Linda u dlaye vukati ni nuna wakwe wo sungula. Yena na Herman va ni vuxaka bya kahle. Kambe hilaha va vulaka hakona, vukati bya vumbirhi byi nga va ni mintlhontlho leyi a yi nga ri kona eka byo sungula. *

Loko u nghenele vukati nakambe, xana u titwa njhani hi vukati bya wena bya vumbirhi? Wansati loyi a vuriwaka Tamara loyi a tlheleke a tekiwa endzhaku ka malembe manharhu a dlaye vukati u ri: “Loko u nghenela vukati ro sungula, u twa onge vukati bya wena byi ta tshama hilaha ku nga heriki. Kambe eka vukati bya vumbirhi, swi nga ha endleka leswaku ku titwa koloko a ka ha ri kona, loko nkarhi na nkarhi u ri karhi u swi xiya leswaku vukati bya wena byo sungula byi herile.”

Nilokoswiritano, mimpatswa yo tala yi kume ntsako endzhaku ko nghenela vukati ra vumbirhi. Yi endle vukati bya yona byi humelela—ni bya wena byi nga humelela! Njhani? Xiya swiphiqo swinharhu leswi tolovelekeke  ni ndlela leyi milawu ya Bibele yi nga pfunaka ha yona leswaku u swi hlula. *

Ellen loyi a tshamaka eAfrika Dzonga u ri: “A ndzi nge swi rivali hi ku olova swilo swa vukati bya mina byo sungula, ngopfu-ngopfu loko hi ya etindhawini to fana ni leti mina na khale ka nuna wa mina a hi ya eka tona leswaku hi ya wisa. Minkarhi yin’wana ndzi tikuma ndzi ri karhi ndzi fananisa nuna wa mina wa sweswi ni nuna wa mina wa khale.” Hi tlhelo rin’wana, loko ku ri hileswaku nkataku a a nghenele vukati eku sunguleni, swi nga ha ku vavisa loko a vulavula hi vukati byakwe bya khale.

XIRINGANYETO: Amukela mhaka ya leswaku a swi koteki leswaku wena na nkataku mi rivala vukati byo sungula hi ku olova, ngopfu-ngopfu loko mi tekane malembe yo tala. Entiyisweni, vanhu van’wana va pfumela leswaku hi xihoxo va vitane vanghana va vona va vukati hi vito ra khale ka munghana wa vona wa vukati! Xana u nga langutana njhani ni xiyimo xo tano kumbe lexi yelanaka na xona? Bibele yi ri: “Vanani ni mianakanyo leyi fanaka.”—1 Petro 3:8.

Mavondzo ma nga ku endli leswaku u sivela nkataku ku vulavula hi vukati byakwe byo sungula. Loko nkataku a lava ku vulavula hi swilo swa khale leswi a swi endla ni khale ka munghana wakwe wa vukati, n’wi yingiseli swi huma embilwini ni hi ntwela-vusiwana. Nakambe, u nga hatliseli ku gimeta hileswaku u fanisiwa na un’wana. Ian loyi a tlheleke a teka eka malembe ya khume lama hundzeke u ri: “Nsati wa mina Kaitlyn a nga khunguvanyeki loko ndzi vulavula hi nsati wa mina wa khale. Ematshan’weni ya sweswo, u swi teka tanihi ndlela yo dyondza leswi ndzi endleke ndzi va munhu loyi ndzi nga yena namuntlha.” U nga ha kuma leswaku mabulo yo tano ma ta mi pfuna leswaku mi va vanghana lavakulu.

Dzika eka timfanelo letinene ta nkataku wa sweswi. I ntiyiso leswaku nkataku a nga ha va a nga swi koti ku endla swin’wana leswi nkataku wo sungula a a swi kota. Kambe swi nga ha endleka leswaku u endla kahle eka swin’wana. Hikokwalaho, tiyisani masungulo ya vukati bya n’wina bya sweswi, “ku nga ri hi ku tiringanisa ni munhu un’wana,” kambe hi ku swi kombisa ni ku tlangela leswi u swi rhandzaka hi nkataku. (Vagalatiya 6:4) Wanuna loyi a vuriwaka Edmond, loyi a tekeke ra vumbirhi u swi veka hi ndlela leyi: “Tanihi leswi vanghana vambirhi va nga faniki, kutani ku hava vukati byimbirhi lebyi fanaka.”

Xana u nga swi ringanisela njhani swilo leswi u swi tsundzukaka swa vukati bya wena byo sungula ni vutomi lebyi u byi sunguleke ni nkataku lontshwa? Jared u ri: “Ndzi tshame ndzi byela nsati wa mina leswaku vukati bya mina byo sungula a byi saseke ku fana ni buku leyi tsariweke hi mina ni nsati wa mina wo sungula. Nkarhi na nkarhi ndzi nga ha yi pfula kutani ndzi yi hlaya ivi ndzi anakanya hi mintokoto leyinene. Kambe a ndzi hanyi hi buku yoleyo. Ematshan’weni ya sweswo, mina na nsati wa mina hi titsalela buku ya hina swin’we naswona sweswi ndzi tsakile.”

Javier loyi a tekeke eka malembe ya tsevu endzhaku ka loko a dlaye vukati u ri: “Ku ringana nkarhi wo karhi endzhaku ka loko ndzi tekile, nsati wa mina a vona onge vanghana va mina vo hlayanyana va n’wi xopaxopa.” Wanuna loyi a vuriwaka Leo u langutane ni xiyimo lexi nga faniki. U ri: “Vanhu van’wana a va byela nsati wa mina ndlela leyi a va n’wi rhandza ni ku n’wi kumbuka ha yona nuna wakwe wo sungula—laha ndzi nga kona!”

XIRINGANYETO: Ringeta ku twisisa xiyimo xa vanghana va wena. Ian loyi a tshahiweke eku sunguleni u ri: “Ndzi ehleketa leswaku minkarhi yin’wana vanghana va khale swa va tikela swinene loko va hlangana na xirho xin’we xa mpatswa lowu a va wu toloverile.” Kutani va ‘anakanyele, u kombisa ku rhula eka vanhu hinkwavo.’ (Tito 3:2) Nyika vanghana ni swirho swa wena swa ndyangu nkarhi leswaku swi tolovelana na xiyimo. Loko vukati bya wena byi ri karhi byi cinca, ni vanghana va wena va nga ha cinca. Javier, loyi a tshahiweke  eku sunguleni, u vula leswaku loko nkarhi wu ri karhi wu famba, yena ni nsati wakwe va tlhele va va vanghana ni vanghana va vona va khale. U engetele a ku: “Kambe hi tlhela hi tikarhatela ku va ni vanghana lavantshwa tanihi mpatswa naswona sweswo swa pfuna.”

Anakanyela ndlela leyi nkataku a titwaka ha yona loko u heta nkarhi ni vanghana va khale. Hi xikombiso, loko u lava ku bula hi vukati bya wena byo sungula, tirhisa vutlhari ni langutelo lerinene leswaku nkataku wa sweswi a nga titwi a lahlekile. Xivuriso xa Bibele xi ri: “U kona la vulavulaka handle ko anakanya ku fana ni ku tlhava ka banga, kambe ririmi ra lavo tlhariha ra horisa.”—Swivuriso 12:18.

Andrew loyi a tshikiweke hi nsati wakwe wo sungula u ri: “A ndzi chava ku tlhela ndzi xengiwa.” Endzhakunyana u tekane ni nsati loyi a nga na yena sweswi ku nga Riley. “Hakanyingi a ndzi tivutisa loko ndzi ta pfuka ndzi ve lonene ku fana ni nuna wa Riley wo sungula. Nakambe a ndzi vilerisiwa hileswaku Riley u ta vona onge a ndzi kahle kutani a ndzi tshika a ya tekiwa hi un’wana.”

XIRINGANYETO: Byela nkataku leswi ku vilerisaka hi ku ntshunxeka. Bibele yi ri: “Makungu ma pfilunganyeka laha ku nga riki na ku kanerisana ka le xihundleni.” (Swivuriso 15:22) Eku heteleleni ku kanerisana ka le xihundleni ku pfune Andrew na Riley leswaku va tshembana. Andrew u ri: “Ndzi byele Riley leswaku a ndzi nge pfuki ndzi teke ku dlaya vukati tanihi ndlela yo balekela swiphiqo naswona Riley u ndzi byele leswi fanaka. Hakatsongo-tsongo, ndzi n’wi tshembe hi ku helela.”

Loko ku ri leswaku nkataku wa sweswi u xengiwile eka vukati byo sungula, endla hinkwaswo leswi u nga swi kotaka leswaku a ku tshemba. Hi xikombiso, Michel na Sabine lava havumbirhi va dlayeke vukati, va pfumerile leswaku va ta byelana loko va ri ni vuxaka ni khale ka vanghana va vona va vukati. Sabine u ri: “Xiboho lexi xi hi endle hi titwa hi hlayisekile ni ku tlhela hi sirheleleka.—Vaefesa 4:25.

Vukati byo tala bya vumbirhi byi humelerile ni bya wena byi nga humelela. Phela, ku hambana ni loko u nghenela vukati ro sungula, swi nga ha endleka leswaku sweswi u titiva kahle. Andrew loyi a tshahiweke eku sunguleni u ri: “Ndzi kume nchavelelo lowukulu eka vukati bya mina na Riley. Endzhaku ka malembe ya 13 hi tekanile, hi ve ni vuxaka lebyikulu—lebyi ndzi nga laviki leswaku byi ndzi lahlekela.”