Lexi Endlaka Leswaku Vubihi Byi Hambeta Byi Va Kona

BIBELE yi ri: “Yehovha [Xikwembu] u lulamile etindleleni takwe hinkwato.” (Pisalema 145:17; Nhlavutelo 15:3) Muprofeta Muxe u vule leswi malunghana na Yena: “Ntirho wakwe wu hetisekile, hikuva tindlela takwe hinkwato i vululami. Xikwembu xa vutshembeki, lexi nga riki na vuhomboloki; xi ni vululami naswona xi hava xisandzu.” (Deteronoma 32:4) Yakobo 5:11 yi ri: “Yehovha u ni xinakulobye lexikulu swinene ni tintswalo.” Xikwembu a xi nge byi vangi vubihi.

Mudyondzisiwa Yakobo u tsarile a ku: “Loko a ri endzingweni, munhu a nga vuli a ku: ‘Ndzi ringiwa hi Xikwembu.’ Hikuva Xikwembu xi nga ka xi nga ringiwi hi swilo swo biha naswona xona a xi ringi munhu.” (Yakobo 1:13) Yehovha Xikwembu a nga va ringi vanhu hi swilo swo biha hambi ku ri ku va yenga leswaku va endla swiendlo swo homboloka. Kutani i mani loyi a vangaka vubihi lebyi vangelaka vanhu ku xaniseka?

I Mani Loyi A Vangaka Vubihi?

Mutsari wa Bibele Yakobo u vula leswaku vanhu hi vona va vangaka vubihi hi ndlela yo karhi. U ri: “Un’wana ni un’wana u ringiwa hi ku kokiwa ni ku wongiwa hi ku navela ka yena n’wini. Kutani ku navela, loko ku xurhe, ku veleka xidyoho; kutani, xidyoho, loko xi hetisekile, xi tswala rifu.” (Yakobo 1:14, 15) Vanhu va nga ha endla nchumu wo karhi hi ku ya hi ku navela ka vona loku nga fanelangiki. Nakambe xiya vuyelo lebyi xidyoho lexi munhu a tswariweke na xona xi nga na byona eka vanhu. Nkucetelo wa xidyoho wu nga endla leswaku ku navela ko biha ku tinyika matimba kutani ku tisa vuyelo lebyi nga ni khombo. (Varhoma 7:21-23) Ina, xidyoho lexi munhu a tswariweke na xona xi ‘ve hosi’ eka vanhu, xi va susumetela ku endla swilo swo biha leswi va vangeleke ku xaniseka lokukulu. (Varhoma 5:21) Ku engetela kwalaho, vanhu vo homboloka va nga kucetela van’wana leswaku na vona va va vo homboloka.—Swivuriso 1:10-16.

Kambe muvangi-nkulu wa vubihi i Sathana Diyavulosi. U vange vubihi emisaveni. Yesu Kreste u vule leswaku Sathana hi “lowo homboloka” ni “mufumi wa misava,” kumbe vandla ra vanhu vo homboloka. Vanhu hi ku angarhela va yingisa nkucetelo wa Sathana lowu nga ni matimba hileswi va hlawulaka ku nga landzeli tindlela letinene ta Yehovha Xikwembu. (Matewu 6:13; Yohane 14:30; 1 Yohane 2:15-17) Yohane wo Sungula 5:19 yi ri: “Misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya lowo homboloka.” Entiyisweni, Sathana ni tintsumi takwe va “[xisa] misava hinkwayo leyi akiweke,” va yi vangela “khombo” ntsena. (Nhlavutelo 12:9, 12) Hikokwalaho, Sathana Diyavulosi hi yena a faneleke  a soriwa swinene hikwalaho ka vubihi lebyi nga kona.

Loko Eklesiasta 9:11 yi paluxa xivangelo xin’wana xa nhlomulo kumbe ku xaniseka, yi ri: “Nkarhi ni xiendlakalo lexi nga languteriwangiki swa [hi] wela hinkw[erhu].” Yesu Kreste u vulavule hi mhangu yin’wana laha ku feke vanhu va 18 loko va weriwe hi xihondzo. (Luka 13:4) Va file hileswi a va ri endhawini leyi hoxeke hi nkarhi lowu hoxeke. Ni namuntlha ku endleka swilo leswi fanaka. Hi xikombiso, xitina xi nga ha hlomuka ehenhla ka muako lowu tlakukeke kutani xi ba muhundzi wa ndlela. Xana ku nga soriwa Xikwembu? Nikatsongo. I xiendlakalo lexi nga languteriwangiki. Hakanyingi ku nga ha vuriwa mhaka leyi fanaka loko ndyangu wo karhi wu hlaseriwa hi vuvabyi kumbe ku pfuketana ku fa nhloko ya ndyangu kutani vana va sala va nga ha ri na mutswari ni nsati a sala a ri noni.

Kutani swi le rivaleni leswaku Xikwembu a hi xona xi vangaka vubihi; hambi ku ri ku vanga maxangu. Ematshan’weni ya sweswo, xikongomelo xa Yehovha i ku herisa vubihi ni lava va byi vangaka. (Swivuriso 2:22) Entiyisweni, u ta endla swo tlula sweswo. Matsalwa ma vula leswaku xikongomelo xa Xikwembu i ku “herisa mintirho ya Diyavulosi” hi ku tirhisa Kreste. (1 Yohane 3:8) Mafambiselo ya sweswi ya swilo—lama titshegeke hi makwanga, rivengo ni swiendlo swo biha—ma ta va ma lovisiwile hi nkarhi wolowo. Xikwembu xi ta “sula [ni] mihloti hinkwayo ematihlweni ya [hinkwavo],” xisweswo xi herisa ku xaniseka. (Nhlavutelo 21:4) Kambe u nga ha vutisa: ‘Ha yini Xikwembu xi nga si swi endla leswi? Ha yini xi pfumelele vubihi ni ku xaniseka leswaku swi hambeta swi va kona ku fikela namuntlha?’ Ndlela yin’we ntsena yo kuma nhlamulo yi kumeka eka xiviko xa le Bibeleni xa Adamu na Evha.

Ku Pfuxiwe Mphikamakaneta Ya Nkoka

Xivangelo lexi endleke leswaku Xikwembu xi pfumelela vubihi leswaku byi va kona ku fikela namuntlha xi fambisana ni swiendlakalo leswi humeleleke eku sunguleni ka matimu ya munhu. Xiendlakalo lexi humeleleke enkarhini wolowo xi pfuxe mphikamakaneta ya nkoka malunghana ni Muvumbi hi byakwe, ku nga mhaka leyi a yi nga ta hlamuriwa hi ku hatlisa kumbe hi ku olova. A hi kambisiseni leswi humeleleke.

Yehovha Xikwembu u vumbe wanuna ni wansati wo sungula va hetisekile kutani a va veka eParadeyisini. A va nyikiwe nyiko leyi a yi va hambanisa ni swiharhi—ntshunxeko wa ku tihlawulela. (Genesa 1:28; 2:15, 19) Leswi Adamu na Evha a va ri ni ntshunxeko wa ku tihlawulela, a va ta tirhisa vuswikoti bya vona byo anakanya leswaku va hlawula ku rhandza Muvumbi wa vona, ku n’wi tirhela ni ku n’wi yingisa. Kumbe a va ta hlawula ku tifuma ematshan’weni yo fumiwa hi Xikwembu kutani va nga xi yingisi hi vomu.

Xikwembu xa ntiyiso xi alele Adamu na Evha ku endla nchumu wun’we ntsena leswaku xi va nyika nkarhi wo kombisa loko va xi rhandza. Xi lerise Adamu xi ku: “U nga ha tidyela u eneriseka eka murhi wun’wana ni wun’wana wa ntanga. Kambe loko ku ri murhi wa ku tiva leswinene ni leswo biha u nga tshuki u wu dya hikuva siku u nga ta wu dya, u ta fa hakunene.” (Genesa 2:16, 17) Leswaku Adamu na Evha va hambeta va tsakeriwa hi Xikwembu, naswona va tlhela va vuyeriwa swin’we ni vana lava a va ta va veleka, a va fanele va nga dyi mbhandzu wa murhi wolowo wu ri woxe. Xana a va ta swi kota ku endla tano?

Bibele yi hi byela leswi humeleleke. Hi ku tirhisa nyoka tanihi muvulavuleri wakwe, Sathana Diyavulosi u ye eka Evha kutani a ku: “Xana hakunene i ntiyiso leswaku Xikwembu xi vule leswaku mi nga tshuki mi dya eka murhi wun’wana ni wun’wana wa ntanga?” Loko Evha a phindhe xileriso xa Xikwembu, Sathana u te eka yena: “Entiyisweni mi nga ka mi nga fi. Hikuva Xikwembu xi tiva leswaku siku mi nga ta dya eka wona, mahlo ya n’wina ma ta pfuleka kutani mi ta fana ni Xikwembu, mi ta tiva leswinene ni leswo biha.” Kutani, murhi a wu languteka wu naveleka eka Evha ivi “a teka mbhandzu wa wona a dya.” Xiviko xi ya emahlweni xi ku: “Endzhaku ka sweswo a teka wun’wana a nyika nuna wakwe loko a ri na yena, na yena a dya.” (Genesa 3:1-6) Xisweswo Adamu na Evha va wu tirhise hi ndlela yo biha ntshunxeko wa vona wa ku tihlawulela kutani va dyohile hileswi va nga xi yingisangiki Xikwembu.

Xana wa swi xiya leswaku leswi endlekeke a ku ri mhaka ya nkoka? Diyavulosi u kanete leswi Xikwembu xi swi byeleke Adamu. Marito ya Sathana a ma ringanyeta leswaku Adamu na Evha a va nga ta n’wi lava Yehovha leswaku a va pfuna ku endla xiboho xa leswi lulameke ni leswi nga lulamangiki  eka vona. Hikokwalaho, mphikamakaneta leyi Sathana a yi tlakuseke yi tlhontlhe mfanelo ya Yehovha ya ku fuma vanhu. Kutani, xivutiso xa nkoka swinene lexi Sathana a xi tlakuseke hi lexi nge: Xana Yehovha u na yona mfanelo yo fuma vanhu? Xikwembu xi ku hlamule njhani ku tlhontlhiwa ka vuhosi bya xona?

A Ku Fanele Ku Hundza Nkarhi Lowu Ringaneke

Yehovha a a ri na wona matimba yo lovisa vaxandzuki lava vanharhu—Sathana, Adamu na Evha. A swi kanakanisi nikatsongo leswaku Xikwembu a xi ri ni matimba ku va tlula. Kambe Sathana a a nga tlhontlhanga matimba ya Xikwembu. Ematshan’weni ya sweswo, a a tlhontlhe mfanelo ya Yehovha ya ku fuma vanhu. Mphikamakaneta leyi a yi khumba swivumbiwa hinkwaswo leswi nga ni ntshunxeko wa ku tihlawulela. A swi fanele swi twisisa leswaku ntshunxeko wa ku tihlawulela lowu swi nga na wona wu fanele wu tirhisiwa hi ndlela leyi faneleke—hi ku ya hi milawu ya ntumbuluko, ya mahanyelo ni ya moya leyi humaka eka Xikwembu. Handle ka sweswo, a ku ta va ni vuyelo lebyi vavisaka, hilaha munhu a nga vavisekaka hakona loko o tlula elwangwini ra muako wo leha handle ko ehleketa hi nawu wa matimba yo kokela swilo ehansi. (Vagalatiya 6:7, 8) Swivumbiwa hinkwaswo leswi twisisaka a swi ta vuyeriwa hi ku tivonela hi ya swona vuyelo byo biha byo hlawula ku tifuma ematshan’weni yo fumiwa hi Xikwembu. Sweswo a swi lava leswaku ku hundza nkarhi.

Yinhla ya leswaku ku laveka nkarhi leswaku ku lulamisiwa timhaka to karhi yi nga kombisiwa hi ndlela leyi: A hi nge tatana wa ndyangu wun’wana u tlhontlha tatana un’wana leswaku va nghenela mphikizano lowu nga ta kombisa leswaku i mani eka vona vambirhi la nga ni matimba swinene. Ntlhontlho wolowo wu nga lulamisiwa hi xihatla. Matimba ya vavanuna lava vambirhi ma nga pimanisiwa hi ku tlakula maribye. Tatana la tlakuleke ribye ro tika swinene hi yena la nga ta va a ri ni matimba swinene. Kambe a hi nge ntlhontlho wa kona i wa leswaku hi wihi tatana loyi hakunene a rhandzaka vana vakwe niloko vana vakwe va n’wi rhandza tata wa vona. Kumbe ku vuriwa yini loko ntlhontlho wa kona wu tlakusa xivutiso xa leswaku hi wihi tatana la khomaka ndyangu wakwe hi ndlela leyinene ngopfu? Ku kombisa leswaku u ni matimba yo tanihi kwihi kumbe ku vula ntsena leswaku u wu khoma kahle ndyangu wa yena a swi ta va swi nga enelanga. Leswaku ntlhontlho wolowo wu lulamisiwa a ku ta laveka leswaku ku hundza nkarhi lowu ringaneke, mhaka yi kambisisiwa hi vukheta ku tlhela ku fikeleriwa swiboho leswi faneleke.

Leswi Ku Hundza Ka Nkarhi Ku Swi Kombiseke

Se ku hundze malembe ya kwalomu ka 6 000 ku sukela loko Sathana a tlhontlhe mfanelo ya Xikwembu ya ku fuma vanhu. I yini leswi matimu ma swi kombiseke? Xiya tinhla timbirhi leti Sathana a tlhontlheke Xikwembu ha tona. Sathana u byele Evha hi xivindzi a ku: “Entiyisweni mi nga ka mi nga fi.” (Genesa 3:4) Hi ku vula leswaku Adamu na Evha a va nga ta fa loko va dya mbhandzu lowu yirisiweke, entiyisweni Sathana a a vula leswaku Yehovha i muhembi. Hakunene xexo a ku ri xihehlo lexikulu! Loko leswi Xikwembu xi swi vuleke emhakeni leyi a swi ri mavunwa, xana a xi ta tshembiwa njhani eka timhaka tin’wana? Hambiswiritano, nkarhi lowu se wu hundzeke wu kombise yini?

Adamu na Evha va khomiwe hi vuvabyi, va va ni switlhavi, va dyuhala naswona eku heteleleni va fa. Bibele yi ri: “Masiku hinkwawo lawa Adamu a ma hanyeke a ma ri malembe ya 930, kutani a fa.” (Genesa 3:19; 5:5) Naswona ndzhaka leyi leyi vavisaka yi hundzele eka vanhu hinkwavo yi huma eka Adamu. (Varhoma 5:12) Nkarhi lowu hundzeke wu kombise leswaku Sathana i “muhembi ni tata wa mavunwa” naswona wu kombise leswaku Yehovha i “Xikwembu xa ntiyiso.”—Yohane 8:44; Pisalema 31:5.

Sathana u tlhele a byela Evha a ku: “Xikwembu xi tiva leswaku siku mi nga ta dya eka [murhi lowu yirisiweke], mahlo ya n’wina ma ta pfuleka kutani mi [Adamu na Evha] ta fana ni Xikwembu, mi ta tiva leswinene ni leswo biha.” (Genesa 3:5) Hi ku tirhisa marito wolawo yo kanganyisa, Sathana u kucetele vanhu leswaku va navela ku tifuma. Sathana u ringanyete leswaku vanhu a swi ta va fambela kahle loko va nga fumiwi hi Xikwembu, a ri ni xikongomelo xo va hambukisa. Xana swi va fambele kahle?

Ematin’wini hinkwawo, ku humelele mimfumo yi tlhela yi nyamalala. Ku ringetiwe muxaka wun’wana  ni wun’wana wa hulumendhe ya vanhu leyi u nga anakanyaka ha yona. Hambiswiritano, hi ku phindha-phindha vanhu va humeleriwe hi swilo leswi chavisaka. Kwalomu ka malembe ya 3 000 lama hundzeke, mutsari un’wana wa Bibele u gimete hi ndlela ya vutlhari a ku: “Munhu [u fuma] munhu ku n’wi endla swo biha.” (Eklesiasta 8:9) Muprofeta Yeremiya u tsarile a ku: “Munhu loyi a fambaka a nga ka a nga wu kongomisi nkondzo wa yena.” (Yeremiya 10:23) Hambi ku ri nhluvuko wa sweswinyana wa swa sayense ni wa swa thekinoloji a wu wu landzuli ntiyiso wa marito lawa. Nkarhi lowu hundzeke wu kombise hi ku helela leswaku marito lawa i ntiyiso.

Xana U Ta Endla Yini?

Nkarhi lowu Yehovha a wu pfumeleleke leswaku wu hundza wu kombise leswaku Sathana a a vula mavunwa ya rihlaza eka mphikamakaneta ya mfanelo ya ku fuma ka Yehovha. Yehovha Xikwembu i Hosi Leyikulu ya vuako hinkwabyo. U ni mfanelo yo fuma ntumbuluko wakwe, naswona ndlela yakwe yo fuma i yinene ngopfu. Loko swivumbiwa swa moya leswi nga ni malembe yo tala swi ri karhi swi fumiwa hi Xikwembu swi pfumela mhaka leyi, swi ri: “Swa ku fanela, Yehovha, wena Xikwembu xa hina, ku amukela ku vangama ni ku xiximiwa ni matimba, hikuva u tumbuluxe swilo hinkwaswo, naswona hikwalaho ka ku rhandza ka wena swi ve kona, swi tumbuluxiwile.”—Nhlavutelo 4:11.

Xana u ehleketa yini hi mphikamakaneta ya vuhosi bya Xikwembu? Xana wa pfumela leswaku swa xi fanela Xikwembu ku ku fuma? Loko u pfumela, u fanele u byi tekela enhlokweni vuhosi bya Yehovha. U nga endla tano hi ku tirhisa ntiyiso lowu hlamarisaka ni ndzayo leyi kumekaka eRitweni ra yena, ku nga Bibele, etimhakeni hinkwato ta vutomi bya wena. “Xikwembu i rirhandzu,” kutani milawu ni swileriso swa xona swi sekeriwe eka ndlela leyi xi rhandzaka swivumbiwa swa xona ha yona. (1 Yohane 4:8) Yehovha a nga tsoni munhu ni un’we swilo leswi nga swinene eka hina. Hikokwalaho, u nga yingisa xitsundzuxo xa le Bibeleni lexi nge: “Tshemba Yehovha hi mbilu ya wena hinkwayo naswona u nga titshegi hi ku twisisa ka wena n’wini. N’wi tivise tindlela ta wena hinkwato, kutani yena u ta lulamisa tindlela ta wena.”—Swivuriso 3:5, 6.

[Xifaniso lexi nga eka tluka 7]

U nga hlawula vuhosi bya Xikwembu hi ku dyondza Bibele kutani u tirhisa leswi yi swi vulaka evuton’wini bya wena

[Mimfungho ya Vini va Xiifaniso eka tluka 4]

© Jeroen Oerlemans/Panos Pictures