselelo leri i ndlela leyinene leyi hi nga kombisaka tintswalo ha yona.
“Loko Mi Hambeta Mi Kombisa Xihlawuhlawu”
8. Xihlawuhlawu xi sivela tintswalo hi ndlela yihi?
8 Loko a tsundzuxa hi nchumu lowu sivelaka munhu ku kombisa tintswalo ni “nawu wa vuhosi” wa rirhandzu, Yakobo u tsarile: “Loko mi hambeta mi kombisa xihlawuhlawu, mi endla xidyoho, hikuva nawu wa mi tshinya leswi mi nga lava tlulaka nawu.” (Yakobo 2:8, 9) Ku tsakela ngopfu vanhu lava fuweke kumbe lava dumeke swi nga hi endla hi nga vi na mhaka ni “xirilo xa xisiwana.” (Swivuriso 21:13) Xihlawuhlawu xi sivela munhu ku kombisa tintswalo. Hi kombisa tintswalo hi ku nga hlawuli hove hi siya ndluwa.
9. Ha yini swi nga hoxanga ku va tsakela swinene vanhu van’wana?
9 Xana ku nga vi na xihlawuhlawu swi vula leswaku a hi fanelanga hi rhandza van’wana swinene? Nikatsongo. Muapostola Pawulo u tsalele Vakreste va le Filipiya malunghana ni mutirhi-kulobye Epafrodito a ku: “Mi hambeta mi va komba xichavo vanhu va muxaka wolowo.” Ha yini? “Hikuva hikwalaho ka ntirho wa Hosi u ve kusuhi swinene ni rifu, a veka moya-xiviri wakwe ekhombyeni, leswaku a ta ndzi tirhela, a mi siva hi ku helela leswi mi nga riki kona laha.” (Vafilipiya 2:25, 29, 30) Ntirho wo tshembeka lowu endliweke hi Epafrodito a wu fanele wu bumabumeriwa. Ku tlula kwalaho, eka 1 Timotiya 5:17, ha hlaya: “Vavanuna lava kuleke lava ungamelaka hi ndlela leyinene a va tekiwe va ri lava faneriwaka hi ku xiximiwa loku andzisiweke kambirhi, ngopfu-ngopfu lava tirhaka hi matimba eku vulavuleni ni le ku dyondziseni.” Timfanelo letinene ta moya na tona ti fanele ti bumabumeriwa. Ku bumabumela ko tano a hi xihlawuhlawu.
‘Vutlhari Lebyi Humaka Ehenhla Byi Tele Tintswalo’
10. Ha yini hi fanele hi lawula ririmi ra hina?
10 Yakobo u vule leswi malunghana ni ririmi: “I xilo lexi nga lawulekiki xo biha, ri tele vuxungu lebyi dlayaka. Ha rona hi dzunisa Yehovha, ku nga Tatana, hi hala tlhelo, hi rhukana ha rona vanhu lava veke kona ‘hi xifaniso xa Xikwembu.’ Enon’wini wun’we ku huma xidzuniso ni ndzhukano.” Eka mongo lowu Yakobo u engeterile: “Loko mi ri ni mavondzo lamakulu ni ku kanetana etimbilwini ta n’wina, mi nga tikurisi naswona mi nga hembeli ntiyiso. Lebyi a hi vutlhari lebyi xikaka hi le henhla, kambe i bya misava, i bya vuharhi ni vudimona. Hikuva laha ku nga ni mavondzo ni ku kanetana, hi laha ku nga ni mpfilumpfilu ni swilo hinkwaswo swo biha. Kambe vutlhari lebyi humaka ehenhla xo sungula byi tengile, byi tlhela byi va ni ku rhula, ku anakanyela, ku tiyimisela ku yingisa, ku tala tintswalo ni mihandzu leyinene, a byi hambanisi vanhu hi xihlawuhlawu, a byi na vukanganyisi.”—Yakobo 3:8-10a, 14-17.
11. Hi nga ti kombisa njhani tintswalo loko hi tirhisa ririmi ra hina?
11 Hikwalaho, ndlela leyi hi tirhisaka ririmi ra hina ha yona yi kombisa loko hi ri ni vutlhari lebyi ‘teleke tintswalo’ kumbe hi nga ri na byona. Xana ku vuriwa yini loko ku vondzoka van’wana kumbe ku nga twanani na vona swi hi susumetela ku tibuma, hi vulavula mavunwa ha vona kumbe hi va onha vito? Pisalema 94:4 yi ri: “Hinkwavo lava hanyaka hi swo biha va tshamela ku tikurisa.” Naswona rihlevo ro biha ri nga hatla ri onha ndhuma leyinene ya munhu la nga riki na nandzu! (Pisalema 64:2-4) Ku tlula kwalaho, anakanya hi khombo leri nga vangiwaka hi “mbhoni yo hemba [leyi] tisungulela[ka] mavunwa.” (Swivuriso 14:5; 1 Tihosi 21:7-13) Endzhaku ko vulavula hi ku tirhisa ririmi hi ndlela yo biha Yakobo u te: “A swi fanelanga, vamakwerhu, leswaku swilo leswi swi tama swi humelela hi ndlela leyi.” (Yakobo 3:10b) Loko hi ri na tintswalo hakunene hi ta ri tirhisa kahle ririmi ra hina, hi tlhela hi kondletela ku rhula. Yesu u te: “Ndza mi byela leswaku rito rin’wana ni rin’wana leri nga pfuniki nchumu leri vanhu va ri vulaka, va ta hlamusela malunghana na rona hi Siku ra Vuavanyisi.” (Matewu 12:36) I swa nkoka hakunene ku va ni tintswalo loko hi tirhisa ririmi ra hina!
“Mi Rivalela Vanhu Swivi Swa Vona”
12, 13. (a) Hi dyondza yini malunghana ni tintswalo eka xifaniso xa hlonga leri a ri kolota n’wini wa rona mali yo tala ngopfu? (b) Swi vula yini ku rivalela makwerhu “Ka 77”?
12 Xifaniso xa Yesu xa hlonga leri a ri kolota n’wini wa rona, loyi a ri hosi, tidenari ta 60 000 000 xi kombisa ndlela yin’wana yo va ni tintswalo. Leswi hlonga leri a ri nga na mali yo hakela xikweleti xa rona, ri kombele ku kombiwa tintswalo. N’wini wa hlonga leri u sule xikweleti xa rona hikwalaho ko “ri twela vusiwana.” Kambe hlonga leri ri fambile ivi ri hlangana ni hlonga-kulobye leri a ri ri kolota tidenari ta dzana ntsena hiloko ri endla leswaku hlonga rero ri hoxiwa ekhotsweni. Loko n’wini a twe leswi endlekeke, u vitane hlonga leri rivaleriweke kutani a ku eka rona: “Hlonga ro homboloka, ndzi sule nandzu wa wena hinkwawo, loko u ndzi kombela. Xana na wena, a wu nga fanelanga u ve ni tintswalo eka hlonga-kuloni, hilaha na mina ndzi veke ni tintswalo hakona eka wena?” Hiloko n’wini wa rona a ri nyiketa eka valanguteri va khotso. Yesu u gimete xifaniso lexi hi ku: “Ni Tata wa mina la nge matilweni u ta endla hi mukhuva lowu fanaka eka n’wina loko mi nga rivaleli vamakwenu ku suka etimbilwini ta n’wina.”—Matewu 18:23-35.
13 Xifaniso lexi nga laha henhla xi swi kombisa kahle leswaku ku va ni tintswalo swi katsa ku lunghekela ku rivalela! Yehovha u hi rivalele xikweleti lexikulu xa xidyoho. Xana na hina a hi fanelanga hi “rivalela vanhu swivi swa vona”? (Matewu 6:14, 15) Loko Yesu a nga si vulavula hi xifaniso xa hlonga leri nga riki na tintswalo, Petro u n’wi vutisile a ku: “Hosi, xana makwerhu u ta ndzi dyohela kangani, naswona mina ndzi n’wi rivalela? Ka nkombo ke?” Yesu u te: “Ndzi ri eka wena, ku nga ri Ka nkombo, kambe, Ka 77.” (Matewu 18:21, 22) Ina, munhu la nga ni tintswalo u lunghekele ku rivalela “Ka 77,” hileswaku handle ko hlayela.
14. Hi ku ya hi Matewu 7:1-4, hi nga ti kombisa njhani tintswalo siku ni siku?
14 Loko a kombisa ndlela yin’wana yo kombisa tintswalo, Yesu u vule leswi eDyondzweni ya le Ntshaveni: “Tshikani ku avanyisa leswaku mi nga avanyisiwi; hikuva ku avanyisa loku mi avanyisaka ha kona, mi ta avanyisiwa ha kona . . . Kutani, ha yini u languta xilavi lexi nga etihlweni ra makwenu, kambe u nga lemuki ntsandza lowu nga etihlweni ra wena? Kumbe, u nga vurisa ku yini eka makwenu u ku, ‘Ndzi pfumelele ndzi susa xilavi etihlweni ra wena’; kasi, waswivo, ku ni ntsandza etihlweni ra wena?” (Matewu 7:1-4) Hikwalaho, hi nga kombisa tintswalo siku na siku hi ku tiyiselela swihoxo swa van’wana handle ko va avanyisa kumbe ku va sola-sola ku tlula mpimo.
‘Endlelani Hinkwavo Leswi Nga Swinene’
15. Ha yini tintswalo ti nga fanelanga ti kombisiwa vapfumeri-kulorhi ntsena?
15 Hambileswi buku ya le Bibeleni ya Yakobo yi kandziyisaka leswaku vapfumeri va kombisana tintswalo, leswi a swi vuli swona leswaku tintswalo ti fanele ti kombisiwa lava nga le vandlheni ra Vukreste ntsena. Pisalema 145:9 yi ri: “Yehovha hi lonene eka hinkwavo, naswona tintswalo takwe ti le henhla ka mintirho yakwe hinkwayo.” Hi khutaziwa ku va “vatekeleri va Xikwembu,” ni ku “[endlela] hinkwavo leswi nga swinene.” (Vaefesa 5:1; Vagalatiya 6:10) Hambileswi hi nga rhandziki “misava kumbe swilo leswi nga emisaveni,” ha khathala hi swilaveko swa lava nga emisaveni.—1 Yohane 2:15.
16. Hi swihi swilo leswi katsekaka loko hi kombisa van’wana tintswalo?
16 Tanihi Vakreste, minkarhi hinkwayo hi tiyimisele ku va pfuna hi tindlela hinkwato vanhu lava weriweke hi “xiendlakalo lexi nga languteriwangiki” kumbe lava nga eswiyin’weni swo tika. (Eklesiasta 9:11) Ina, swiyimo swa hina hi swona swi nga ta hi lawula leswaku hi ta va endlela yini nileswaku hi ta va endlela swilo swo tanihi kwihi. (Swivuriso 3:27) Loko hi pfuna munhu hi swilo leswi vonakaka hi fanele hi tiyiseka leswaku sweswo a swi n’wi khutazi leswaku a loloha. (Swivuriso 20:1, 4; 2 Vatesalonika 3:10-12) Hikwalaho, loyi a kombisaka tintswalo hakunene u ni ntwela-vusiwana naswona wa anakanyela.
17. Hi yihi ndlela leyinene ngopfu yo kombisa tintswalo eka lava nga riki swirho swa vandlha ra Vukreste?
17 Ndlela leyinene ngopfu yo kombisa tintswalo eka lava nga riki swirho swa vandlha ra Vukreste i ku va byela ntiyiso wa le Bibeleni. Ha yini? Hikuva vanhu vo tala namuntlha va le munyameni wa moya. Leswi va nga riki na ndlela yo hlula swiphiqo leswi va langutaneke na swona kumbe ntshembo wa xiviri wa vumundzuku, vanhu vo tala va “vavisiwile ni ku tsalangana ku fana ni tinyimpfu leti nga riki na murisi.” (Matewu 9:36) Rungula leri humaka eRitweni ra Xikwembu ri nga va ‘rivoni enengeni wa vona,’ ri va pfuna ku langutana ni swiphiqo swa vutomi. Ri nga tlhela ri va ‘ku vonakala endleleni ya vona’ hileswi Bibele yi profetaka hi xikongomelo xa Xikwembu xa nkarhi lowu taka, kutani yi va nyika xisekelo xa ku va ni ntshembo lowu vangamaka. (Pisalema 119:105) I lunghelo lerikulu ku vula rungula leri tsakisaka ra ntiyiso eka vanhu lava ri lavaka hakunene! Leswi “nhlomulo lowukulu” wu tshinelaka, sweswi i nkarhi wa ku hisekela ku hlanganyela entirhweni wo chumayela hi Mfumo ni wo endla vadyondzisiwa. (Matewu 24:3-8, 21, 22, 36-41; 28:19, 20) A ku na xiendlo xin’wana xa tintswalo lexi nga xa nkoka swinene ku fana ni lexi.
Nyikelani “Leswi Nga Endzeni”
18, 19. Ha yini hi fanele hi tikarhatela ku kombisa tintswalo swinene evuton’wini bya hina?
18 Yesu u te: “Leswi nga endzeni swi endleni tinyiko ta tintswalo.” (Luka 11:41) Leswaku nyiko yi kombisa tintswalo hakunene, yi fanele yi huma embilwini leyi susumetiwaka hi rirhandzu. (2 Vakorinto 9:7) Tintswalo to tano ta phyuphyisa hakunene emisaveni leyi swi nga tshamelo-maxelo ku va ni tihanyi, vutianakanyi ni ku nga vi na mhaka hi ku xaniseka ni swiphiqo swa van’wana!
19 Hikwalaho, a hi tikarhateleni ku kombisa tintswalo swinene evuton’wini bya hina. Loko hi ya hi va ni tintswalo, hi ta ya hi fana ni Xikwembu. Leswi swi hi pfuna ku hanya vutomi lebyi nga ni xikongomelo hakunene ni lebyi enerisaka.—Matewu 5:7.
U Dyondze Yini?
• Ha yini swi ri swa nkoka swinene ku va ni tintswalo eka vapfumeri-kulorhi?
• Hi nga ti kombisa njhani tintswalo evandlheni ra Vukreste?
• Hi nga va endlela njhani leswinene lava nga riki swirho swa vandlha?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso eka tluka 26]
Musamariya u kombise tintswalo
[Xifaniso eka tluka 27]
Vakreste va kombana tintswalo hi tindlela to hambana-hambana
[Xifaniso eka tluka 30]
Ndlela leyinene ngopfu yo kombisa tintswalo eka lava nga riki swirho swa vandlha i ku va byela ntiyiso wa le Bibeleni