LOKO vatekani va holova, xana swi vula leswaku a va ha rhandzani? Doo! Fernando na Sarah lava tshahiweke laha henhla va rhandzana ngopfu. Kambe hambi ku ri vatekani lava rhandzanaka ngopfu va pfa va holova.

Hikwalaho ka yini vatekani va holova, naswona va nga endla yini leswaku timholovo ti nga dlayi vukati bya vona? Leswi vukati byi simekiweke hi Xikwembu, i vutlhari ku kambisisa leswi Rito ra xona ku nga Bibele ri swi vulaka mayelana ni mhaka leyi.—Genesa 2:21, 22; 2 Timotiya 3:16, 17.

Vatekani vo tala va lava ku khomana kahle hi rirhandzu ni musa. Kambe Bibele yi swi veka erivaleni leswaku vanhu “hinkwavo va dyohile, naswona va kayivela ku vangama ka Xikwembu.” (Varhoma 3:23) Kutani loko vatekani va nga twanani hi mhaka yo karhi va nga ha tsandzeka ku tikhoma. Loko va sungula ku holova, swi nga ha va tikela ku papalata mikhuva yo biha yo fana ni ku hokoloka ni ku vula marito lama tlhavaka. (Varhoma 7:21; Vaefesa 4:31) Hi swihi swilo swin’wana leswi nga vangaka swiphiqo?

Vatekani va tala ku vulavula hi tindlela leti hambaneke. Michiko u ri: “Loko se hi tekanile ni nuna wa mina, ndzi xiye leswaku ndlela leyi hi vulavulaka timhaka ha yona yi hambanile swinene. Mina ndzi rhandza ku hlamusela mhaka hi vuenti. Kasi nuna wa mina u lava ku twa ntsena leswaku mhaka ya kona yi hele njhani.”

Xiphiqo lexi Michiko a nga na xona xi tolovelekile. Eka vatekani vo tala, un’wana a nga ha rhandza ku vulavula hi vuenti hi xiphiqo xo karhi kasi loyi un’wana a nga ha va munhu loyi a nga rhandziki timholovo kutani a nga lavi ku bula hi xiphiqo xa kona. Minkarhi yin’wana loko loyi un’wana a sindzisa leswaku va bula hi xiphiqo lexi nga kona, munghana wa yena a nga ha ya a kokela etlhelo. Xana mhaka yo fana ni leyi ya humelela endyangwini wa wena? Xana un’wana wa n’wina minkarhi hinkwayo u lava ku bula hi xiphiqo kasi loyi un’wana a nga swi lavi?

Mhaka yin’wana leyi faneleke yi tekeriwa enhlokweni hileswaku, ndlela leyi munhu a kurisiweke ha yona yi nga ha khumba ndlela leyi a  vulavulaka ha yona ni nkatakwe. Justin loyi a nga ni malembe ya ntlhanu a tekile u ri: “Mina ndzi huma endyangwini lowu nga vulavuriki ngopfu kutani swa ndzi tikela ku phofula ndlela leyi ndzi titwaka ha yona. Nsati wa mina wa karhateka hi mhaka leyi. Ndyangu wa ka vona wu kota ku tiphofula, kutani a swi n’wi tikeli ku ndzi byela ndlela leyi a titwaka ha yona.”

Valavisisi lava dyondzeke timhaka ta vukati va kume leswaku nchumu lowu kombaka leswaku vatekani va tsakile evukatini bya vona a hi loko va tshamela ku byelana leswaku va rhandzana. Ku eneriseka eka timhaka ta masangu ni ku va ni mali yo tala a swi endli leswaku vukati byi tsakisa. Ku ri na sweswo, leswi kombaka leswaku vukati bya humelela i ndlela leyi nuna na nsati va kotaka ku lulamisa swiphiqo ha yona.

Ku engetela kwalaho, Yesu u vule leswaku loko mpatswa wu tekana wu va wu paniwa hi Xikwembu ku nga ri hi munhu wo karhi. (Matewu 19:4-6) Xisweswo, vukati lebyinene byi dzunisa Xikwembu. Kasi loko wanuna a tsandzeka ku rhandza nsati wakwe ni ku n’wi anakanyela, Yehovha Xikwembu a nge swi yingisi swikhongelo swakwe. (1 Petro 3:7) Loko wansati a nga xiximi nuna wakwe, swi fana ni loko a delela Yehovha loyi ku nga yena a vekeke wanuna ku va nhloko ya ndyangu.—1 Vakorinto 11:3.

Ku nga khathariseki ndlela leyi u kurisiweke ha yona kumbe ndlela leyi u vulavulaka ha yona, ku ni mavulavulelo lama tlhavaka lama faneleke ma papalatiwa leswaku u ta kota ku tirhisa milawu ya Bibele ni ku tlhantlha swiphiqo hi ndlela leyinene. Tivutise swivutiso leswi landzelaka:

‘Xana ndzi ringeta ku tikhoma leswaku ndzi nga hlamuli hi marito lama tlhavaka?’

Xivuriso xin’wana xi ri: “Ku kama nhompfu swi humesa ngati ni ku hlohlotela ku hlundzuka swi pfuxa ku holova.” (Swivuriso 30:33) Xana leswi swi vula yini? Xiya xikombiso lexi. Ku va ni mavonelo lama hambaneke malunghana ni ku hlayisa mali (“hi fanele hi hunguta ku xava hi xikweleti”) swi nga endla leswaku vatekani va sungula ku hlaselana hi marito (“a wu swi koti ku tirhisa mali”). I ntiyiso leswaku loko nkataku a “ku kama nhompfu” hi ku ku hlasela hi marito, na wena u nga ha lava ku tlherisela hi ku n’wi “kama nhompfu.” Hambiswiritano, ku rihisela a swi lulamisi timhaka kambe swo ti nyanyisa.

Yakobo, un’wana wa vatsari va Bibele, u te: “Waswivo! Swi lava ndzilonyana lowutsongo ku lumeka khwati lerikulu swinene! Kunene, ririmi i ndzilo.” (Yakobo 3:5, 6) Loko vatekani va tsandzeka ku lawula ririmi ra vona, timhaka letitsongo ti nga hundzuka timholovo letikulu. Vatekani lava tshamelaka ku holova, swi nga va tikela ku rhandzana.

Ematshan’weni yo tlherisa swo biha hi swo biha, xana u nga swi kota ku tekelela Yesu loyi loko a tseketseriwa ‘a nga tlheriselangiki hi ku tseketsela’? (1 Petro 2:23) Ndlela leyinene yo hunguta ku holova i ku twisisa vonelo ra nkataku ni ku kombela ndzivalelo hikwalaho ka leswi u swi vuleke.

‘Xana a ndzi na mhaka ni ndlela leyi nkatanga a titwaka ha yona?’

Rito ra Xikwembu ri ri: “N’wina hinkwenu mi fanele ku va ni moya wun’we, mi twelana vusiwana.” (1 Petro 3:8) Hi leswi swivangelo swimbirhi leswi nga endlaka leswaku u tsandzeka ku tirhisa ndzayo leyi. Xo sungula u nga ha tsandzeka ku twisisa ndlela leyi nkataku a titwaka ha yona. Hi xikombiso, loko ku ri ni mhaka yo karhi leyi n’wi karhataka swinene nkataku leyi wena yi nga ku toviki helo, u nga ha ku, “U karhatiwa hi nchumu wutsongo.” U nga ha va u vula sweswo hi xikongomelo xo lava ku n’wi pfuna leswaku a nga karhateki. Kambe marito yo tano a ma tali ku khutaza. Vavanuna ni vavasati va khutazeka loko va tiva leswaku vanhu lava va va rhandzaka va khathala hi ndlela leyi va titwaka ha yona.

 Ku va munhu la tikukumuxaka ngopfu swi endla leswaku u tekela van’wana ehansi. Munhu loyi a tikukumuxaka u titlakusa hi ku kandziyela van’wana. A nga ha endla sweswo hi ku va poyila. Xiya xikombiso xa Vafarisi ni vatsari va le minkarhini ya Yesu. Loko munhu un’wana hambi Mufarisi-kulobye o va ni mavonelo yo karhi lama hambaneke ni ya lavan’wana, a va n’wi poyila. (Yohane 7:45-52) Yesu a a nga ri tano. Loko munhu a vulavula na yena, a a twelana na yena a n’wi khutaza.—Matewu 20:29-34; Marka 5:25-34.

Xana u endla yini loko nkataku a ku byela leswi n’wi karhataka? Xana ndlela u hlamulaka ha yona ni ndlela leyi xikandza xa wena xi langutekaka ha yona swi kombisa leswaku u n’wi twela-vusiwana? Kumbe u tolovele ku n’wi nghena enon’wini?

‘Xana ndzi tshamela ku anakanya leswaku nkatanga u ni vutianakanyi?’

“Xana Yobo wo chava Xikwembu swa ntsena-ntsena? Xana wena a wu vekanga rihlampfu ku n’wi sirhelela ni ku sirhelela yindlu yakwe ni hinkwaswo leswi a nga na swona matlhelo hinkwawo?” (Yobo 1:9, 10) Hi marito wolawo, Sathana a a vula leswaku Yobo wanuna wo tshembeka a a gandzela Xikwembu hikwalaho ko lava ku vuyeriwa.

Vatekani va nga ha tikuma va wele endzingweni lowu fanaka loko va nga vi na vuxiya-xiya. Hi xikombiso, loko nkataku a ku endlela nchumu wo karhi lowunene, xana u tivutisa leswaku ku ni swin’wana leswi yena a swi lavaka kumbe ku ni swo karhi leswi a ringetaka ku swi pfala-pfala? Loko a endla xihoxo xo karhi, xana u swi teka ku ri xitiyisekiso xa leswaku u ni vutianakanyi naswona a nga khathali? Xana u hatla u tsundzuka swihoxo leswi a swi endleke enkarhini lowu hundzeke kutani u tibyela leswaku na xona xihoxo lexi a xi endleke sweswi u nge xi rivali?

Muapostola Pawulo u tsarile: “Rirhandzu . . . a ri hlayisi mhaka yo biha.” (1 Vakorinto 13:4, 5) Rirhandzu ra xiviri ra swi tiva leswaku a hi hetisekanga naswona hi endla swihoxo. Hambiswiritano a ri hlayisi mhaka yo biha. Pawulo u tlhele a vula leswaku rirhandzu “ri kholwa swilo hinkwaswo.” (1 Vakorinto 13:7) Leswi a swi vuli leswaku rirhandzu ri endla leswaku munhu a tekeka hi ku olova, kambe ri n’wi endla leswaku a amukela swilo hi vunene. A ri pfumali ntshembo kumbe ku tshamela ku xopa-xopa swihoxo. Rirhandzu leri Bibele yi hi khutazaka ku va na rona ri hi endla leswaku hi ehleketelela van’wana leswinene ku ri ni ku va ehleketelela leswo biha. (Pisalema 86:5; Vaefesa 4:32) Loko vatekani va rhandzana hi ndlela leyi, va ta va ni vukati lebyinene.