“Mi Pfurha Hi Moya”
“Mi Pfurha Hi Moya”
“Mi nga lolohi entirhweni wa n’wina. Mi pfurha hi moya. Mi va mahlonga ya Yehovha.”—RHOM. 12:11.
1. Ha yini Vaisrayele va endle switlhavelo swa swiharhi ni magandzelo man’wana?
YEHOVHA wa swi tlangela switlhavelo leswi endliwaka hi mbilu hinkwayo hi malandza ya yena, ma kombisa leswaku ma n’wi rhandza naswona ma titsongahatela ku endla ku rhandza ka yena. Eminkarhini ya khale, a a amukela switlhavelo swo hambana-hambana swa swiharhi ni magandzelo man’wana. Switlhavelo swoleswo a swi endliwa hi Vaisrayele hi ku pfumelelana ni Nawu wa Muxe, va kombela ku rivaleriwa swidyoho va tlhela va nkhensa. Evandlheni ra Vukreste, Yehovha a nga lavi leswaku hi endla switlhavelo swo tano swa xiviri swa nkarhi na nkarhi. Hambiswiritano, eka ndzima 12 ya papila ra yena leri yaka eka Vakreste va le Rhoma, muapostola Pawulo u kombisa leswaku ka ha languteriwe leswaku hi endla switlhavelo. A hi voneni leswaku hi fanele hi swi endla njhani.
Xitlhavelo Lexi Hanyaka
2. Tanihi Vakreste, hi hanya vutomi bya muxaka muni, naswona leswi swi katsa yini?
2 Hlaya Varhoma 12:1, 2. Loko Pawulo a sungula papila ra yena, u swi kombise kahle leswaku Vakreste lava totiweke va vuriwe lava lulameke emahlweni ka Xikwembu hi ripfumelo ku nga ri hi mintirho, ku nga khathariseki leswaku i Vayuda kumbe i Vamatiko. (Rhom. 1:16; 3:20-24) Eka ndzima 12, Pawulo u hlamusela leswaku Vakreste va fanele va kombisa ku nkhensa ka vona hi ku hanya vutomi bya ku tinyikela. Leswaku hi kota ku endla tano hi fanele hi hundzula mianakanyo ya hina. Leswi hi tswariweke hi nga hetisekanga, hi le hansi ka ‘nawu wa xidyoho ni wa rifu.’ (Rhom. 8:2) Hikwalaho, hi fanele hi hundzuka, “[hi] va lavantshwa ematimbeni lama susumetaka mianakanyo ya [hina],” hi hundzula mianakanyo ya hina hi ku helela. (Efe. 4:23) Ku hundzuka koloko loku heleleke ku nga endleka ntsena loko hi pfuniwa hi Xikwembu ni hi moya wa xona. Nakambe hi fanele hi tiyimisela swinene, hi tirhisa “matimba ya [hina] ya ku anakanya.” Swi vula leswaku hi ringeta hilaha hi nga kotaka hakona leswaku hi nga “[titwananisi] ni mafambiselo lawa ya swilo,” swin’we ni mahanyelo ni vuhungasi bya wona lebyi thyakeke ni mianakanyo ya wona leyi humeke endleleni.—Efe. 2:1-3.
3. Ha yini hi endla mintirho ya Vukreste?
3 Pawulo u hi kombela leswaku hi tirhisa “matimba ya [hina] ya ku anakanya” leswaku hi ta tiyiseka hi “ku rhandza ka Xikwembu loku nga kunene ni loku amukelekaka ni loku hetisekeke.” Ha yini hi hlaya Bibele siku ni siku, hi anakanyisisa hileswi hi swi hlayaka, hi khongela, hi ya eminhlanganweni ya Vukreste hi tlhela hi ya entirhweni wo chumayela mahungu lamanene ya Mfumo? Xana hi endla sweswo hileswi vakulu va vandlha va hi khutazaka ku swi endla? I ntiyiso leswaku hi swi teka swi ri swa nkoka switsundzuxo leswi pfunaka swa vakulu. Kambe hi endla mintirho ya Vukreste hikwalaho ka leswi hi susumetiwaka hi moya wa Xikwembu leswaku hi kombisa leswaku hi rhandza Yehovha hi mbilu hinkwayo. Ku tlula kwalaho, ha khorwiseka leswaku Xikwembu xi rhandza leswaku hi endla mintirho yoleyo. (Zak. 4:6; Efe. 5:10) Swi hi tsakisa swinene swi tlhela swi hi enerisa ku xiya leswaku loko hi hanya tanihi Vakreste va xiviri, hi nga amukeleka eka Xikwembu.
Tinyiko To Hambana-hambana
4, 5. Vakulu lava nga Vakreste va fanele va ti tirhisa njhani tinyiko ta vona?
4 Hlaya Varhoma 12:6-8, 11. Pawulo u hlamusela leswaku hi “ni tinyiko leti hambanaka hi ku ya hi musa lowu nga faneriwiki lowu hi nyikiweke wona.” Tin’wana ta tinyiko leti Pawulo a vulavulaka ha tona—ku khongotela, ku ungamela—ngopfu-ngopfu ti fanele ti endliwa hi vakulu lava nga Vakreste, lava khutaziwaka ku ungamela “hi ku gingiriteka ka xiviri.”
5 Pawulo u vula leswaku ku gingiriteka koloko ku fanele ku vonaka eka ndlela leyi valanguteri va tirhaka ha yona tanihi vadyondzisi ni loko va endla “vutirheli.” Mongo wu tikomba wu kombisa leswaku laha Pawulo u vulavula hi “vutirheli” lebyi endliwaka evandlheni, kumbe hi “miri wun’we.” (Rhom. 12:4, 5) Vutirheli byolebyo bya fana ni lebyi ku vulavuriwaka ha byona eka Mintirho 6:4, laha muapostola loyi a nge: “Hina hi ta tinyiketela exikhongelweni ni le vutirhelini bya rito.” Xana vutirheli byolebyo byi katsa yini? Vakulu lava nga Vakreste va tirhisa tinyiko ta vona leswaku va tiyisa swirho swa vandlha. Va kombisa leswaku ‘va hlanganyela evutirhelini lebyi’ loko hi ku tiyimisela va nyikela nkongomiso ni ndzetelo lowu humaka eRitweni ra Xikwembu hikwalaho ka ku va va ri dyondze hi vuenti, va endle ndzavisiso, va dyondzisa ni ku risa vandlha. Valanguteri va fanele va tirhisa tinyiko ta vona hi vukheta naswona va khathalela tinyimpfu va ri karhi va “khana.”—Rhom. 12:7, 8; 1 Pet. 5:1-3.
6. Hi nga yi landzela njhani ndzayo leyi kumekaka eka Varhoma 12:11, ku nga tsalwa leri xihloko lexi xi sekeriweke eka rona?
6 Pawulo u ya emahlweni a ku: “Mi nga lolohi entirhweni wa n’wina. Mi pfurha hi moya. Mi va mahlonga ya Yehovha.” Loko hi xiya leswaku a ha ha wu hisekeli ntirho wa nsimu, swi nga ha lava hi antswisa ndlela leyi hi dyondzaka ha yona, hi khongela swi huma embilwini naswona hi swi endla nkarhi na nkarhi hi kombela moya wa Yehovha lowu nga hi pfunaka ku lwisana ni ku tsana ka hina wu tlhela wu hi nyika matimba yo hiseka. (Luka 11:9, 13; Nhlav. 2:4; 3:14, 15, 19) Moya lowo kwetsima wu nyike Vakreste vo sungula matimba yo vulavula hi “swilo leswikulu ngopfu swa Xikwembu.” (Mint. 2:4, 11) Hilaha ku fanaka, wu nga hi susumeta leswaku hi hiseka entirhweni wa nsimu, hi “pfurha hi moya.”
Ku Titsongahata
7. Ha yini hi fanele hi tirhela Yehovha hi ku titsongahata?
7 Hlaya Varhoma 12:3, 16. Tinyiko leti hi nga ha vaka hi ri na tona hi ti kume hikwalaho ka “musa lowu nga faneriwiki” wa Yehovha. Eka ndzimana yin’wana Pawulo u te: “Ku faneleka kahle ka hina ku huma eka Xikwembu.” (2 Kor. 3:5) Hikwalaho, a hi fanelanga hi tidzunisa. Hi ku titsongahata hi fanele hi swi xiya leswaku mihandzu yihi na yihi leyi hi nga ha vaka na yona entirhweni wa nsimu hi yi kume hikwalaho ko katekisiwa hi Xikwembu, ku nga ri hikwalaho ka vuswikoti bya hina. (1 Kor. 3:6, 7) Hi ku pfumelelana ni mhaka leyi, Pawulo u te: “Ndzi byela un’wana ni un’wana kwalaho exikarhi ka n’wina leswaku a nga tiehleketeleli ku tlula mpimo lowu a faneleke ku tiehleketelela ha wona.” I swa nkoka leswaku hi tixixima hi tlhela hi tsaka naswona hi eneriseka loko hi tirhela Yehovha. Hambiswiritano, ku titsongahata, kumbe ku xiya leswaku swi kona leswi hi tsandzekaka ku swi endla swi ta hi endla leswaku hi nga tshembi mianakanyo ya hina. Ku ri na sweswo, hi lava ku “ehleket[a] hi xikongomelo xo va ni mianakanyo leyi hlutekeke.”
8. Hi nga swi papalata njhani ku “nga tivoni onge [hi] tlharihile”?
8 Hi ta va hi ri swiphukuphuku loko hi tibuma hi swilo leswi hi swi endleke. I “Xikwembu lexi xi swi kurisaka.” (1 Kor. 3:7) Pawulo u vula leswaku Xikwembu xi nyike xirho xin’wana ni xin’wana xa vandlha “ripfumelo.” Ematshan’weni yo titwa hi tlakukile, hi fanele hi teka leswi endliwaka hi van’wana swi ri swa nkoka hi ku ya hi ripfumelo leri va nga na rona. Pawulo u ye emahlweni a ku: “Mi karhatekela van’wana hi ndlela leyi mi tikarhatekelaka ha yona.” Eka rin’wana ra mapapila ya yena, muapostola loyi u hi byela leswaku hi “nga endli nchumu hi ku kanetana kumbe hi ku tikurisa, kambe hi mianakanyo yo titsongahata [hi] teka van’wana va ri lava tlakukeke eka [hina].” (Filp. 2:3) Swi lava ku titsongahata ka xiviri ni matshalatshala lamakulu leswaku hi swi xiya leswaku vamakwerhu va hina va tlakukile eka hina hi ndlela yo karhi. Ku titsongahata ku ta hi sivela leswaku hi “nga tivoni onge [hi] tlharihile.” Hambileswi malunghelo yo hlawuleka evandlheni ma nga ha endlaka leswaku van’wana va va ni ndhuma, hinkwavo va ta tsaka swinene loko va endla “swilo swa xiyimo xa le hansi,” ku nga mintirho leyi nga nyawuriki leyi vanhu van’wana va nga taliki ku yi tekela enhlokweni.—1 Pet. 5:5.
Vun’we Bya Hina Bya Vukreste
9. Ha yini Pawulo a fanise Vakreste lava totiweke hi moya ni swirho swa miri?
9 Hlaya Varhoma 12:4, 5, 9, 10. Pawulo u fanise Vakreste lava totiweke ni swirho swa miri leswi tirhaka hi vun’we ehansi ka Nhloko ya swona, Kreste. (Kol. 1:18) U tsundzuxe Vakreste lava totiweke hi moya leswaku miri wu ni swirho swo tala leswi tirhaka swilo swo hambana-hambana nileswaku vona “hambileswi [va] nga tala, [i] miri wun’we evun’weni na Kreste.” Hilaha ku fanaka, Pawulo u khutaze Vakreste lava totiweke va le Efesa a ku: “A hi kuleni hi rirhandzu eka swilo hinkwaswo eka loyi a nga nhloko, Kreste. Eka yena miri hinkwawo, hi ku hlanganisiwa swin’we hi vun’we ni ku endliwa leswaku wu tirhisana hi mahlangano hinkwawo lama nyikaka leswi lavekaka, hi ku ya hi matirhelo ya xirho xin’wana ni xin’wana hi mpimo lowu faneleke, wu endla leswaku miri wu kula wu akeka hi rirhandzu.”—Efe. 4:15, 16.
10. Lava “tinyimpfu letin’wana” va fanele va titsongahatela vulawuri bya mani?
10 Hambileswi lava “tinyimpfu tin’wana” va nga riki xiphemu xa miri wa Kreste, va nga dyondza swo tala eka xifaniso lexi. (Yoh. 10:16) Pawulo u vule leswaku Yehovha u “vek[e] swilo hinkwaswo ehansi ka milenge ya [Kreste], kutani [a] n’wi endla nhloko ya swilo hinkwaswo evandlheni.” (Efe. 1:22) Namuntlha lava tinyimpfu letin’wana i xiphemu xa “swilo hinkwaswo” leswi Yehovha a swi vekeke ehansi ka vunhloko bya N’wana wa yena. Na vona i ‘swilo’ leswi Kreste a swi khomiseke “hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha” ra yena. (Mat. 24:45-47) Hikwalaho, lava nga ni ntshembo wo hanya laha misaveni va fanele va teka Kreste tanihi Nhloko ya vona naswona va titsongahata eka hlonga ro tshembeka ni ro tlhariha, eka Huvo ya rona leyi Fumaka swin’we ni le ka vavanuna lava vekiweke leswaku va va valanguteri evandlheni. (Hev. 13:7, 17) Sweswo swi endla leswaku ku va ni vun’we bya Vukreste.
11. Vun’we bya hina byi sekeriwe eka yini, naswona hi yihi ndzayo yin’wana leyi Pawulo a yi nyikelaka?
11 Vun’we byolebyo byi sekeriwe eka rirhandzu, leri nga “xiboho lexi hetisekeke xa vun’we.” (Kol. 3:14) Eka Varhoma ndzima 12, Pawulo u kandziyise mhaka leyi a vula leswaku rirhandzu ra hina ri fanele “ri nga vi na vukanganyisi” ni leswaku “erirhandzwini ra vumakwerhu” hi fanele hi va ni “xinakulobye lexikulu.” Sweswo swi endla leswaku hi xiximana. Muapostola loyi u ri: “Vanani lavo rhanga eku xiximaneni.” Ina, a hi fanelanga hi fanisa rirhandzu ni ku tekeka. Hi fanele hi endla leswi hi nga swi kotaka leswaku hi hlayisa vandlha ri basile. Loko Pawulo a nyika ndzayo malunghana ni rirhandzu, u engeterile a ku: “Nyenyani leswi hombolokeke, mi namarhela leswi nga swinene.”
Ku Kombisa Malwandla
12. Hi nga dyondza yini eka Vakreste va le Makedoniya wa khale loko swi ta emhakeni yo kombisa malwandla?
12 Hlaya Varhoma 12:13. Loko hi rhandza vamakwerhu hi ta susumeteleka ku “[avelana] ni vakwetsimi hi ku ya hi swilaveko swa vona” ni hi ku ya hi vuswikoti bya hina. Hambiloko hi ri swisiwana hi nga avela van’wana leswi hi nga na swona. Loko Pawulo a tsala hi Vakreste va le Makedoniya u te: “Hi nkarhi wa ndzingo lowukulu loko va xaniseka, ntsako wa vona lowukulu ni vusiwana bya vona lebyikulu swi andzise rifuwo ra ku hanana ka vona. Hi ku ya hi vuswikoti bya vona bya xiviri, ina, ndzi nyikela vumbhoni, leswi a swi ri ehenhla ka vuswikoti bya vona bya xiviri, kasi vona a va hambeta va hi kombela hi xikhongotelo lexikulu hi ku tilavela ka vona lunghelo ra ku nyika ka musa ni ra ku hlanganyela evutirhelini lebyi vekeriweke vakwetsimi [eYudiya].” (2 Kor. 8:2-4) Hambileswi Vakreste va le Makedoniya a va ri swisiwana, a va hanana swinene. A va swi teka swi ri lunghelo ku avelana ni vamakwavo va le Yudiya leswi a va ri na swona.
13. Swi vula yini ku “landzela ndlela ya malwandla”?
13 Xiga lexi nge “mi landzela ndlela ya malwandla” xi hundzuluxeriwe eka xiga xa Xigriki lexi vulaka ku teka goza ku sungula. Bibele yin’wana yi hundzuluxela xiga xexo yi ku, “endla matshalatshala yo kombisa van’wana malwandla.” (The New Jerusalem Bible) Malwandla minkarhi yin’wana ma nga kombisiwa hi ku rhamba munhu un’wana leswaku hi ta dya na yena naswona loko hi swi endla hi rirhandzu, ha bumabumeriwa. Loko hi tiyimiserile ku kombisa malwandla eka van’wana, hi ta kuma tindlela to tala to ma kombisa. Hi xikombiso, loko xiyimo xa hina xa timali kumbe rihanyo ra hina ri nga hi pfumeleli ku rhamba van’wana leswaku va ta dya na hina, hi nga ha kombisa malwandla hi ku va rhamba leswaku va ta nwa kofi, tiya kumbe swakunwa swin’wana na hina.
14. (a) Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke ri va “malwandla” ri vumbiwa hi marito wahi? (b) Hi nga swi kombisa njhani leswaku ha khathala hi vanhu lava humaka ematikweni man’wana loko hi ri ensin’wini?
14 Ku kombisa malwandla swi katsa ni langutelo ra hina. Rito ra Xigriki leri hundzuluxeriweke ri va “malwandla” ri vumbiwa hi marito mambirhi lama vulaka “rirhandzu” ni “munhu wumbe.” Xana hi va teka njhani vanhu lava hi nga va tiviki kumbe lava humaka ematikweni man’wana? Vakreste lava tikarhatelaka ku dyondza ririmi rin’wana leswaku va ta chumayela mahungu lamanene eka vanhu lava humaka ematikweni man’wana lava rhurheleke ensin’wini leyi tirhiwaka hi vandlha ra vona, ku nga vuriwa hakunene leswaku na vona va landzela ndlela ya malwandla. Ina, vo tala va hina a hi nge swi koti ku dyondza ririmi rin’wana. Kambe, hinkwerhu ka hina hi nga pfuna vanhu lava humaka ematikweni man’wana hi ku xi tirhisa kahle xibukwana lexi nge Good News for People of All Nations, lexi nga ni rungula leri humaka eBibeleni hi tindzimi to tala. Xana xibukwana lexi xi ku pfunile ensin’wini?
Ntwela-vusiwana
15. Yesu u swi kombise njhani leswaku u hanya hi ku pfumelelana ni ndzayo leyi kumekaka eka Varhoma 12:15?
15 Hlaya Varhoma 12:15. Ndzayo ya Pawulo eka ndzimana leyi yi nga katsakanyiwa hi marito lawa: Vanani ni ntwela-vusiwana. Hi fanele hi dyondza ku twisisa hambi ku ri ku titwa hi ndlela leyi vanhu van’wana va titwaka ha yona, ku nga khathariseki leswaku va tsakile kumbe va hlunamile. Loko hi pfurha hi moya, hi ta tsaka ni lava tsakeke kumbe hi kombisa van’wana ntwela-vusiwana. Loko vadyondzisiwa va Kreste va 70 va vuya va tsakile eku chumayeleni naswona va hlamusela vuyelo lebyinene bya ntirho wa vona, Yesu u ‘tsake swinene hi moya lowo kwetsima.’ (Luka 10:17-21) U tsake na vona. Kambe hi hala tlhelo, Yesu ‘u rile ni vanhu lava rilaka’ loko munghana wa yena Lazaro a file.—Yoh. 11:32-35.
16. Hi nga wu kombisa njhani ntwela-vusiwana, naswona i vamani lava ngopfu-ngopfu va faneleke va wu kombisa?
16 Hi lava ku landzela xikombiso xa Yesu hi ku va ni ntwela-vusiwana. Loko Mukreste-kulorhi a tsakile, na hina hi fanele hi swi kombisa leswaku hi tsaka na yena. Hilaha ku fanaka, hi fanele hi va ni ntwela-vusiwana loko vamakwerhu va twa ku vava niloko va ri enhlomulweni. Hakanyingi, hi nga endla leswaku vapfumeri-kulorhi lava tshikilelekeke emintlhavekweni va titwa va tsakile loko hi tinyika nkarhi wa ku va yingisela hi ntwela-vusiwana. Naswona minkarhi yin’wana, hi nga ha kuma leswaku timbilu ta hina ti twe ku vava swinene lerova hi kombisa ntwela-vusiwana wa hina wa xiviri hi ku rila. (1 Pet. 1:22) Vakulu hi vona lava ngopfu-ngopfu va faneleke va landzela ndzayo leyi Pawulo a yi nyikelaka malunghana ni ku va ni ntwela-vusiwana.
17. I yini leswi hi swi dyondzeke ku ta fikela sweswi eka Varhoma ndzima 12, naswona ku ta tlhuvutsiwa yini exihlokweni lexi landzelaka?
17 Tindzimana leti se hi ti tlhuvutseke eka Varhoma ndzima 12 ti hi nyike ndzayo leyi hi nga yi tirhisaka evuton’wini bya hina tanihi Vakreste swin’we ni ndlela leyi hi nga hanyisanaka hi yona ni vamakwerhu. Exihlokweni lexi landzelaka, hi ta kambisisa tindzimana leti saleke ta ndzima le-yi, leti vulavulaka hi ndlela leyi hi faneleke hi va teka ni ku va khoma ha yona vanhu lava nga riki Vakreste, ku katsa ni lava hi kanetaka ni ku hi xanisa.
Mpfuxeto
• Hi swi kombisa njhani leswaku ha “pfurha hi moya”?
• Ha yini hi fanele hi tirhela Xikwembu hi ku titsongahata?
• Hi nga va kombisa njhani vapfumeri-kulorhi ntwela-vusiwana?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Swifaniso leswi nga eka tluka 4]
Ha yini hi endla mintirho ya Vukreste?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 6]
Un’wana ni un’wana wa hina a nga va pfuna njhani vanhu lava humaka ematikweni man’wana leswaku va dyondza hi Mfumo?